भारतीय आहारात भात (Rice) हा महत्त्वाचा पदार्थ आहे. अनेकांना रोजच्या जेवणात भात खाण्याची सवय असते, पण काहीजण वजन नियंत्रणासाठी भात खाणं टाळतात. काही लोकांच्या मते, भातामुळे वजन वाढते, रक्तातील साखर वाढते आणि पचनक्रियाही बिघडते. त्यामुळे महिनाभर भात न खाल्ल्यास शरीरावर नेमके कोणते बदल होतात? याचा अभ्यास करण्यात आला आहे.
वजन कमी होऊ शकते: भातामध्ये भरपूर कार्बोहायड्रेट्स असतात, जे ऊर्जेसाठी आवश्यक असतात, पण ते जास्त प्रमाणात खाल्ल्यास वजन वाढण्याचा धोका असतो. महिनाभर भात बंद केल्यास तुमच्या शरीरातील फॅट बर्निंग प्रोसेस वेगवान होते आणि वजन झपाट्याने कमी होण्यास मदत होते.
मधुमेहाचा धोका कमी होतो: भातामध्ये ग्लायसेमिक इंडेक्स जास्त असतो, ज्यामुळे रक्तातील साखर वेगाने वाढते. मधुमेहाच्या रुग्णांनी भाताचे सेवन कमी करणे गरजेचे असते. महिनाभर भात न खाल्ल्यास रक्तातील साखर संतुलित राहते आणि मधुमेहाचा धोका कमी होतो.
पचनक्रिया सुधारते: पांढऱ्या तांदळात फायबरचे प्रमाण कमी असते, त्यामुळे तो पचनास जड जातो. भात कमी केल्याने पचनसंस्था व्यवस्थित राहते आणि गॅस, पोटदुखी, अपचन यांसारख्या समस्या टाळता येतात.
अधिक पौष्टिक पर्याय निवडण्याची संधी: भाताऐवजी तुम्ही क्विनोआ, बाजरी, ज्वारी, ओट्स आणि ब्राऊन राईस यासारखे पर्याय निवडू शकता, जे जास्त फायबरयुक्त आणि पौष्टिक असतात.
ऊर्जेची कमतरता: भात हे कार्बोहायड्रेट्सचा उत्तम स्रोत आहे. महिनाभर भात न खाल्ल्यास काही लोकांना थकवा, अशक्तपणा आणि चक्कर येणे यांसारख्या समस्या जाणवू शकतात.
स्नायूंच्या मजबुतीवर परिणाम: भातामध्ये असलेले प्रथिने (Protein) आणि जीवनसत्त्वे स्नायूंसाठी महत्त्वाचे असतात. त्याऐवजी योग्य पर्याय निवडले नाहीत तर स्नायूंची झीज होण्याचा धोका असतो.
भात हा अन्नपचन सुधारण्यास मदत करणारा पदार्थ आहे. काही लोकांना भात सोडल्यानंतर मलावधारणेच्या समस्या होऊ शकतात.
शरीराला ऊर्जा मिळते – भातातील कार्बोहायड्रेट्स शरीराला वेगवान ऊर्जा देतात.
चनक्रिया सुधारते – योग्य प्रमाणात भात सेवन केल्यास शरीरातील अन्न सहज पचते.
प्रोटीन आणि जीवनसत्त्वांचा स्रोत – भातामध्ये शरीरासाठी आवश्यक प्रथिने आणि व्हिटॅमिन्स असतात.
तणाव आणि डिहायड्रेशन कमी करते – भातात पाणी अधिक असते, त्यामुळे शरीर हायड्रेट राहते आणि तणाव कमी होतो.
भात संपूर्णतः बंद करण्यापूर्वी आहारतज्ज्ञांचा सल्ला घेणे महत्त्वाचे आहे. भाताचा योग्य प्रकार आणि प्रमाणात सेवन केल्यास तो शरीरासाठी फायदेशीर ठरतो. त्यामुळे अति प्रमाणात भात खाणे आणि पूर्णपणे टाळणे या दोन्ही गोष्टी टाळाव्यात.
पांढऱ्या तांदळाऐवजी ब्राऊन राईस किंवा मिलेट्स (बाजरी, नाचणी, ज्वारी) निवडा.
व्यायाम आणि संतुलित आहारासोबत भाताचे प्रमाण नियंत्रित ठेवा.
मधुमेह असलेल्या रुग्णांनी भात खाण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा.
भात खाणे सोडण्याचे फायदे आणि तोटे दोन्ही आहेत. त्यामुळे योग्य प्रमाणात आणि संतुलित आहारासोबत भाताचा समावेश करणे अधिक चांगले.