Marigold Farming: देशात फुलशेतीला (floriculture) वेगळे महत्त्व आहे. कमी खर्च आणि जास्त नफा यामुळे शेतकऱ्यांमध्येही त्यांच्या लागवडीकडे कल वाढला आहे. या भागात अनेक शेतकरी झेंडूच्या फुलांची लागवडही (Cultivation of marigold flowers) करतात. धार्मिक विधींमध्ये या फुलाचा खूप उपयोग होतो. याशिवाय अनेक प्रकारची उत्पादने बनवण्यासाठीही याचा वापर केला जातो.
तापमान असणे आवश्यक आहे –
झेंडू लागवडीसाठी जास्त मेहनत करावी लागत नाही. या फुलाची लागवड तीनही हंगामात करता येते. यासाठी तापमान 15 ते 29 अंश सेल्सिअसच्या आसपास असावे. यापेक्षा जास्त तापमान असल्यास झाडांचे नुकसान होऊ शकते. शेतकरी (farmer) बांधव 25 ते 30 हजार रुपयांची गुंतवणूक ()investment) करून याच्या लागवडीतून 2 लाखांपर्यंतचा नफा सहज मिळवू शकतात.
या राज्यांमध्ये झेंडूच्या फुलाची लागवड केली जाते –
जगात झेंडूच्या 50 पेक्षा जास्त प्रजाती आहेत. यापैकी फक्त तीन प्रजाती अशा आहेत ज्यांची व्यावसायिक लागवड केली जाते. उत्तर प्रदेश, हरियाणा, उत्तराखंड, पश्चिम बंगाल, आंध्र प्रदेश, कर्नाटक, तामिळनाडू आणि महाराष्ट्र (Maharashtra) या राज्यांमध्ये झेंडूच्या फुलांची लागवड मोठ्या प्रमाणावर केली जाते.
रोपवाटिकेद्वारे प्रत्यारोपण (Transplantation through nursery) –
झेंडूच्या फुलांचे रोपवाटिकेच्या माध्यमातून रोपण केले जाते. यासाठी शेतकऱ्याला प्रथम बियाणे रोपवाटिका तयार करावी लागते. मग ते छापावे लागेल. याशिवाय प्रमणित नर्सरीमधून सुधारित जातींची रोपे खरेदी करून तुम्ही थेट शेतात रोपण करू शकता. लागवडीनंतर शेतकऱ्यांनी पिकाला दर 10 ते 15 दिवसांनी पाणी द्यावे.
पिकांचे चिमटे काढणे –
लावणीनंतर 1 महिन्याच्या अंतराने झेंडू पिकात चिमटे काढा. असे केल्याने अतिरिक्त फांद्या बाहेर पडत राहतात. त्यामुळे फुलांची संख्या वाढते आणि उत्पादनात पूर्वीच्या तुलनेत वाढ होते. ही फुले तुम्ही 2 ते 3 महिन्यांत तोडू शकता.
इतके उत्पन्न –
मैनपुरी जिल्ह्यातील सुलतानगंज ब्लॉकमधील रहिवासी रवी पाल सांगतात की, झेंडूच्या फुलाची लागवड करण्यासाठी एकरी 30,000 रुपये खर्च येतो. दर आठवड्याला झाडांपासून सुमारे 1 क्विंटल फुले तयार होतात. ही फुले बाजारात 80 रुपये किलोपर्यंत विकली जातात. रवी यांच्या म्हणण्यानुसार एक एकरात झेंडूच्या फुलांची लागवड करून शेतकऱ्यांना दोन ते तीन लाख रुपयांचा नफा सहज मिळू शकतो.