Health Tips: ऑफिसचे काम असो किंवा अभ्यास, आजच्या काळात बहुतेक लोक कॉम्प्युटर (Computer) स्क्रीनसमोर बराच वेळ बसतात, त्यामुळे अनेक शारीरिक समस्या उद्भवू लागतात. ब्रिटिश मेडिकल जर्नलमध्ये प्रकाशित झालेल्या अभ्यासानुसार, जे लोक दिवसात 9.5 तासांपेक्षा जास्त वेळ बसतात त्यांना मृत्यूचा धोका (Danger of death) वाढतो.
जे लोक काम किंवा अभ्यासादरम्यान बराच वेळ एकाच स्थितीत बसतात त्यांच्यामध्ये मुद्राशी संबंधित समस्या सामान्य होतात. यासोबतच मान, पाठ, गुडघा, खांदा, नितंब, पाठीच्या खालच्या भागात वेदना आणि कडकपणा सुरू होतो.
जास्त वेळ बसल्याने होणारा त्रास (Problems with sitting for long periods of time) टाळण्यासाठी काही लोक आरामदायी फर्निचरचा वापर करतात, तर काही लोक स्ट्रेचिंग आणि व्यायामाचा अवलंब करतात. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की जर एखाद्याने संगणकावर योग्य पद्धतीने किंवा पवित्रा बसला तर तो या समस्या टाळू शकतो. आता अशा परिस्थितीत संगणक डेस्कवर बसण्याचा योग्य मार्ग कोणता? याबद्दल जाणून घ्या.
- बसण्याची योग्य स्थिती (Proper seating position) –
तिरकस खांदे, तिरकी मान आणि वक्र पाठीचा कणा. संगणक डेस्कवर बसण्याचे हे सर्व चुकीचे मार्ग आहेत. बराच वेळ असे बसून राहिल्याने शरीरात दुखणे, मुद्रा बिघडणे, पाठीच्या कण्याला दुखापत होणे, नैराश्य येणे, चयापचय क्रिया मंद होऊ शकते. या समस्या टाळण्यासाठी, एखाद्याने योग्य पवित्रा घेऊन बसले पाहिजे आणि संगणकावर व्यवस्थित बसण्यासाठी डेस्क आणि खुर्चीच्या उंचीकडे लक्ष दिले पाहिजे.
कॉम्प्युटर डेस्कवर बसताना, खुर्चीची उंची अशी असावी की तुमचे पाय जमिनीला स्पर्श करतील आणि गुडघ्याच्या मागील बाजूस 90 अंशाचा कोन तयार होईल. नितंबांना नेहमी खुर्चीच्या मागच्या बाजूला चिकटलेले ठेवा. मान नेहमी मणक्याच्या रेषेत असावी म्हणजे पडदा पाहण्यासाठी मान खाली टेकली जाऊ नये. जर स्क्रीन डोळ्याच्या वर 1-2 इंच राहिली तर ते देखील योग्य होईल. संगणकाच्या स्क्रीनपासून नेहमी किमान 20 इंच दूर बसा. खांदे आरामशीर स्थितीत ठेवा आणि त्यांना पुढे किंवा मागे वाकवू नका.
- सतत बसू नका (Don’t sit still) –
तज्ज्ञांच्या मते, 30 मिनिटांपेक्षा जास्त वेळ कॉम्प्युटर स्क्रीनसमोर बसू नये आणि प्रत्येक 30 मिनिटांनी स्क्रीनवरून काही वेळाने उठले पाहिजे. अशा परिस्थितीत, स्नायू आणि कंडरामध्ये कडकपणा राहणार नाही आणि थकवा येणार नाही. यासोबतच रक्ताभिसरणही योग्य होईल, जे उत्तम आरोग्यासाठी खूप महत्त्वाचे आहे.
- आरामदायी खुर्चीवर बसा (Sit in a comfortable chair) –
संगणकावर काम करताना, नेहमी योग्य आणि आरामदायी खुर्चीवर बसणे आवश्यक आहे. खुर्ची नेहमी आरामदायी, आश्वासक, समायोज्य असावी. खुर्चीला नेहमी बॅकरेस्ट (पाठीचा आधार) असावा जो पाठीच्या वरच्या आणि खालच्या बाजूस आधार देतो. या आधाराने, मणक्याचे वक्र राहते. यासाठी, एर्गोनॉमिकली डिझाइन केलेल्या खुर्च्या खरेदी करा, ज्या खास डेस्क बसण्यासाठी बनवलेल्या आहेत.
खुर्चीची उंची, आर्मरेस्टची उंची आणि बॅकरेस्ट समायोजित करण्यासाठी नेहमी कार्ये असली पाहिजेत. खुर्चीतील डोके हेडरेस्ट (डोक्याला आधार देणारा भाग) असावा. यासोबतच खुर्चीमध्ये आरामदायी पॅडिंग असावे, जेणेकरून बसताना आरामदायी राहावे.
- व्यायाम आणि स्ट्रेचिंग (Exercises and stretching) –
काही वेळ बसल्यानंतर पाठीचा खालचा भाग, खांदे, खांदे इत्यादी ठिकाणी कडकपणा येतो. त्यामुळे, तुम्ही कम्युटर डेस्कवर बसूनही काही व्यायाम आणि स्ट्रेचिंग करू शकता. असे केल्याने तुम्हाला थकवा जाणवणार नाही आणि स्नायूंमध्ये जडपणा येणार नाही.
- माऊस दूर ठेवू नका –
माऊसच्या चुकीच्या स्थितीमुळे बसण्याची स्थिती बदलू शकते. माऊसची स्थिती बराच वेळ चुकीची राहिल्यास, ते तुम्हाला पुढे झुकण्यास किंवा हात लांब हलवण्यास भाग पाडेल, म्हणून माउस जास्त लांब ठेवू नका परंतु कीबोर्डजवळ ठेवा. तुमचा माऊस टाइप करताना किंवा वापरताना, तुमचे मनगट सरळ ठेवा, हात तुमच्या शरीराच्या जवळ ठेवा आणि तुमचे हात तुमच्या कोपराच्या पातळीपेक्षा किंचित खाली ठेवा. माऊस कमी वापरण्यासाठी कीबोर्ड शॉर्टकट वापरा.