National Livestock Scheme : केंद्र आणि राज्य सरकार देशातील शेती क्षेत्राला चालना देण्यासाठी अनेक योजना आणत आहे. या योजनांचा देशातील लाखो शेतकऱ्यांना फायदा होत आहे. आता पशुपालकांची केंद्र आणि राज्य सरकारने मिळून एक खास योजना आणली आहे.
शेतकऱ्यांची खरी बचत ही त्यांची जनावरे आहेत. विशेषतः भारतात, शेतीतून अतिरिक्त उत्पन्न मिळविण्यासाठी, अनेक गावांमध्ये गाय, म्हैस, शेळी यांसारख्या दुभत्या जनावरांचे पालन करण्याची प्रथा आहे.
त्यांच्याकडून मिळणाऱ्या दूध उत्पादनातून शेतकरी कुटुंबाचा उदरनिर्वाह चालतो, मात्र काही वेळा अचानक आलेल्या हवामानामुळे पशुपालक शेतकरी-शेतकऱ्यांचे नुकसान होते.
महागाईच्या जमान्यात जनावरांचे भावही वाढले असताना चांगल्या जातीची जनावरे विकत घेणे कठीण झाले आहे. यामुळेच केंद्र आणि राज्य सरकार एकत्रितपणे पशुधन विमा योजनेसारख्या योजना राबवत आहेत.
राष्ट्रीय पशुधन अभियानांतर्गत येणाऱ्या पशुधन विमा योजनेअंतर्गत तुम्ही तुमच्या दुभत्या जनावराचा २५ ते ३०० रुपयांपर्यंत विमा काढू शकता. दरम्यान, दुभत्या जनावराचा अपघाती मृत्यू झाल्यास शासनाकडून 88 हजार रुपयांपर्यंतची भरपाईही दिली जाते.
आजकाल जनावरांवर घिरट्या घालणाऱ्या लंपी त्वचेच्या रोगाचा जीवघेणा संसर्ग असताना दुभत्या जनावरांचा विमा काढण्याची ही एक उत्तम योजना आहे. आज तुम्हाला या विमा योजनेचा लाभ घेऊन तुमचे आणि तुमच्या प्राण्यांचे भविष्य कसे सुरक्षित करू शकता हे सांगणार आहोत.
या प्राण्यांचा काढा विमा
राष्ट्रीय पशुधन अभियानांतर्गत पशुधन विमा योजना अनेक राज्यांमध्ये समाविष्ट करण्यात आली आहे. हरियाणा हे देखील त्यापैकी एक आहे, जिथे तुम्ही दुभत्या जातीच्या जनावरांपासून सर्व प्रकारच्या गुरांसाठी विमा मिळवू शकता. पशुधन विमा दोन प्रकारे केला जातो.
1.पशुधन विमा योजनेत लहान प्राणी आणि मोठ्या जनावरांचा विमा वेगवेगळ्या प्रकारे काढला जातो.
2.मोठ्या प्राण्यांमध्ये गाय, म्हैस, बैल, झोटा (प्रजननासाठी), घोडा, उंट, गाढव, खेचर आणि बैल यांचा समावेश होतो.
3.तर लहान प्राण्यांमध्ये शेळी, मेंढी, डुक्कर आणि ससा यांचा समावेश होतो.
4.कोणतेही शेतकरी कुटुंब किमान 5 जनावरांचा विमा काढू शकतात.
5.लहान जनावरांच्या एका युनिटमध्ये 10 लहान प्राणी आणि मोठ्या जनावरांच्या एका युनिटमध्ये फक्त 1 मोठा दुधाळ प्राणी आहे.
6.गोशाळांनाही पशुधन विमा योजनेशी जोडण्यात आले असून, त्याअंतर्गत पाच जनावरांचा विमा काढता येणार आहे.
विम्याबद्दल जाणून घ्या
एससी-एसटी पशुपालकांसाठी जनावरांचा विमा पूर्णपणे विनामूल्य आहे, तथापि, इतर वर्गांना प्रति पशु 100/200/300 रुपये दरवर्षी पशुपालकांचा विमा काढावा लागतो. विम्याच्या प्रीमियमची रक्कम जनावराच्या दूध देण्याच्या क्षमतेवर आधारित असते.
उदाहरणार्थ, शेळ्या, मेंढ्या, डुक्कर आणि ससे यांसारख्या लहान प्राण्यांचा प्रति प्राणी फक्त रु.25 च्या वार्षिक प्रीमियमवर विमा काढला जाऊ शकतो.
या योजनेची सर्वात महत्त्वाची गोष्ट म्हणजे प्रीमियमचा काही भाग शेतकरी-पशुपालकांकडून उचलला जातो, तर काही भाग केंद्र आणि राज्य सरकार एकत्रितपणे उचलतात. अशाप्रकारे, विम्याचा हप्ता शेतकर्‍यांवर भारी पडतो आणि जनावरांचे नुकसान झाल्यास त्यांचे मोठे नुकसान टाळता येते.
कधी मिळेल विमा रक्कम
पशुधन विमा योजनेच्या नियमांनुसार, विमाधारक जनावराचा अचानक किंवा अपघाती मृत्यू झाल्यास विम्याची रक्कम दिली जाते, तरीही त्यादरम्यान काही अटी असतात.
1.जनावरांचा विमा उतरवल्यानंतर केवळ 21 दिवस अपघाती मृत्यूसाठी विमा संरक्षण उपलब्ध आहे.
2.यानंतर, अपघातासाठी कव्हर उपलब्ध होणार नाही. या कव्हरेजसाठी पोलिसांना अपघाताची माहिती असणे आवश्यक आहे.
3.दुसरीकडे, विमा मिळाल्यानंतर 21 दिवसांनंतर, लंपी रोग किंवा इतर कारणांमुळे जनावराचा अचानक मृत्यू झाला तरच संरक्षण मिळते.
4.पशुधन विमा योजनेच्या नियमानुसार, पशुधन चोरी झाल्यास कोणतेही संरक्षण नाही.