Polycystic ovary syndrome :- आजच्या धावपळीच्या जीवनात आपली शारीरिक हालचाल कुठेतरी कमी झाली आहे. त्यामुळे नवनवीन आजारांनी घेरले आहे. असे अनेक आजार आहेत ज्याबद्दल आपल्याला खूप नंतर कळते.
असाच PCOS किंवा PCOD हा एक आजार आहे. हा आजार १२ ते ४५ वयोगटातील ५ ते १० टक्के महिलांमध्ये आढळतो. भारतातील ९ ते १९ वयोगटातील मुलींमध्ये या आजाराची टक्केवारी पाहिली तर ती सुमारे 20% आहे. हा आजार शहरी भागात जास्त आढळतो.
PCOD म्हणजे काय? –
PCOD म्हणजे पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम, ही एक जटिल वैद्यकीय समस्या आहे जी आजकाल सामान्य होत चालली आहे. सोप्या भाषेत समजून घ्या, हार्मोनल असंतुलनामुळे अंडाशयांचे कार्य योग्यरित्या होऊ शकत नाही.
म्हणजेच अंडाशयात दर महिन्याला ओव्हुलेशन होते, ज्यामुळे कोणतीही स्त्री गरोदर होते. जेव्हा ओव्हुलेशन होत नाही, तेव्हा अंडाशयात लहान लहान सिस्ट्स तयार होतात, त्यामुळे याला पॉलीसिस्टिक ओव्हेरियन सिंड्रोम असे नाव देण्यात आले आहे.
आकडे काय सांगतात? –
आकडेवारीनुसार, एम्सच्या एंडोक्राइनोलॉजी आणि मेटाबॉलिझम विभागाच्या संशोधनातून असे दिसून येते की भारतातील 20-25 टक्के महिला पीसीओएसने ग्रस्त आहेत.
PCOS असलेल्या 60 टक्के स्त्रिया लठ्ठ असतात, तर 35-50 टक्के फॅटी लिव्हर असतात. यामध्ये सुमारे 70 टक्के इन्सुलिन प्रतिरोधक असतात, 60-70 टक्के लोकांमध्ये अ‍ॅन्ड्रोजनची पातळी जास्त असते आणि 40-60 टक्के लोकांमध्ये ग्लुकोज असहिष्णुता असते.
दक्षिण भारत आणि महाराष्ट्रात केलेल्या अभ्यासात पीसीओएसच्या आकडेवारीबद्दल बोलायचे तर ते 9.13 टक्के आणि 22.5 टक्के आहे.
काय कारणे आहेत? –
याचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे हार्मोनल असंतुलन. शरीरातील संप्रेरके बिघडतात आणि पाहिजे तसे कार्य करत नाहीत तेव्हा हा आजार होतो.
तीरथ राम शाह हॉस्पिटलच्या स्त्रीरोगतज्ज्ञ डॉ.रश्मी म्हणतात की, याची अनेक कारणे असू शकतात. त्या म्हणतात की, हे कौटुंबिक असू शकते.
अनेक वेळा तुमच्या बहिणीला, आईला किंवा आजीला हा आजार असेल तर तुम्हालाही हा आजार होऊ शकतो. यासोबतच हार्मोनल असंतुलन हे देखील याचे एक मोठे कारण आहे. महिलांच्या शरीरात इन्सुलिन नावाचा हार्मोन असतो, जो आपल्या शरीरातील ग्लुकोज नियंत्रणात ठेवतो. त्यामुळे इन्सुलिनचा त्रास होतो.
PCOS असल्‍यास काय अडचणी येतात? –
या आजारात एन्ड्रोजनचे प्रमाण जास्त होते, त्यामुळे चेहऱ्यावर मुरुमे येतात, ज्या विवाहित महिला आहेत त्यांना गर्भधारणेत समस्या उद्भवू शकतात. त्याचबरोबर शरीरात जास्त केस येऊ शकतात.
यामुळे मासिक पाळी येण्याची समस्या उद्भवू शकते, म्हणजेच तुमची मासिक पाळी बिघडू शकते. यासोबतच लठ्ठपणा हे देखील यातील सर्वात मोठे कारण आहे. लठ्ठपणा वाढल्यास पीसीओएस होऊ शकतो. आणि एकदा PCOS झाला की मग वजन कमी करणं खूप कठीण होऊन बसतं.
शारीरिक हालचाली खूप कमी झाल्या आहेत –
आपल्या जीवनशैलीचा थेट परिणाम शरीरावर होतो. आपला आहारही याला कारणीभूत आहे. आम्हांला घरचे जेवण आवडत नाही आणि बाहेरचे पदार्थ जास्त आवडतात. बर्गर, पिझ्झा सारखे जंक फूड आपल्या आयुष्याचा एक भाग बनले आहे. यामुळे आपल्या शरीराला जी प्रथिने आणि जीवनसत्त्वे मिळायला हवीत ती मिळत नाहीत.
डॉक्टरांकडे कधी जायचे? –
डॉ. रश्मी सांगतात की, जेव्हा तुमच्या मासिक पाळीत समस्या सुरू होतात आणि तुम्हाला असे वाटते की तुमची मासिक पाळी सामान्य होत नाही,
तेव्हा डॉक्टरकडे जा. शरीराचे वजन अचानक वाढू लागले तर डॉक्टरकडे जा. किंवा चेहऱ्यावर केस यायला लागले तरी मुली आमच्याकडे येतात. या सगळ्यामुळे स्त्रिया अनेकदा डिप्रेशनमध्ये जातात. पण तुम्ही वेळेवर डॉक्टरांकडे जाणे जास्त महत्त्वाचे आहे.
काही कायमस्वरूपी उपचार आहे का? –
यावर कायमस्वरूपी उपचार नाही. हे आयुष्यभर टिकते, जरी या रोगाची लक्षणे नियंत्रित केली जाऊ नाही शकत. तर ते नियंत्रणात ठेवले तर रोग आपोआप कमी होत जातो,
हा दीर्घकालीन आजार आहे. आपल्या आरोग्याची काळजी घेणे महत्वाचे आहे. व्यायाम करा, आहार योग्य ठेवा, सकस आहार घ्या.