Debit-Credit Cards : डिजिटायझेशनच्या (Digitization) जमान्यात पैशाच्या व्यवहारापासून ते बँकिंगच्या (banking) कामापर्यंत सर्व काही सोपे झाले आहे, म्हणजेच खिशात रोख रक्कम घेऊन बँकेच्या शाखेत जाण्याची किंवा खरेदीसाठी बाहेर जाण्याची गरज जवळपास संपली आहे. तुम्ही डेबिट आणि क्रेडिट कार्ड (Debit and Credit Cards) वापरत असाल तर या कार्डांवर Visa, Mastercard किंवा Rupay लिहिलेले असेल हे तुम्ही पाहिले असेल. पण तुम्हाला त्याचा अर्थ काय माहित आहे?
तिन्ही पेमेंट नेटवर्क कंपन्या –
Visa, Mastercard आणि Rupay या प्रत्यक्षात पेमेंट नेटवर्क कंपन्या (Payment network companies) आहेत, ज्या कार्डद्वारे कॅशलेस पेमेंट सिस्टम प्रदान करतात. यापैकी RuPay हे देशातील पेमेंट नेटवर्क आहे, तर Visa आणि Mastercard या परदेशी पेमेंट नेटवर्क कंपन्या आहेत. वेगवेगळ्या कंपन्यांच्या या कार्ड्समध्ये देखील भिन्न वैशिष्ट्ये आहेत, ज्यामुळे ते एकमेकांपासून वेगळे आहेत. व्हिसा हे जगातील सर्वात मोठे पेमेंट नेटवर्क आहे, तर मास्टरकार्ड दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. चला जाणून घेऊ या तिघांमध्ये काय फरक आहे?
व्हिसा कार्ड (visa card) –
जर तुमच्या डेबिट कार्डवर Visa लिहिलेले असेल तर ते Visa नेटवर्कचे कार्ड आहे. कंपनी इतर वित्तीय संस्थांसोबत भागीदारी करून ही कार्डे जारी करते. हे जगातील सर्वात मोठे पेमेंट नेटवर्क आहे आणि त्याची कार्डे जगभरात स्वीकारली जातात. त्याचे क्लासिक कार्ड हे मूलभूत कार्ड आहे, जे तुम्ही कधीही कार्ड बदलून घेऊ शकता आणि आणीबाणीच्या परिस्थितीत आगाऊ पैसे काढू शकता. दुसरीकडे, ट्रॅव्हल असिस्टन्स, ग्लोबल कस्टमर असिस्टन्स आणि ग्लोबल एटीएम नेटवर्क गोल्ड आणि प्लॅटिनम कार्ड्समध्ये उपलब्ध आहेत.
मास्टरकार्ड (MasterCard) –
मास्टरकार्डचे स्टँडर्ड डेबिट कार्ड, एन्हांस्ड डेबिट कार्ड आणि वर्ल्ड डेबिट मास्टरकार्ड खूप लोकप्रिय आहेत. खाते उघडल्यानंतर तुम्हाला सामान्यतः एक मानक डेबिट कार्ड मिळते. मास्टरकार्ड हे जगातील दुसरे सर्वात मोठे पेमेंट नेटवर्क आहे. ही कंपनी देखील थेट कार्ड जारी करत नाही, परंतु जगभरातील वित्तीय संस्थांसोबत भागीदारी आहे. व्हिसाप्रमाणेच या पेमेंट नेटवर्कची कार्डेही जगभरात स्वीकारली जातात आणि त्यावर इतर सर्व प्रकारच्या सुविधा उपलब्ध आहेत.
रुपे कार्ड (Rupay Card) –
स्वदेशी रुपे हे भारतीय पेमेंट नेटवर्क आहे. हे कार्ड नॅशनल पेमेंट्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया (NPCI) ने लॉन्च केले आहे. या नेटवर्क अंतर्गत, तीन प्रकारचे डेबिट आणि क्रेडिट कार्ड जारी केले जातात. यामध्ये क्लासिक, प्लॅटिनम आणि सिलेक्ट कार्डचा समावेश आहे. हे संपूर्ण भारतात स्वीकार्य आहे आणि व्हिसा किंवा मास्टरकार्ड प्रमाणेच कार्य करते.
तिन्ही कार्डे अशी वेगळी आहेत –
भारताचे RuPay हे देशांतर्गत नेटवर्क आहे, त्यामुळे याद्वारे तुम्ही देशातच पेमेंट करू शकता. तथापि होम नेटवर्क असल्याने ते व्हिसा आणि मास्टरकार्डपेक्षा अधिक वेगाने कार्य करते. तर, व्हिसा आणि मास्टरकार्ड जगभरात स्वीकारले जातात. याशिवाय, जिथे व्हिसा आणि मास्टरकार्ड त्यांच्या भागीदार कंपन्यांसोबत डेटा शेअर करतात, तर रुपेचा डेटा केवळ देशांतर्गत पातळीवर शेअर केला जातो. स्वदेशी कार्ड RuPay या बाबतीतही चांगले आणि वेगळे आहे, त्यात सेवा शुल्क इतर कार्डांपेक्षा कमी आहे आणि बँक शुल्काची कोणतीही अडचण नाही. त्याच वेळी, व्हिसा आणि मास्टरकार्ड आंतरराष्ट्रीय असल्याने, सेवा शुल्क जास्त आहे.