Farming Success Story : मित्रांनो कोणतेही काम पूर्ण क्षमतेने पाणी आवडीने केले तर त्या कामात तसेच त्या क्षेत्रात यशाची गिरीशिखरे सर केली जाऊ शकतात. मग ते क्षेत्र शेतीचे (Farming) का असेना. कधी-कधी माणसाचे छंद आयुष्यात काहीतरी मोठे करण्याची प्रेरणा देतात.
ही वाक्ये कर्नाटकातील बागायती शेतकरी (Farmer) राजेंद्र हिंदुमाने यांनी सत्यात उतरवून दाखविली आहेत. प्रयोगशील शेतकरी (Successful Farmer) राजेंद्र यांनी वनौषधींच्या दुर्मिळ प्रजाती आणि फळांच्या जाती (Fruit Farming) गोळा करण्याच्या छंदातून अनोखे फूड फॉरेस्ट तयार केले आहे.
या अवलियाने विकसित केलेल्या फळबागेत देशी फळांच्या प्रजातींपेक्षा, व्हिएतनाम, ऑस्ट्रेलिया, मलेशिया, ब्राझील, थायलंड, जपान, हवाई या देशांतील विदेशी फळांचा साठा अधिक आहे. यामुळे या अवलियाने तयार केलेली फळबाग चर्चेचा विषय ठरत आहे.
राजेंद्र हिंदुमाने यांनीही ही आगळीवेगळी बाग अगदी तळहाताच्या फोडाप्रमाणे जपली आहे. त्यांची ही हिरवीगार बाग (Fruit Orchard) लोकांना आकर्षित करीत आहे. राजेंद्र यांच्या या प्रवासात (Farming) त्यांच्या दोन्ही लेकींनी देखील त्यांना फुल सपोर्ट केला आहे.
मित्रांनो आपल्या माहितीसाठी सांगू इच्छितो की, राजेंद्र हिंदुमाने हे उच्चशिक्षित असून त्यांनी कॉमर्स शाखेतून पदवी ग्रहण केली आहे. शिवाय त्यांना बाग कामात मदत करणाऱ्या त्यांच्या दोन मुली देखील उच्च शिक्षित आहेत आणि ते व्यवसायाने सॉफ्टवेअर इंजिनीयर आहेत. पेशाने सॉफ्टवेअर इंजिनिअर असताना त्यांच्या वडिलांचा वारसा पुढे नेण्यासाठी हिंदूमाने यांच्या दोन्ही मुली विदेशी फळे गोळा करण्यात रस घेत आहेत.
नुकसानानंतर दुप्पट मेहनत
राजेंद्र हिंदुमाने यांनी सांगितले की विदेशी आणि दुर्मिळ जातींची झाडे, कोंब किंवा बिया प्रथम पॉलीहाऊसमध्ये ठेवल्या जातात आणि शेतात लागवड करण्यापूर्वी अनेक महिने किंवा काही हंगाम त्यांची काळजी घेतली जाते आणि निरीक्षण केले जाते. सुरुवातीच्या काळात बदलत्या माती आणि हवामानामुळे (Climate Change) अनेक झाडे नष्ट झाली.
पण शेतीची विविध माहिती गोळा करून, तज्ज्ञांचा सल्ला घेऊन आणि शेतीचे नवीन तंत्र असा प्रवास सुरूच ठेवला. दरम्यान, राजेंद्र हिदुमने यांनी त्यांच्या खाद्य वनातील दुर्मिळ प्रजातींची चांगली वाढ आणि निगा राखण्यासाठी वनस्पति नावे, स्थानिक नावे, अधिवास, फुले व फळधारणेचे हंगाम, त्यांचे औषधी गुणधर्म, वैशिष्ट्ये इत्यादींची यादी तयार केली.
काळजी घेणे सोपे नाही
दुर्मिळ वनस्पतींच्या लागवडीबाबत राजेंद्र हिंदुमाने सांगतात की, पॉलिहाऊसमधील रोपांची क्वारंटाइन प्रक्रिया थोडी सोपी ठेवली पाहिजे. देशी वाणांच्या वनस्पतींना थोडी शिथिलता दिली पाहिजे, कारण ती आधीच देशात उगवली जात आहेत. पश्चिम घाटात अशा दुर्मिळ प्रजातींची लागवड करणे आणि त्यांची काळजी घेणे सोपे काम नाही, असेही त्यांनी सांगितले.
येथे माकड, मलबार गिलहरी, गौर, हॉर्नबिल, पोर्क्युपिन, रानडुक्कर अशा वन्य प्राण्यांपासून शेतकऱ्यांना धोका आहे. राजेंद्र हिंदुमाने सांगतात की, या आव्हानांमुळे सुरुवातीला 25 टक्क्यांपर्यंत पिकाचे नुकसान होत होते, पण आज सगळे एकत्र राहायला शिकले आहेत.
दुर्मिळ प्रजातींचे अद्वितीय फूड फॉरेस्ट
आज, दक्षिण कन्नडमधील सुपारीने वेढलेल्या त्यांच्या शेताच्या कोठारांमध्ये फळे, मसाले, औषधी वनस्पती आणि काही दुर्मिळ वन्य वनस्पतींच्या 1300 प्रजाती आहेत. राजेंद्र हिदुमणे यांनी त्यांच्या फळांच्या जंगलात आणि वनौषधींच्या बागेत अनेक अनोख्या प्रकारांची भर घातली आहे. फळांबद्दल बोलायचे झाले तर आंबा 65, केळी 40, सीताफळ 30, जॅकफ्रूट 150, चिकू 20, चेरी 20, रॅम्बुटन 15, एवोकॅडो 18, सफरचंद 23, अननस 4, कॉफी 4, बांबू 20, जायफळ 5 आणि काही पेरू आणि काही काजूची झाडे आहेत. राजेंद्र हिंदुमाने हे केवळ वाणच गोळा करत नाहीत, तर कॉफी, कोको, दालचिनी, व्हॅनिला, काळी मिरी, आले, लवंग, हळद आणि जायफळ इत्यादी पिकांची व्यावसायिक लागवड करतात, ज्यातून त्यांना खूप चांगले उत्पन्न मिळत आहे.
त्यांच्या फूड फॉरेस्ट मध्ये आहेत या प्रसिद्ध जाती
राजेंद्र हिदुमाने यांनी त्यांच्या शेताच्या कोठारांमध्ये एकापेक्षा जास्त प्रजाती गोळा केल्या असल्या तरी मालेनाडू भागातील लोणच्याच्या आंब्याच्या विशिष्ट जातीचे भरपूर उत्पन्न मिळते. अॅपेमिडी ही जात आहे, ज्यापासून सुमारे 150 किलो लोणचे बनवून विकले जाते. इतर वाणांच्या तुलनेत अप्पेमिडी आंब्याच्या 69 जाती गोळा केल्या गेल्या आहेत, ज्यांच्या लोणच्याचे शेल्फ लाइफ सुमारे सहा वर्षे आहे, असे त्यांनी सांगितले.
त्यांच्या बागेतून निघालेल्या केळी आणि फणसांच्या अनोख्या जातीही खूप धमाल करत आहेत. राजेंद्र हिंदुमाने म्हणतात की, अन्न म्हणून जंगलातील ताजी फळे खाल्ल्याने त्यांचे कुटुंब सकाळी ताजेतवाने होते आणि दिवसभर ऊर्जावान राहते. त्यांच्या मुली या फूड जंगलाला ‘फळप्रेमींसाठी स्वर्ग’ म्हणतात.