Male fertility: गेल्या काही वर्षांत पुरुषांच्या शुक्राणूंची संख्या (Male sperm count) सातत्याने कमी होत आहे. यामागील कारणे तुम्हाला आश्चर्यचकित करू शकतात, सामान्यतः पुरुष शुक्राणूंच्या आरोग्याकडे फारसे लक्ष देत नाहीत. आहार आणि जीवनशैलीमुळे शुक्राणूंची संख्या कमी होते याची कल्पनाही बहुतेक पुरुषांना नसते.
पुरुषांमध्ये शुक्राणूंची गुणवत्ता का घसरते? ही खरोखरच मोठी समस्या आहे का? शुक्राणूंची संख्या कमी होण्यास आपण खातो ते अन्न जबाबदार आहे का? आज आपण या सर्व गोष्टींची उत्तरे जाणून घेणार आहोत. चला जाणून घेऊया कोणत्या गोष्टी पुरुषांमधील शुक्राणूंची संख्या कमी करत आहेत, ज्यामुळे बहुतेक पुरुषांना पिता बनण्यासाठी अडचणींचा सामना करावा लागतो.
शुक्राणूंची संख्या कमी होणे ही खरोखरच समस्या आहे का? –
शुक्राणूंची कमी संख्या (Low sperm count) ही खरोखरच एक मोठी समस्या आहे. गेल्या 38 वर्षांत पुरुषांमधील शुक्राणूंची संख्या 59 टक्क्यांनी कमी झाल्याचे एका अभ्यासात सांगण्यात आले आहे. शुक्राणूंची संख्या कमी असल्याने याचा पुरुषांच्या प्रजनन क्षमते (Male fertility) वरही परिणाम होतो, त्यामुळे बहुतेक जोडप्यांना मूल होण्यासाठी अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागते.
शुक्राणूंची संख्या का कमी होत आहे? हे आपल्या आहारामुळे आहे का? –
पुरुषांमध्ये शुक्राणूंची संख्या कमी होण्यामागचे कारण काय आहे हे शोधणे फार कठीण आहे. काही लोकांचा असा विश्वास आहे की, मांडीवर लॅपटॉप (laptop) घेऊन काम केल्याने शुक्राणूंची संख्या कमी होते.
त्याच वेळी, काही तज्ञांचे असे देखील मत आहे की जेव्हा तुम्ही तुमचा फोन खिशात ठेवता तेव्हा त्यातून उष्णता बाहेर पडते, ज्यामुळे शुक्राणूंवर वाईट परिणाम होतो. लठ्ठपणा (Obesity )हे देखील याचे कारण असू शकते.
आरोग्य तज्ञ म्हणतात की, शुक्राणूंची संख्या कमी होण्यामागे अनेक कारणे असू शकतात. आपण अन्नामध्ये काय वापरतो हे खूप महत्वाचे आहे आणि यामुळे आपल्याला अनेक आरोग्य समस्यांना सामोरे जावे लागते. काही अभ्यासानुसार काही गोष्टींचे सेवन केल्याने शुक्राणूंवर वाईट परिणाम होतो. पण अशा काही गोष्टी आहेत ज्यामुळे शुक्राणूंची संख्या वाढते. चला जाणून घेऊया त्या सर्व गोष्टींबद्दल –
या गोष्टींचा शुक्राणूंच्या आरोग्यावर आणि प्रजनन क्षमतेवर वाईट परिणाम होतो –
प्रक्रिया केलेले मांस (Processed meat) –
अशा अनेक अभ्यासांमध्ये असे सांगण्यात आले आहे की, प्रक्रिया केलेले मांस खाल्ल्याने अनेक आजारांचा धोका वाढतो. प्रक्रिया केलेल्या मांसामध्ये हॉट डॉग, सलामी, बीफ, बेकन इत्यादींचा समावेश होतो.
या गोष्टी खायला खूप छान वाटत असल्या तरी आरोग्यासाठी खूप घातक ठरू शकतात. अनेक अभ्यासांमध्ये असे सांगितले गेले आहे की प्रक्रिया केलेले लाल मांस खाल्ल्याने शुक्राणूंची संख्या कमी होते तसेच शुक्राणूंची हालचाल कमी होते.
ट्रान्स फॅट –
ट्रान्स फॅटमुळे हृदयविकाराचा धोका वाढतो, असे आरोग्य तज्ज्ञांचे मत आहे. 2011 मध्ये झालेल्या स्पॅनिश अभ्यासात असे समोर आले आहे की शरीरात ट्रान्स फॅटचे प्रमाण जास्त असल्याने शुक्राणूंची संख्या कमी होऊ लागते.
सोया उत्पादने –
सोया उत्पादनांमध्ये फायटोएस्ट्रोजेन असतात – इस्ट्रोजेन सारखी संयुगे जी वनस्पतींमधून येतात. बोस्टनमधील फर्टिलिटी क्लिनिकमध्ये 99 पुरुषांवर केलेल्या अभ्यासात असे आढळून आले की सोया उत्पादनांचे जास्त प्रमाणात सेवन केल्याने शुक्राणूंची संख्या कमी होते.
जास्त फॅट डेअरी उत्पादने –
दूध तुमच्या शरीरासाठी खूप फायदेशीर ठरू शकते परंतु तुम्ही त्यात शुक्राणूंचा समावेश करू शकत नाही. उच्च चरबीयुक्त दुग्धजन्य पदार्थांचे सेवन केल्याने पुरुषांमध्ये शुक्राणूंची हालचाल कमी होते आणि शुक्राणूंच्या आकारात असमानता येते, असे एका अभ्यासात समोर आले आहे.
या 3 गोष्टी प्रजनन क्षमता वाढवतात आणि पुरुषांमध्ये शुक्राणूंचे आरोग्य सुधारतात –
मासे –
ओमेगा-3 फॅटी अॅसिड माशांमध्ये जास्त प्रमाणात आढळते. अशा परिस्थितीत तुम्ही लाल किंवा प्रक्रिया केलेल्या मांसाऐवजी मासे खाऊ शकता.
फळे आणि भाज्या –
एका प्रजनन क्लिनिकमध्ये 250 लोकांवर केलेल्या अभ्यासात असे आढळून आले की, ज्यांनी जास्त प्रमाणात फळे आणि भाज्या, विशेषत: हिरव्या भाज्या आणि सोयाबीनचे सेवन केले, त्यांच्या शुक्राणूंची गुणवत्ता चांगली असल्याचे दिसून आले. तसेच, अशा पदार्थांचे सेवन न करणाऱ्या लोकांच्या तुलनेत या लोकांमध्ये शुक्राणूंची गतिशीलता वाढली होती.
हे आश्चर्यकारक नाही कारण वनस्पतींमधील प्रत्येक गोष्ट को-एंझाइम Q10, व्हिटॅमिन सी आणि लाइकोपीन यांसारख्या अँटी-ऑक्सिडंटमध्ये आढळते. शुक्राणूंची संख्या वाढवण्यासाठी हे सूक्ष्म पोषक घटक अतिशय फायदेशीर मानले जातात.
अक्रोड –
वर्ष 2012 मध्ये केलेल्या अभ्यासात 21 ते 35 वर्षे वयोगटातील 117 पुरुषांचा समावेश करण्यात आला होता. सर्व पुरुषांना 12 आठवडे दररोज खाण्यासाठी सुमारे 18 अक्रोड देण्यात आले. संशोधकांनी अभ्यासापूर्वी आणि नंतर या पुरुषांच्या शुक्राणूंच्या मापदंडांचे विश्लेषण केले.
संशोधनात, अक्रोड खाल्ल्याने पुरुषांच्या शुक्राणूंमध्ये सुधारणा दिसून आली. अक्रोडमध्ये ओमेगा-३ फॅटी अॅसिड आढळते. ओमेगा 3 फॅटी ऍसिडस् अंडकोषांमध्ये रक्त परिसंचरण सुधारतात, ज्यामुळे वीर्याचे प्रमाण आणि उत्पादन दोन्ही वाढते.
शुक्राणूंचे आरोग्य सुधारण्यासाठी या गोष्टी करा –
सेंद्रिय भाज्या खा आणि खाण्याआधी नीट धुवा. प्रक्रिया केलेल्या मांसाऐवजी मासे खा. तळलेले आणि जंक फूडचा वापर कमीत कमी करा. सिगारेट ओढू नका. तुमचे वजन जास्त असेल तर ते कमी करा.
