International Energy Agency : देशात वाहतुकीचे सर्वात मोठे व जलद साधन म्हणून विमानाकडे पाहिले जाते. मात्र अशा वेळी हेच विमान अनेकांचा जीव घेत असल्याचे समोर येत आहे.
गेल्या काही वर्षांत जागतिक तापमानवाढीबाबत वारंवार चर्चा होत आहे. कार्बन उत्सर्जनात वाढ झाल्यामुळे जगाचे तापमान झपाट्याने वाढत आहे. या विषारी वायूमुळे 6वी आपत्तीही येईल असा शास्त्रज्ञांचा विश्वास आहे. आता देश कार्बन उत्सर्जन कमी करण्याचा प्रयत्न करत आहेत.
संपूर्ण जगात दरवर्षी सोडल्या जाणाऱ्या एकूण कार्बनमध्ये हवाई प्रवासाचा मोठा वाटा आहे. हे पाहून फ्रेंच सरकारने कमी अंतराच्या उड्डाणांवर बंदी घातली. त्यामुळे जेवढे प्रदूषण पसरत आहे, त्यावर तात्काळ नियंत्रण ठेवण्याची गरज आहे, अशी चर्चा अनेक दिवसांपासून होत आहे.
विमान प्रवासामुळे किती कार्बन उत्सर्जन होते?
याची अचूक गणना अद्याप झालेली नाही, परंतु बस एका तासात जेवढे प्रदूषण करते, त्या कार्बन फ्लाइटच्या १०० पट अधिक प्रदूषण होते, असे मानले जाते. आणि हे खूप भयानक आहे. विमान प्रवासाचा क्रमांक अमेरिका, चीन, रशिया, जपान आणि भारतानंतर येतो, ज्यामुळे जग सतत प्रदूषित होत आहे.
अकाली मृत्यूचे कारण
हे देखील समजू शकते की संपूर्ण जगात दरवर्षी किमान 16,000 अकाली मृत्यूचे कारण हे विमान आहे ज्याचे तिकीट आपण विचार न करता खरेदी करतो. हा डेटा इन्स्टिट्यूट ऑफ फिजिक्स पब्लिशिंग चा आहे, जे असेही म्हणतात की मृत्यू दर यापेक्षा जास्त असेल. वायुप्रदूषणाची वेगवेगळी कारणे एकत्र करून सरासरी पाहिली, ज्यावरून हा अंदाज लावला गेला.
प्रदूषण दूर करण्यासाठी निसर्गाला किती वेळ लागतो?
इंटरनॅशनल एनर्जी एजन्सीच्या अभ्यासात असे म्हटले आहे की संपूर्ण जगामध्ये दरवर्षी उत्सर्जित होणाऱ्या एकूण कार्बनपैकी सुमारे 10 टक्के वाटा प्रवासाचा असतो. त्यातही सुमारे 40 टक्के प्रदूषण हवाई प्रवासामुळे होते. अशाप्रकारे जर तुम्ही लंडन ते न्यूयॉर्कला उड्डाण घेतले तर त्या प्रवासादरम्यान निघणारा कार्बन शोषून घेण्यासाठी एक एकर घनदाट जंगलात एक वर्ष लागते.
कोणते देश किती हवाई प्रवास करतात?
स्टेटिस्टा रिसर्च डिपार्टमेंटच्या मते, 2021 मध्ये अमेरिकन लोकांनी जास्तीत जास्त हवाई प्रवास केला. 650 दशलक्ष देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय हवाई प्रवास झाला. यानंतर चीन आणि त्यानंतर युरोपियन युनियनचा क्रमांक लागला. सर्वात चिंतेची बाब म्हणजे हे सर्व प्रवासी केवळ 3 टक्के आहेत, जे त्यांच्या सोयीसाठी जगात कार्बन उत्सर्जन वाढवत आहेत.
हवाई प्रवास कमी करण्यात स्वीडन आघाडीवर आहे
अनेक देश हवाई प्रवास कमी करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. यामध्ये स्वीडन आघाडीवर आहे. 2018 वर्षाच्या शेवटी एक संज्ञा होती – फ्लायगस्कॅम. स्वीडिशमध्ये याचा अर्थ फ्लाइट शेमिंग असा होतो. ज्यांनी कमी अंतराची उड्डाणे घेतली त्यांना सांगितले जाऊ लागले की त्यांच्यामुळे जगात कहर झाला आहे.
विमान कंपन्यांनी स्वत: संभाव्य प्रवाशांना येथून तिकडे जाण्यासाठी फ्लाइटऐवजी इतर कोणते पर्याय पाहू शकतात हे सांगण्यास सुरुवात केली. या मोहिमेचा परिणाम असा झाला की, देशांतर्गत तर सोडाच, एका वर्षात स्वीडनमधील आंतरराष्ट्रीय फ्लायर्सची संख्याही कमालीची घटली.
यानंतर युरोपातील अनेक देशांनी अशाप्रकारचे छोटे-मोठे उपक्रम सुरू केले. पण फ्रान्सने ते मानले आणि प्रदूषण कमी करण्याचा निर्णय लोकांवर सोडण्याऐवजी केवळ कमी अंतराच्या उड्डाणांवर बंदी घातली.