Liver inflammation problem is very harmful Know which hepatitis is more deadly
Hepatitis Types: निरोगी राहण्यासाठी यकृताचे (liver) आरोग्य खूप महत्वाचे आहे. यकृत हा शरीराचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, जो रक्तातील (blood) विषारी (toxins) पदार्थ स्वच्छ करतो त्यामुळे अन्न पचण्यास मदत होते.
ज्यामुळे पचनक्रिया व्यवस्थित (digestive system) राहते आणि अनेक समस्या दूर होतात. पण जर काही कारणाने यकृत खराब झाले तर त्या व्यक्तीच्या जीवालाही धोका होऊ शकतो. अशा परिस्थितीत जेव्हा संसर्गामुळे यकृताला सूज येते, तेव्हा या समस्येला हेपेटायटीस (hepatitis) म्हणतात.
जागतिक हिपॅटायटीस दिवस (World Hepatitis Day) दरवर्षी 28 जुलै रोजी साजरा केला जातो. हिपॅटायटीस डे साजरा करण्यामागचे कारण म्हणजे लोकांना यकृताविषयी जागरुक करणे आणि विषाणूजन्य संसर्गापासून त्यांचे संरक्षण करणे जेणेकरून शरीर योग्यरित्या कार्य करू शकेल.
आकडेवारीनुसार, हिपॅटायटीस हा आजार भारतात खूप सामान्य आहे. देशात दरवर्षी हिपॅटायटीसचे सुमारे 10 लाख रुग्ण आढळतात. हिपॅटायटीसची मोठी समस्या ही आहे की बहुतेक रुग्णांना या आजाराच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात तीव्र लक्षणे दिसत नाहीत. ज्यामुळे उपचारांना विलंब होतो आणि हा रोग घातक ठरतो. हिपॅटायटीसचे अनेक प्रकार आहेत जे त्यांच्या विषाणूनुसार कमी आणि जास्त प्राणघातक असतात.
हिपॅटायटीसचे प्रकार
व्हायरसवर अवलंबून
हिपॅटायटीस हा यकृताचा आजार आहे, ज्यामध्ये पाच प्रकारचे विषाणू असतात. हिपॅटायटीसचे हे पाच विषाणू यकृताचे शत्रू आहेत. हिपॅटायटीस हा पाच विषाणूंवर आधारित पाच प्रकारचा असतो. यामध्ये Hepatitis A, Hepatitis B, Hepatitis C, Hepatitis D, Hepatitis E यांचा समावेश आहे. तसे, सर्व प्रकारचे हिपॅटायटीस हानिकारक आहेत. परंतु सर्वात घातक हेपेटायटीस बी आणि हेपेटायटीस सी आहेत, ज्यामुळे यकृत सिरोसिस आणि कर्करोग होतो.
तीव्रतेच्या आधारावर हिपॅटायटीस दोन प्रकारचे असतात तीव्र हिपॅटायटीस आणि क्रॉनिक हेपेटायटीस. तीव्र हिपॅटायटीसमध्ये, यकृताला अचानक सूज येते. यामध्ये, रुग्णाला 6 महिने लक्षणे असू शकतात, हळूहळू ते बरे होतात. क्रॉनिक हिपॅटायटीसमध्ये, रुग्णाची रोगप्रतिकारक शक्ती गंभीरपणे प्रभावित होते. त्यामुळे यकृताचा कर्करोग होऊन रुग्णाचा मृत्यूही होऊ शकतो.
सर्वात प्राणघातक हिपॅटायटीस
हिपॅटायटीस बी
हिपॅटायटीस बी विषाणूने संक्रमित व्यक्तीच्या रक्त, वीर्य किंवा शरीरातील इतर द्रवांमध्ये संसर्ग पसरतो, ज्यामुळे यकृताच्या दीर्घकालीन समस्या निर्माण होतात. हिपॅटायटीस बी संक्रमित मातेकडून बाळाला जाऊ शकतो. हे मूत्र आणि रक्ताद्वारे देखील पसरते.
हिपॅटायटीस बी ची लक्षणे जर तुम्हाला हिपॅटायटीस बी ची लागण झाली असेल तर साधारण एक ते चार महिन्यांनी त्याची लक्षणे दिसतात. हिपॅटायटीस बी च्या लक्षणांमध्ये ओटीपोटात दुखणे, लघवीचा रंग बदलणे, ताप, सांधेदुखी, भूक न लागणे, उलट्या होणे, अशक्तपणा आणि थकवा यांचा समावेश होतो.
हिपॅटायटीस बी चे प्रतिबंध हिपॅटायटीस बी च्या प्रतिबंधासाठी लसी आहेत. यासोबतच डॉक्टर उपचारासाठी अँटीव्हायरल औषधे देतात. हिपॅटायटीस बी ची लागण झालेल्या रुग्णाची प्रकृती गंभीर असल्यास यकृत प्रत्यारोपण देखील केले जाऊ शकते.
हिपॅटायटीस सी
हिपॅटायटीस सी हिपॅटायटीस ए आणि बी पेक्षा जास्त प्राणघातक आहे. ते संक्रमित व्यक्तीच्या रक्ताद्वारे पसरते. हिपॅटायटीस सी ही देखील एक जुनाट समस्या आहे जी सहसा मूक संसर्ग म्हणून अनेक वर्षे टिकून राहते. हिपॅटायटीस सीमुळे काही रुग्णांमध्ये यकृताचा कर्करोग होऊ शकतो. टॅटू काढणे, दूषित रक्त, संक्रमित सुया वापरणे आणि इतरांच्या शेव्हिंग किटचा वापर केल्याने हिपॅटायटीस सीचा धोका वाढतो.
हिपॅटायटीस सी ची लक्षणे हिपॅटायटीस सी ला सायलेंट किलर देखील म्हटले जाऊ शकते. यकृताचे गंभीर नुकसान होईपर्यंत हिपॅटायटीस सी ची लक्षणे दिसत नाहीत. तथापि, हिपॅटायटीस सीच्या रूग्णांना थकवा, भूक न लागणे, कावीळ, गडद लघवी आणि त्वचेला खाज येऊ शकते.
हिपॅटायटीस सी चा प्रतिबंध हिपॅटायटीस सी साठी सध्या कोणतीही लस उपलब्ध नसली तरी वैद्यकीय क्षेत्रातील नवीन संशोधन आणि प्रयोगांमुळे हिपॅटायटीसच्या उपचारात आशादायक परिणाम दिसून आले आहेत. हिपॅटायटीस सी वर उपचार करण्यासाठी अँटीव्हायरल औषधे उपलब्ध आहेत. हिपॅटायटीस सी साठी अशी अनेक औषधे आहेत जी रुग्णाच्या शरीरातून 90-100 टक्के विषाणू काढून टाकू शकतात. मात्र, यासाठी योग्य वेळी योग्य उपचार मिळणे आवश्यक आहे. हिपॅटायटीस सी ची स्थिती गंभीर असल्यास यकृत प्रत्यारोपणाची आवश्यकता असू शकते.
हिपॅटायटीस ई
हिपॅटायटीस ई ची प्रकरणे इतर हिपॅटायटीस विषाणूंपेक्षा कमी आहेत, परंतु हे एचईव्ही यकृतासाठी अत्यंत हानिकारक असल्याचे देखील ओळखले जाते. हिपॅटायटीस ई संक्रमित व्यक्तीच्या विष्ठेने दूषित अन्नामुळे होऊ शकतो. हिपॅटायटीस ई ची स्थिती गंभीर असल्यास, यकृत निकामी होण्याची समस्या असू शकते. हिपॅटायटीस ई ची लक्षणे हिपॅटायटीस ई विषाणूची लागण झालेल्या रुग्णाला कावीळ, सांधेदुखी, पोटदुखी, भूक न लागणे, मळमळ आणि उलट्या यांसारखी लक्षणे दिसू शकतात.
हिपॅटायटीस ई प्रतिबंध रुग्णांना 21 दिवस औषधांचा कोर्स करावा लागतो. हिपॅटायटीस ई टाळण्यासाठी तुम्ही लसीकरण करू शकता. हिपॅटायटीस ई टाळण्यासाठी डॉक्टरांनी स्वच्छतेची विशेष काळजी घेण्याची शिफारस केली आहे. पावसाळ्यात घाण पाण्यामुळे हिपॅटायटीस ईचा धोका सर्वाधिक असतो, त्यामुळे स्वच्छ पाणी पिण्याचा सल्ला दिला जातो.