General Knowledge : आपण सर्वजण कधी ना कधी वेगवेगळ्या कारणांसाठी हॉस्पिटलमध्ये गेलोच असतो. हॉस्पिटलमध्ये एक गोष्ट आपल्या सर्वांच्या लक्षात आली असेल ती म्हणजे डॉक्टर आणि वैद्यकीय कर्मचारी नेहमी पांढरे कोट किंवा कपड्यांमध्ये दिसतात. मात्र हे डॉक्टर आणि नर्स ऑपरेशनसाठी जातात तेव्हा हिरवे किंवा निळे कपडे घालतात. असे का घडते याचा कधी विचार केला आहे का? खरं तर त्यामागे एक संपूर्ण विज्ञान आहे. हे का घडते ते समजून घेऊया.
वास्तविक, पूर्वी डॉक्टर ऑपरेशन करतानाही पांढऱ्या कपड्यातच राहायचे. पण 20 व्या शतकाच्या सुरूवातीस, एका सुप्रसिद्ध डॉक्टरांनी पांढऱ्या कापडाच्या जागी हिरव्या रंगाचा वापर केला. असे केल्याने ऑपरेशन करताना डॉक्टर आणि इतर वैद्यकीय कर्मचाऱ्यांच्या डोळ्यांना आराम मिळेल, असे त्यांना वाटले. काही संशोधक आणि तज्ज्ञांच्या मते हिरवा रंग आपले मन शांत ठेवतो.
काही वेळा डॉक्टरांना बराच वेळ ऑपरेशन थिएटरमध्ये राहावे लागते. अशा परिस्थितीत त्यांना रक्ताचा लाल रंग पुन्हा पुन्हा पहावा लागतो. लाल रंग जास्त काळ डोळ्यांसमोर ठेवल्याने त्यांच्या डोळ्यांवर खूप ताण येतो. अशा परिस्थितीत डॉक्टर शस्त्रक्रियेवर लक्ष केंद्रित करू शकत नसण्याची शक्यता आहे. त्यांच्या डोळ्यांना सतत लाल रंग दिसत नाही, म्हणून डॉक्टर ऑपरेशन थिएटरमध्ये हिरवा पोशाख घालतात.
लाल रंगावर सतत लक्ष केंद्रित केल्यानंतर ऑपरेशन करणाऱ्या सर्जनला पांढऱ्या रंगाची पृष्ठभाग दिसली तर त्याला हिरवा रंग दिसल्याचा भ्रम निर्माण होईल, असे दृश्य तज्ज्ञांचे मत आहे. म्हणजेच, सर्जनने रुग्णाच्या शरीराच्या लाल उतींचे सतत निरीक्षण केल्यानंतर, पांढरे कोट किंवा पांढरे सर्जिकल मास्क घातलेल्या त्याच्या सहकाऱ्यांवर नजर टाकली, तर त्याला प्रत्येक रंगाचे ‘छायाभ्रम’ दिसतील.
वैज्ञानिक भाषेत याला ‘व्हिज्युअल इल्युजन’ म्हणतात. वास्तविक, पांढर्‍या प्रकाशात इंद्रधनुष्याचे सर्व रंग असतात, जांभळा, जांभळा, निळा, हिरवा, पिवळा, नारिंगी, लाल. लाल रंगाचा प्रभाव डोळ्यांना पांढऱ्या पृष्ठभागावरूनही हिरवा दिसण्याचा संकेत देत असल्याने, जेव्हा डॉक्टर रुग्णाच्या लाल भागाकडे पाहतो आणि नंतर त्याच्या सहकाऱ्यांकडे पाहतो ज्यांनी आधीच हिरवे किंवा निळे लिबास घातलेले असते, तेव्हा त्यांना एक हिरवा छायाभ्रम दिसेल आणि ते ताबडतोब
त्यामध्ये मिक्स होऊन जातील. जेणेकरून त्यांना कोणत्याही प्रकारचा दृश्य त्रास होणार नाही.