Fish Farming: गेल्या काही वर्षांत भारताच्या ग्रामीण भागात मत्स्यपालनाचा (Fisheries) कल झपाट्याने वाढला आहे. कमी खर्च आणि जास्त नफा यामुळे तज्ज्ञ शेतकऱ्यांना अनेकदा मत्स्यशेती करण्याचा सल्ला देतात. याशिवाय सरकारही आपल्या स्तरावर शेतकऱ्यांना प्रोत्साहन देताना दिसत आहे. अनेक राज्य सरकारे आपल्या नागरिकांना मत्स्यपालनावर सबसिडी (Fisheries subsidy) देतात.
सध्या शेतकरी (Farmers) मिश्र मत्स्यशेतीला अधिक प्राधान्य देत आहेत. त्यामुळे त्यांना चांगला नफाही मिळत आहे. देशी मासे (Native fish) पाळायचे असतील तर कातला मासे पृष्ठभाग, रोहू मध्यम आणि मृगल जातीच्या माशांची लागवड करा.
हे मासे अन्नासाठी स्पर्धा करत नाहीत, त्यामुळे त्यांची वाढ झपाट्याने होते. याशिवाय तुम्ही या देशी माशांसह तलावात सिल्व्हर कार्प (Silver carp), ग्रास कार्प आणि कॉमन कार्प यासारख्या विदेशी माशांच्या प्रजाती सोडू शकता.
मत्स्यबीज कसे साठवायचे –
तलावात मत्स्यबीज (Fish seeds) साठवण्यापूर्वी पॉलिथिनच्या पाकिटात पाणी आणि ऑक्सिजन भरून ठेवा. यानंतर हे पॅकेट तलावात ठेवा. या दरम्यान तलावातील पाणी पॅकेटमध्ये ठेवा. जेव्हा पॉलीथीनमध्ये तलावाच्या पाण्यासारखे वातावरण तयार केले जाते.
नंतर मत्स्यबीज हळूहळू काढून टाकावे. तांदळाची भुसी किंवा मोहरी किंवा भुईमूगाचा पेंड तलावात अन्न म्हणून वापरता येतो, यामुळे माशांची वाढ झपाट्याने होते.
मिश्र मत्स्यपालनातून अनेक पटींनी अधिक नफा –
जेव्हा हे मासे एक ते दोन वर्षांच्या दरम्यान 1.5 किलोपर्यंत पोहोचतात, तेव्हा ते काढणे सुरू करा. बाजारात ते 140 ते 200 रुपये किलोने विकले जातात. जर तुम्ही एका वर्षात 3000 किलो मासळीचे उत्पादन केले तर आरामात तुम्हाला वर्षाला 2 ते 2.5 लाख रुपये नफा मिळू शकतो.
या तीनशे माशांच्या संगोपनासाठी तुम्हाला 40 हजार रुपये मोजावे लागतील. या अर्थाने, मिश्र मत्स्यपालनात, तुम्हाला नफ्याच्या 5 पट जास्त खर्च सहज मिळेल.
