LPG Cylinder: आजकाल जवळपास प्रत्येक घराच्या स्वयंपाकघरात गॅस सिलिंडर (gas cylinder) असतो. गॅस सिलिंडरमुळे स्वयंपाक करण्याचे काम खूप सोपे झाले आहे. पण तुम्ही कधी घराच्या स्वयंपाकघरात गॅस सिलेंडरकडे लक्ष दिले आहे का? जर होय, तर तुम्ही गॅस सिलेंडरच्या पृष्ठभागावर केलेले छिद्र देखील लक्षात घेतले असेल. गॅस सिलिंडरला ही छिद्रे का असतात माहीत आहे का?
वास्तविक, गॅस सिलिंडरवर केलेले छिद्र सुरक्षिततेच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाचे आहेत. गॅस सिलेंडरवर केलेले हे छिद्र गॅसचे तापमान नियंत्रणात (gas temperature control) ठेवण्यासाठी केले जातात. गॅस सिलिंडरला हे छिद्र न राहिल्यास मोठी दुर्घटना (accident) घडू शकते. गॅस सिलेंडरवर बनवलेले हे छिद्र तापमान कसे नियंत्रित करतात आणि सुरक्षिततेच्या दृष्टीने ते महत्त्वाचे का आहेत ते जाणून घेऊ या.
पहिली गोष्ट म्हणजे गॅस सिलेंडरवर बनवलेले हे छिद्र सिलेंडरच्या पृष्ठभागाचे उष्णतेपासून संरक्षण (heat protection) करतात. कधीकधी गॅस सिलिंडरचे तापमान लक्षणीय वाढते, अशा स्थितीत या छिद्रांमधून हवा जाते ज्यामुळे तापमान नियंत्रित राहण्यास मदत होते. त्याच वेळी, जर ही छिद्रे सिलेंडरच्या तळाशी नसतील तर सिलेंडरच्या खाली ओलावा आल्याने ते गंजणे (rust) सुरू होण्याची शक्यता आहे. सिलिंडरला गंज लागल्यास ते धोकादायक ठरू शकते. या छिद्रांमधून हवा जात राहते आणि सिलेंडरच्या तळाशी ओलावा नसतो. त्यामुळे सिलिंडरमध्ये हे छिद्र असणे आवश्यक आहे.
सिलिंडर बनवताना विशेष काळजी घेतली जाते. एलपीजी (LPG) हा गंधहीन वायू (odorless gas) आहे. हे अत्यंत ज्वलनशील आहे परंतु गंध नाही. अशा परिस्थितीत गॅस गळतीमुळे लोकांच्या जीवितास धोका निर्माण होऊ शकतो. हे टाळण्यासाठी, सिलेंडरमध्ये तीव्र वासाचे इथाइल मर्कॅप्टन देखील जोडले जाते, जेणेकरून गॅस गळतीचा वास ओळखता येईल.