Diesel petrol price :- आंतरराष्ट्रीय बाजारात कच्च्या तेलाच्या किमती वाढतच आहेत. युक्रेनने रशियावर केलेल्या हल्ल्यानंतर, कच्च्या तेलाने 2014 नंतर प्रथमच 100 डॉलर प्रति बॅरल पातळी ओलांडली, परंतु तरीही त्याची उकळी थंड झालेली नाही.
कच्च्या तेलात वाढ होत असतानाही अनेक देशांनी हे टाळण्यासाठी धोरणात्मक साठ्याचा अवलंब केला. बुधवारी जागतिक बाजारपेठेत ब्रेंट क्रूडने प्रति बॅरल $110 पार केले. त्यामुळे लवकरच भारतात डिझेल आणि पेट्रोलच्या दरात वाढ करण्याचा निर्णय जवळपास घेण्यात आला आहे.
आकडेवारीवर नजर टाकली तर येत्या काही दिवसांत पेट्रोलच्या दरात प्रतिलिटर 30 रुपयांहून अधिक वाढ होण्याची शक्यता आहे. 3 महिन्यात क्रूडच्या किमतीत 57 टक्क्यांनी वाढ, डिझेल-पेट्रोलच्या दरात डिसेंबरपासून वाढ झालेली नाही.
तीन महिन्यांत कच्चे तेल इतके महागले
युक्रेन संकटामुळे यापूर्वी कच्च्या तेलाच्या किमतीत मोठी वाढ झाली आहे. 02 डिसेंबर 2021 रोजी कच्च्या तेलाचा दर 70 डॉलरच्या आसपास होता, परंतु आता तो प्रति बॅरल $110 च्या पुढे गेला आहे.
02 डिसेंबरनंतर दिल्लीत डिझेल-पेट्रोलच्या दरात कोणताही बदल झालेला नाही. दिल्ली सरकारने 1 डिसेंबर रोजी डिझेल आणि पेट्रोलवरील व्हॅटमध्ये कपात केली होती.
त्यानंतर दिल्लीत डिझेल आणि पेट्रोलच्या दरात कोणताही बदल झालेला नाही. तेव्हापासून, क्रूड 57 टक्क्यांहून अधिक महाग झाले आहे. यानंतरही देशांतर्गत बाजारात डिझेल आणि पेट्रोलच्या दरात बदल झालेला नाही.
आता डिझेल-पेट्रोलचे दर असे ठरतात
सध्याच्या धोरणानुसार सरकारी तेल कंपन्या कच्च्या तेलाच्या जागतिक किमतीनुसार डिझेल-पेट्रोलचे किरकोळ दर बदलतात. उत्तर प्रदेश आणि पंजाबसह 5 राज्यांमध्ये सुरू असलेल्या विधानसभा निवडणुकांमुळे पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात वाढ केली जात नसल्याचे मानले जात आहे.
मात्र, याबाबत अधिकृतपणे काहीही सांगण्यात आलेले नाही. आता 7 मार्चला शेवटच्या टप्प्यातील मतदान होताच सरकारी तेल कंपन्या पेट्रोल-डिझेलच्या दरात झपाट्याने वाढ करतील, अशी भीती व्यक्त होत आहे.
नोव्हेंबरच्या सुरुवातीला हा दिलासा मिळाला
सुमारे 3 महिन्यांपूर्वी देशातील अनेक राज्यांमध्ये पेट्रोल आणि डिझेलच्या दराने प्रति लिटर 100 रुपयांचा टप्पा ओलांडला होता. यानंतर 03 नोव्हेंबर 2021 रोजी केंद्र सरकारने पेट्रोल आणि डिझेलवरील उत्पादन शुल्क कमी करण्याची घोषणा केली होती.
केंद्र सरकारच्या या निर्णयानंतर अनेक राज्य सरकारांनीही व्हॅटमध्ये कपात केली. त्यामुळे विक्रमी महागलेल्या डिझेल-पेट्रोलपासून सर्वसामान्यांना दिलासा मिळाला. मात्र, आता बराच काळ हा दिलासा मिळण्याची आशा कमी आहे.
सरकार पुन्हा काही उपाययोजना करू शकते का ?
त्यानुसार डिसेंबरपासून कच्च्या तेलाच्या किमतीत वाढ झाली आहे, जर सरकारी तेल कंपन्यांनी अशाच प्रकारे पेट्रोलच्या दरात वाढ केली तर लवकरच ती 30 रुपयांनी वाढू शकते.
सध्या दिल्लीत 2 डिसेंबरपासून पेट्रोलचा दर 95.41 रुपये आहे. केंद्र सरकारने नोव्हेंबरमध्ये उत्पादन शुल्कात कपात केली, तेव्हा कच्च्या तेलाचा दर प्रति बॅरल सुमारे $82 होता.
अशाप्रकारे नोव्हेंबरच्या तुलनेत कच्चे तेल सुमारे 35 टक्क्यांनी महागले आहे. त्यानुसार तेल कंपन्यांनी डिझेल आणि पेट्रोलच्या किमती वाढवल्या तर लवकरच त्यांच्या किरकोळ किमती नवा विक्रम प्रस्थापित करू शकतात.
जेपी मॉर्गन यांनी डिझेल-पेट्रोलच्या किमतींमध्ये इतक्या वाढीचा अंदाज व्यक्त केला आहे
ब्रोकरेज फर्म जेपी मॉर्गनच्या अहवालानुसार, तेल कंपन्या डिझेल आणि पेट्रोलच्या किमतीत तेवढी वाढ करणार नाहीत. कंपनीने अहवालात म्हटले आहे की, पाच राज्यांच्या विधानसभा निवडणुका पुढील आठवड्यात पूर्ण होतील.
यानंतर डिझेल-पेट्रोलच्या दरात दररोज पुन्हा वाढ होऊ शकते. जेपी मॉर्गनच्या म्हणण्यानुसार, सरकारी मालकीच्या तेल कंपन्यांना सध्या डिझेल-पेट्रोलवर प्रति लिटर 5.7 रुपये तोटा सहन करावा लागत आहे.
हा अहवाल आला तेव्हापासून कच्च्या तेलाच्या दरात ५ टक्क्यांहून अधिक वाढ झाली आहे. अशाप्रकारे सरकारी तेल कंपन्यांना तोटा भरून काढण्यासाठी डिझेल-पेट्रोलच्या दरात 9-10 रुपयांनी वाढ करण्याची गरज आहे.