Kharif crop sowing: देशात मान्सून सक्रिय झाल्यामुळे शेतकऱ्यांच्या चेहऱ्यावर पाणी आले आहे. सध्या देशातील प्रत्येक राज्यात हलका ते मुसळधार पाऊस (Torrential rain) पडत आहे. अनेक राज्यांमध्ये पुरासारखी परिस्थिती निर्माण झाली आहे, तर काही राज्यांमध्ये शेतकरी अजूनही चांगल्या पावसाच्या प्रतीक्षेत आहेत.
दुसरीकडे महाराष्ट्रातील यवतमाळ (Yavatmal) जिल्ह्यातही गेल्या काही दिवसांपासून जोरदार पाऊस झाला आहे. त्यामुळे येथील शेतीच्या कामांना तेजी आहे. चांगल्या पावसामुळे जिल्ह्यात खरिपाच्या पेरणीला पुन्हा वेग आला आहे. जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांनी खरीप पिकांच्या पेरणीला (Kharif crop sowing) सुरुवात केली आहे.
जूनच्या अखेरीस आणि जुलैच्या सुरुवातीला पाऊस न पडल्याने शेतकरी (Farmers) चिंतेत पडले होते आणि पेरण्या थांबल्या होत्या. आता गेल्या दिवसांपासून सुरू झालेल्या पावसाने पूर्वी पेरणी केलेल्या पिकांचाही जीव घेतला आहे. शेतकरी आता या पिकांची खुरपणी आणि कोंबडी करत आहेत.
राज्यातील विविध भागात चांगला पाऊस झाल्याने शेतकरी आनंदी दिसत आहेत. राज्यातील ठाणे, रायगड, मुंबई, पालघर, रत्नागिरी, सिंधुदुर्ग, पुणे, कोल्हापूर आणि सातारा येथे चांगला पाऊस झाल्याने शेतकरी सुखावला आहे. गेल्या काही दिवसांपासून मराठवाडा आणि विदर्भातील काही जिल्ह्यांमध्येही चांगला पाऊस पडत आहे.
मराठवाड्यातील हिंगोली, परभणी आणि नांदेड जिल्ह्यात काही ठिकाणी मुसळधार पावसामुळे नदी-नाले तुंबले आहेत, त्यामुळे या ठिकाणी अनुशेष निर्माण झाला आहे. त्याचबरोबर कोकणातही चांगला पाऊस सुरू आहे. खरीप हंगामातील बहुतांश पेरण्या मान्सूनवर अवलंबून असतात. त्यामुळे चांगला पाऊस झाल्याने शेतकऱ्यांच्या चेहऱ्यावर आनंद स्पष्ट दिसत आहे.
यवतमाळ जिल्ह्यात खरीप पिकांच्या पेरणीच्या संदर्भात सुरू असलेल्या कृषी कामांची माहिती घेऊया. पावसाला उशीर होऊनही येथील शेतकऱ्यांनी खरीप पिकांच्या पेरणीचे उद्दिष्ट जवळपास पूर्ण केल्याची माहिती आहे.
यवतमाळ जिल्ह्यात खरीप पिकांच्या पेरणीचे उद्दिष्ट –
जिल्हाभरात पावसाळा सुरू झाल्याने शेतकऱ्यांनी शेतात खरीप पिकाची पेरणी सुरू केली आहे. त्यात बाजरी, ज्वारी, मका, सोयाबीन (Soybeans) आणि कापूस इत्यादी पिकांचा समावेश होतो. गेल्या आठ दिवसांपासून जिल्ह्यात झालेल्या मुसळधार पावसामुळे शेतकऱ्यांनी सुमारे चार दिवसांत सहा लाख हेक्टरवर पेरणी केल्याचे कृषी विभागाकडून सांगण्यात आले.
जिल्ह्यात आतापर्यंत एकूण 7 लाख 27 हजार हेक्टरवर खरीप पिकांच्या पेरण्या पूर्ण झाल्या आहेत. उशिरा पावसाने हजेरी लावली असली तरी आतापर्यंत जिल्ह्यात उद्दिष्टानुसार 50 टक्क्यांहून अधिक क्षेत्रावर पेरणी झाली असल्याचे कृषी विभागाचे म्हणणे आहे.
जिल्ह्यात आतापर्यंत 7 लाख 27 हजार हेक्टर क्षेत्रात खरीप पिकांची पेरणी झाली आहे –
यावेळी कृषी विभागाने (Department of Agriculture) 9 लाख 2 हजार हेक्टरपेक्षा जास्त क्षेत्रावर खरिपाच्या पेरणीचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. जिल्ह्यात आतापर्यंत 7 लाख 27 हजार हेक्टर क्षेत्रावर खरिपाची पेरणी झाली आहे. त्यामध्ये सोयाबीन 2 लाख 23 हजार हेक्टर, ज्वारी 3 हजार हेक्टर, हरभरा 1 हजार 575 हेक्टर, मका 103 हेक्टर, तीळ 54 हेक्टर, बाजरी 5 हेक्टर, उडीद 1 हजार 598 हेक्टर, ऊस 1 हजार 597 हेक्टर, ऊस 1 हजार 597 हेक्टर. 18 हजार हेक्टर क्षेत्र व्यापते.
काही जिल्ह्यांत अजूनही शेतकरी पावसाच्या प्रतीक्षेत आहेत –
यावेळी कृषी विभागाच्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले की, जिल्ह्यात यंदा मान्सूनचा पाऊस उशिराने सुरू झाला आहे. त्यामुळे पिकांच्या पेरणीवरही परिणाम झाला आहे. आता पावसाळा पुन्हा सुरू झाल्याने खरीप पिकांच्या पेरणीलाही वेग आला आहे. याशिवाय राज्यातील काही जिल्ह्यांमध्ये पेरणीसाठी शेतकरी चांगल्या पावसाच्या प्रतीक्षेत आहेत.
प्रत्यक्षात आता चांगला पाऊस झाला नाही तर आधीच पेरणी केलेल्या शेतकऱ्यांना आता दुबार पेरणीच्या संकटाला सामोरे जावे लागू शकते, अशी भीती शेतकऱ्यांना आहे. कारण खरीप हंगामातील बहुतांश पिके मान्सूनवर अवलंबून असतात. यामध्ये भात मुख्य आहे.
जिल्ह्यात या पिकांच्या पेरणीकडे अधिक लक्ष दिले जाते –
सरकार काहीही म्हणते आणि करते पण शेतकरी ज्या पिकांमध्ये जास्त फायदा घेतात तेच पेरतात. यंदा नऊ लाख 50 हजार हेक्टर क्षेत्रात खरिपाच्या पेरणीचे उद्दिष्ट विभागाने घेतले आहे. जिल्ह्यात अतिवृष्टीनंतर शेतकऱ्यांनी चार दिवसांत सहा लाख हेक्टर पेरणी करून आतापर्यंत एकूण 7 लाख 27 हजार हेक्टर क्षेत्रावर पेरणी केली आहे.
यंदा जिल्ह्यातील शेतकरी सोयाबीन व कापूस पेरणीवर अधिक लक्ष देत आहेत. कारण कापसाची किंमत बाजारातील किमान आधारभूत किमतीच्या दुप्पट आहे आणि सोयाबीनचा दर 80 टक्क्यांहून अधिक आहे. त्यामुळे या पिकांचा पेरा उर्वरित पिकांच्या तुलनेत जास्त आहे. आगामी काळात जिल्ह्यातील पेरणी क्षेत्रात आणखी वाढ होणार आहे.
यावेळी मका, उडीद, सोयाबीन, हरभरा, कापूस, ऊस, तीळ या पिकाखालील क्षेत्रात वाढ झाली आहे. या वेळी हवामान पिकांसाठी अनुकूल राहिल्यास जिल्ह्यात खरीप पिकांचे बंपर उत्पादन होण्याची शक्यता आहे.
वेळेत पेरणी होईल अशी आशा आहे –
यंदा खरीप पिकांच्या लागवडीमध्ये मान्सूनच्या पावसाचे आगमन आणि प्रसार यांमध्ये असामान्य परिस्थिती दिसून येत असून, काही भागात शेतकऱ्यांची खरीप पिकांची पेरणी झाली आहे, तर काही शेतकरी पिकांच्या पेरणीसाठी पुरेशा पावसाच्या पाण्याच्या प्रतीक्षेत आहेत. पेरणी करू शकले नाहीत. गेल्या आठवड्यात पावसाचा जोर वाढल्याने आता पेरणीची कामे वेळेत पूर्ण होतील अशी आशा त्यांना आहे.
हवामानामुळे निर्माण झालेली परिस्थिती पाहता कृषी शास्त्रज्ञांनी शेतकऱ्यांसाठी विशेष सूचना जारी केल्या आहेत. ज्या शेतकऱ्यांनी अद्याप पेरणी केली नाही, त्यांच्यासाठी ही वेळ पेरणीसाठी योग्य असल्याचे जारी केलेल्या अॅडव्हायझरीत म्हटले आहे.