Farming Buisness Idea : भारतामध्ये (India) शेती (Farming) मोठ्या प्रमाणात केली जात आहे. तसेच आता पारंपरिक शेतीला (Traditional farming) तडा देत आधुनिक शेती (Modern agriculture) केली जात आहे. जेणेकरून खर्च कमी आणि नफा जास्त. देशात सोयाबीनचे पीक मोठ्या प्रमाणात घेतले जात आहे. सोयाबीन तेलबिया पैकी एक मुख्य पीक आहे.
सोयाबीन (Soybean) उत्पादनात भारताचा जगात चौथा क्रमांक लागतो. एका अहवालानुसार, सोयाबीनमध्ये सर्वाधिक प्रोटीन आढळते. हे एकमेव पीक आहे ज्यामध्ये प्रथिनांव्यतिरिक्त खनिजे, व्हिटॅमिन बी कॉम्प्लेक्स आणि व्हिटॅमिन ए मुबलक प्रमाणात आढळतात. सोयाबीनमध्ये अनेक गुणधर्म असल्यामुळे त्याला पिवळे सोने असेही म्हणतात.
सोयाबीन शेतीबद्दल (Soybean Farming) बोलायचे झाले तर सोयाबीनच्या लागवडीत शेतकर्‍यांसाठी अपार वाव आहे. शेती करून शेतकरी अधिक नफा कमवू शकतात.
सोयाबीन पिकासाठी योग्य हवामान
सोयाबीन हे उष्ण हवामानातील पीक आहे. त्यामुळे सरासरी 18°C ते 38°C तापमान हे लागवडीसाठी सर्वोत्तम मानले जाते. भारतातील खरीप हंगामात शेतकरी सोयाबीन की खेती सुरू करू शकतात.
लागवडीसाठी माती
तसे, चिकणमाती आणि वालुकामय जमीन सोयाबीन लागवडीसाठी योग्य आहे. पाणी साचते अशा ठिकाणी सोयाबीनची लागवड करू नये कारण जास्त पाणी दिल्याने पीक खराब होते.
पेरणीपूर्वी खोल नांगरणी केली, ज्यामध्ये सेंद्रिय कुजलेले शेणखत 500 किलो प्रति हेक्टरी दिले, तर त्याच्या लागवडीतून चांगले उत्पादन मिळू शकते.
चांगला निचरा असलेल्या सुपीक चिकणमाती जमिनीत वाढल्यास चांगले परिणाम मिळतात.
सोयाबीनच्या चांगल्या उत्पादनासाठी मातीचा पीएच ६ ते ७.५ अनुकूल आहे.
पाणी साचणारी, क्षारयुक्त आणि क्षारयुक्त माती सोयाबीनच्या लागवडीसाठी पोषक नाही.
कमी तापमानाचाही या पिकावर गंभीर परिणाम होतो.
शेतीची तयारी
जसे आम्ही तुम्हाला वर सांगितले आहे की सोयाबीनची लागवड खरीप हंगामात केली जाते. त्यामुळे पाऊस पडण्यापूर्वी शेताची २ ते ३ वेळा खोल नांगरणी करावी. त्यामुळे शेतातील हानिकारक कीटक नष्ट होतात. त्यानंतर अधिक उत्पादन घेण्यासाठी शेणखत नांगरणीच्या वेळी टाकावे.
बियाणे आणि पेरणीची वेळ
सोयाबीनची लागवड जून ते जुलैच्या पहिल्या आठवड्यात केली जाते. शेतातील कमाल बियाणे दर प्रति हेक्टर पेरणी दर 55-65 किलो/हेक्टर बियाणे सोयाबीनसाठी चांगले मानले जाते. चांगले उत्पादन घेण्यासाठी एका रोपापासून दुस-या रोपामध्ये 30-45 सेमी अंतर ठेवावे आणि बियांची खोली 2.5 ते 5 सेमी असावी.
बियाणे उपचार
बीजप्रक्रिया करून किमान १५ ते २० टक्के अधिक उत्पादन मिळू शकते. यासाठी रायझोबियम (400 ग्रॅम प्रति 65-75 किलो बियाणे), स्फुरद विरघळवणारे जिवाणू (PSB) आणि बुरशीनाशक (थिरम + कार्बेन्डाझिम) किंवा ट्रायकोडर्मा विरिडी 8-10 ग्रॅम/किलो बियाण्यावर प्रक्रिया करावी.
सोयाबीन लागवडीसाठी बियाण्याच्या सुधारित जाती
तुम्हालाही सोयाबीनच्या लागवडीतून चांगला नफा मिळवायचा असेल, तर त्यासाठी बियाण्याच्या सुधारित जातींची निवड करणे अत्यंत आवश्यक आहे. असे जे काही आहे…
जे. एस-335
जे.एस. 93-05
एन.आर.सी-86
एन.आर.सी-12
जे. एस. 95-60
एन.आर.सी-7
जे.एस. 20-29
हे सर्व बिया 90 ते 100 दिवसात तयार होतात. इतर जातींच्या बियांच्या तुलनेत या बियांमध्ये रोगप्रतिकारक शक्ती सर्वाधिक असते. याशिवाय या बियाणांची उत्पादन क्षमता हेक्टरी 20 ते 25 क्विंटल इतकी असते.
शेती सिंचन आणि खत व्यवस्थापन
इतर पिकांप्रमाणेच सिंचनाची आवश्यकता असते. बारीक सोयाबीन पिकाला सिंचनाचीही नितांत आवश्यकता असते. त्याची लागवड करताना १२ ते १५ दिवसांच्या अंतराने किमान ५ ते ६ पाणी द्यावे लागते.
सोयाबीनच्या शेतात ओलावा असल्यास उत्पादन चांगले मिळते. चांगल्या पिकासाठी हेक्टरी 10 ते 15 किलो नायट्रोजन खत शेतात टाकण्याची शिफारस केली जाते,
तसेच 2 किलो प्रति हेक्टर आणि 15 किलो पालाश प्रति हेक्टरी वापरण्याची शिफारस केली जाते. जमिनीत पोटॅश व स्फुरद यांची कमतरता असेल तेव्हाच ते शेतात मिसळावे, अन्यथा त्याचा वापर करू नये, हे लक्षात ठेवा.
सोयाबीन पिकावरील कीड व रोगांचे प्रतिबंध
शेतकरी बांधवांनी सोयाबीन लागवडीची विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे, कारण या पिकावर सर्वात जास्त आणि घातक कीटक असतात. जे पीक पिकण्यापूर्वीच खराब करतात.
पाहिल्यास सोयाबीनच्या लागवडीत दोन प्रकारचे रोग सर्वाधिक दिसून येतात.
लीफ स्पॉट रोग
पिवळा मोज़ेक रोग
वनस्पती रोग
गंज रोग
सोयाबीन शेतीतील खर्च आणि कमाई
सोयाबीन लागवड हे शेतकऱ्यांसाठी कमी खर्चात चांगले फायदेशीर पीक आहे. पाहिल्यास त्याच्या लागवडीसाठी हेक्टरी 30 ते 40 हजार रुपये खर्च येतो. योग्य गोष्टी लक्षात घेतल्यास शेतकऱ्यांना प्रति हेक्टरी खर्चाच्या दृष्टीने दुप्पट नफा मिळू शकतो.
पावसावर आधारित परिस्थितीत – 1600-2000 kg/हेक्टर आणि सिंचनाखाली – 2000-2500 kg/हेक्टर उत्पादन मिळवता येते. त्यामुळे शेतकऱ्यांसाठी सोयाबीनची शेती फायदेशीर शेती मानली जाते.