Facts about Drunk Driving: अल्कोहोलची एक वाईट गोष्ट म्हणजे ती बर्‍याच लोकांना ‘विश्व विजेता (world champion)’ बनण्यासारख्या उन्मादात पाडते. मद्यपान (drinking) केल्यानंतर अशा लोकांच्या संकोचाची बंधने तुटतात. मग, सहसा ते हृदयात दडलेले प्रेम व्यक्त करतात किंवा जगाची काळजी विसरून नाचताना आणि गाताना दिसतात. थोडे अधिक धैर्य दाखवून ते बॉस आणि नातेवाईकांना खोटे बोलतात, मोठ्या श्रीमंत लोकांची खरेदी-विक्रीचे दावे करतात आणि लोकांशी भांडण करण्याचे निमित्त शोधू लागतात. यानंतर ‘गाडी तेरा भाई चलेगा (‘Gadi Tera Bhai Chalega’) ‘च्या घातक ‘आत्मविश्वास’चा क्रमांक येतो. मद्यपान करून वाहन चालवणे हे देखील भारतातील रस्ते अपघातांचे एक प्रमुख कारण आहे.
आजकाल रस्ते अपघात (road accident) इतके सामान्य झाले आहेत की, त्यांचे दररोज टीव्हीवर दिसणारे व्हिडिओ आपले लक्ष विचलित करत नाहीत. आता अशा घटनांचे सोशल मीडियावर थेट प्रक्षेपणही होताना दिसत आहे. प्रश्न पडणे साहजिकच आहे की दारूमध्ये असे काय आहे, जे सामान्य परिस्थितीत ज्याची कल्पनाही करू शकत नाही अशा गोष्टींमधून जाण्याचे धैर्य लोकांना देते.
‘लिक्विड करेज’ म्हणजे काय?
या अल्कोहोलयुक्त धैर्याला इंग्रजीत द्रव साहस (liquid adventure) किंवा डच धैर्य असेही म्हणतात. 17व्या शतकातील तीस वर्षांच्या युद्धादरम्यान, युरोपियन इतिहासातील सर्वात रक्तरंजित युद्धांपैकी एक आणि त्यानंतरच्या अँग्लो-डच युद्धादरम्यान जोडी हा शब्द भाषिकदृष्ट्या वापरला गेला असे म्हटले जाते. रणांगणावर जाणाऱ्या सैनिकांना शत्रूंच्या गोळ्या आणि गर्जना करणाऱ्या तोफांचा सामना करण्याची हिंमत यावी म्हणून त्यांना मोठ्या प्रमाणात दारू प्यायला देत असायचे. असे म्हणतात की, दारू प्यायल्यानंतर या सैनिकांमध्ये प्रत्येक गोष्ट करण्याची हिंमत असायची, ज्याबद्दल सामान्य परिस्थितीत विचार करून ते घाबरायचे.
सर्वेक्षणात हे सिद्ध झाले आहे –
काही वर्षांपूर्वी ड्रग्ज आणि नशावर मोठ्या प्रमाणावर झालेल्या सर्वेक्षणातूनही हे सिद्ध झाले आहे की, दारूमुळे लोकांचा आत्मविश्वास अधिक वाढतो. 2016 मध्ये लंडनस्थित एका संशोधन संस्थेने केलेल्या या ग्लोबल ड्रग सर्व्हेमध्ये 18 ते 34 वयोगटातील सुमारे 30,000 लोकांची मते घेण्यात आली होती. सर्वेक्षणात सहभागी लोक 21 देशांमध्ये पसरले होते. प्रिंट, डिजिटल आणि सोशल मीडियाच्या माध्यमातून 11 भाषांमध्ये मतदान घेण्यात आले.
या सर्वेक्षणातील डेटाचे नंतर वेल्समधील NHS ट्रस्ट आणि किंग्ज कॉलेज लंडनच्या संशोधकांनी मूल्यांकन केले. व्होडका, जिन, व्हिस्की यांसारख्या कडक मद्याचे सेवन केल्यावर आत्मविश्वासाची पातळी वरच्या स्थानावर राहते, असे सर्वेक्षणातील बहुतेक लोकांचे मत होते.
काय आहे यामागचे सायंस?
वास्तविक, दारू पिल्यानंतर आत्मविश्वास वाढण्याची ही भावना आभासी आहे. याचे कारण म्हणजे दारूचा आपल्या मेंदूवर होणारा परिणाम. अल्कोहोल प्यायल्यानंतर, आपल्या मेंदूमधून एक रसायन किंवा न्यूरोट्रांसमीटर बाहेर पडतो, ज्याला डोपामाइन (dopamine) म्हणतात. शास्त्रज्ञांच्या मते, हे रसायन आनंदाच्या अनुभूतीशी संबंधित आहे आणि शरीरात त्याची उपस्थिती वाढल्याने लोकांना शक्तिशाली आणि आत्मविश्वासाने आत्मविश्वास मिळतो.
याव्यतिरिक्त, अल्कोहोल आपल्या मेंदूच्या त्या भागावर परिणाम करते जो निर्णय घेण्याशी संबंधित आहे. नशेच्या प्रभावामुळे आपल्यामध्ये संकोच आणि भीतीची भावना कमी होते आणि लोक योग्य विचार न करता जलद निर्णय घेतात. तथापि, या डोपामाइनमुळेच दारूचे व्यसन होते. वास्तविक, या रसायनाच्या प्रभावामुळे, लोक एका पेगवरून दुसऱ्या पेगवर, नंतर तिसऱ्या आणि नंतर पुढे जातात.
खोटा आहे दारूचा आत्मविश्वास –
अल्कोहोलच्या प्रभावाखाली असलेले लोक त्यांच्या सभोवतालच्या धोक्याची जाणीव करण्याच्या स्थितीत नसतात, त्यामुळे सामान्य परिस्थितीत धोका ज्या तीव्रतेने जाणवतो, मद्यपान केलेल्या व्यक्तीला तो धोका समोर दिसला की घाबरत नाही. याचा अर्थ असा आहे की आपण धोक्याचा सामना करण्यासाठी योग्य निर्णय घेण्याच्या स्थितीत नाही आणि आपण स्वत: ला किंवा इतरांना इजा करू शकता. दारू पिऊन वाहन चालवताना होणाऱ्या अपघातांचे हे एक प्रमुख कारण आहे. त्याच वेळी, दारू पिऊन नकारात्मक भावना विसरण्याची सवय लावणे आणि आत्मसन्मान वाढवणे देखील खूप धोकादायक आहे. किंबहुना, अंमली पदार्थ बंद होताच लोकांना पुन्हा त्या आत्मविश्वासाची गरज भासू लागते आणि लोक पुन्हा दारू पिऊ लागतात आणि हळूहळू ते व्यसनाधीन होऊ लागतात.