sericulture farming
Sericulture Farming: शेतीचे योग्य प्रकारे नियोजन आणि कुटुंबातील सगळ्या सदस्यांच्या एकमताने केलेले सगळे प्लॅनिंग जर आपण राबवले तर शेतीमध्ये नक्कीच भरघोस उत्पादन घेता येऊ शकते.
तसेच आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर करत एकाच पिकाची लागवड न करता उपलब्ध असलेल्या क्षेत्रावर वेगवेगळ्या पिकांच्या लागवडीतून उत्तम असा आर्थिक लाभ मिळवणे खूप महत्त्वाचे असते व या दृष्टिकोनातून आता अनेक शेतकरी शेतीमध्ये प्रयत्न करताना आपल्याला दिसून येत आहे.
त्यातल्या त्यात उच्च शिक्षण घेऊन शेतीमध्ये येणारे तरुण आणि काही उच्चशिक्षित शेतकऱ्यांनी आता शेतीचे स्वरूपच पालटवले असून खऱ्या अर्थाने शेतीमध्ये आता व्यावसायिक दृष्टिकोन रुजायला त्यामुळे मदत झालेली आहे.
अगदी या मुद्द्याला धरून जर आपण जळके या जामनेर तालुक्यातील जळगाव जिल्ह्यातील गावातील रहिवासी असलेले राजेश पाटील व त्यांच्या पत्नी वैशाली पाटील यांची यशोगाथा पाहिली तर नक्कीच ती इतर शेतकऱ्यांना प्रेरणादायी असे आहे.
पाटील दांपत्याने 60 एकर शेतीवर यशस्वी असे शेतीचे मॉडेल उभे केले असून सेंद्रिय शेती व केळीची लागवड आणि रेशीम शेतीच्या माध्यमातून या दाम्पत्याने चांगल्या प्रकारे आर्थिक समृद्धी साधली आहे.
पाटील दांपत्याची यशोगाथा
जळके हे जामनेर तालुक्यातील एक छोटेसे गाव असून या गावचे रहिवासी असलेले राजेश पाटील व त्यांच्या पत्नी वैशाली पाटील यांनी साठे एकर क्षेत्रावर शेतीचे यशस्वी असे मॉडेल उभे केले असून हे दाम्पत्य केळी सह सेंद्रिय शेती व रेशीम शेतीचे उत्पादन घेतात. यामध्ये रेशीम शेतीचे सगळे नियोजन हे वैशाली पाटील बघतात.
राजेश पाटील हे बीएससी पदवीधर असून नोकरीच्या मागे न लागता त्यांनी शेती करण्याचा निर्णय घेतला. त्यांच्याकडे बागायती शेती असून ते कायम या शेतीमध्ये विविध प्रयोग करत असतात व या प्रयोगांची दखल घेऊन सन 2006 मध्ये राज्य शासनाने त्यांचा कृषिभूषण पुरस्कार देऊन गौरव केला.
राजेश पाटील हे नुसते रेशीम शेतीच करत नाही तर एकूण 60 एकर जमिनीपैकी 15 एकरमध्ये त्यांनी केळीची लागवड केलेली आहे व 20 एकर मध्ये ते कपाशी पिकाची लागवड करतात व त्याचे देखील भरघोस उत्पादन घेतात. उरलेल्या क्षेत्रांमध्ये ते सोयाबीन तसेच तूर व इतर पिकांची लागवड करून त्यांचे देखील भरघोस उत्पादनातून चांगला पैसा मिळवतात.
वैशाली पाटील यांनी केला रेशीम शेती करण्याचा निर्धार
शेती सुरू असताना रेशीम शेती करावी असा निश्चय वैशाली पाटील यांनी केला व सन 2018 मध्ये जामनेर तालुक्यातील काही गावातील शेतकऱ्यांकडून त्यांनी रेशीम शेती विषयीची पूर्ण माहिती घेतली.
तसेच बुलढाणा जिल्ह्यातील लाल माती व मोताळा परिसरातील प्रमोद पाटील यांचे तपोवन येथे जाऊन देखील त्यांनी रेशीम शेती विषयीचे मार्गदर्शन घेतले व कृषी विभागाशी संपर्क साधून मैसूर येथे नऊ दिवसांचे रेशीम शेती विषयीचे प्रशिक्षण पूर्ण केले.
असा सगळा कालावधी म्हणजे आठ महिन्यांपर्यंत त्यांनी रेशीम शेतीचा पूर्ण अभ्यास केला नंतर कृषी अधिकाऱ्यांची मदत घेऊन तुतीची लागवड केली व रेशीम व्यवसायाला सुरुवात केली. रेशीम उत्पादनाची तयारी करण्याकरिता त्यांनी सुरुवातीला बांबूंचे रॅक शेतामध्ये तयार केले व हे रॅक ठेवण्यासाठी त्यांच्या शेतामध्ये शेळ्यांचे शेड होते ते वापरात आणले.
पहिल्या बॅच त्यांनी 400 अंडीपुजांची घेतली व त्यातून साडेतीन क्विंटल रेशीम उत्पादन मिळाले. यातून त्यांना 85 हजार रुपयांचे उत्पादन मिळवले व 25 हजार रुपये खर्च वजा जाता 60000 चे उत्पन्न मिळाले. परंतु त्यानंतर कोरोना आला व कोरोना नंतर रेशीमचे दर झपाट्याने वाढले व एका बॅचमधून साधारणपणे अडीच लाख रुपयांचे उत्पन्न त्यांना आता मिळत आहे.
एका वर्षामध्ये साधारणपणे ते नऊ ते दहा बॅच घेतात व साधारणपणे सगळ्या बॅच मधून त्यांना वर्षाला 25 ते 27 लाख रुपयांचे आर्थिक उत्पन्न हाती मिळते.
वर्षाच्या या सगळ्या 9 ते 10 बॅच काढण्याला 25% खर्च होतो व हा खर्च वजा जाता त्यांना 6 एकर तुती लागवडीतून म्हणजेच रेशीम शेतीतून 18 ते 20 लाख रुपयांचा निव्वळ नफा मिळाला.
विशेष म्हणजे राज्य शासनाने वैशाली पाटील यांना रेशीम रत्न पुरस्काराने सन्मानित केले असून शेतीतील रेशीम शेतीचे संपूर्ण नियोजन ते बघतात. रेशीम शेडमध्ये तुतीचा पाला टाकण्यापासून मजुरांकडून आवश्यक ती कामे करून घेणे तसेच काही अडचण आली तर तज्ञांना व्हिडिओ कॉल करून समस्यांचे निराकरण करणे ही कामे त्या करतात.
रेशीम शेतीमध्ये वैशाली ताईंना पहिल्याच वर्षी चांगले यश आल्यामुळे त्यांनी रेशीम शेतीचा विस्तार केला व यामध्ये पाचशे ते सहाशे अंडीपुंज बसतील असे 70 बाय 40 आकाराचे मोठे शेड उभारले.
पहिल्या वर्षी त्यांनी फक्त तीन एकर तुती लागवड केलेली होती व आता त्यांनी जवळपास सहा एकरमध्ये तुती लागवड करून रेशीम उद्योगाचा विस्तार केलेला आहे.