Maharashtra News
Maharashtra News : ग्रामीण भागात उन्हाळा आला की, गावरान आंब्याला मागणी असते. सामान्यपणे अक्षय्यतृतीयापासून आंब्याच्या आमरसाचा आस्वाद घेतला जातो. साडेतीन मुहुतापैकी एक असलेल्या अक्षय्यतृतीयेला वेगवेगळ्या जातीचे आंबेदेखील बाजारात येत असल्याने ग्राहकांना सध्या गावरान आंब्याची प्रतीक्षा आहे.
ग्रामीण भागात मोठ्या प्रमाणात गावरान आंब्याला पसंती दिली जात असल्याने गावरान आंब्याचे भाव तेजीत राहतील, असा अंदाज वर्तवला जात आहे.
पूर्वीच्या काळात राजाश्रय मिळालेल्या गावरान आंब्याच्या जाती सध्या नामशेष होण्याच्या मार्गावर आहेत. त्यामुळे गावरान आंब्याच्या संवर्धनासाठी विशेष प्रयत्नांची गरज आहे. सध्या शेतकऱ्यांचा कल संकरीत आंबा लागवडीकडे अधिक आहे.
यातून कमी वेळात भरघोस उत्पन्न निघत असल्याने शेतकरी संकरीत वाणाला अधिक पसंती देत असल्याचे दिसू येत आहे. नातवंडांना आंबा खाण्यास मिळावा म्हणून आजोबा आपल्या शेतात चांगल्या जातीच्या गावरान आंब्याची लागवड करून त्याची जोपासना करीत असत; परंतु हा उपक्रम बंद पडला.
अनेकांनी या झाडांची कत्तल केली. या आमराया म्हणजे निसर्ग समृद्धतेचा उत्कृष्ट नमुना होत्या. या आमराईतून कोकिळेचा आवाज सर्वांना आकर्षित करीत असे. तो आवाज आज हरवला आहे, परिणामी आमराई नामशेष होण्याच्या मार्गावर असून, गावरान आंब्याची जागा विविध नावांनी ओळखल्या जाणाऱ्या परराज्यातील आंब्यांनी घेतली आहे.
भारतीय संस्कृतीत आम्रवृक्षाचे महत्व फार पूर्वीपासून आहे. वैशाखाच्या तळपणाऱ्या उन्हापासून माणसांसह विविध पशुपक्ष्यांना मायेची सावली देणारे झाड म्हणून आंब्याच्या वृक्षाकडे पाहिले जाते. आपल्या पूर्वजांनी लावलेल्या अनेक गावरान आंब्याची चव आजही आपण चाखत आहोत.
मात्र सर्वांच्या आवडत्या स्वस्त आणि मस्त गावरान आंब्याची जागा आता कृत्रिम रसायने वापरून पिकवलेल्या संकरीत आब्याने घेतल्याने गावरान आंब्याचे दर्शन बाजारात दुर्मिळ झाले असून, गावरान आंब्याच्या मोहराला दरवळणारा सुगंध आता दुरापास्त झाला आहे.
आजच्या बदलत्या युगात शेतीत मोठ्या प्रमाणात आधुनिक क्रांती झाल्याने शेताच्या बांधावर दिसणारी गावठी आंब्याची झाडे आता कोठेतरी अपवादाने एखादं दुसरेच एखाद्या गावात आढळते. पूर्वी केशर आंबा, खोबरी आंबा, केळी आंबा,
साखरी आंबा, शेंदरी आंबा, लोद्या आंबा, अशा कितीतरी आंब्याच्या व्हरायटी होत्या. या जाती अस्सल व गावरान असल्याने त्याला एक वेगळाच स्वाद होता. काळाच्या ओघात त्याचे आयुर्मान संपल्याने ती वढून नष्ट झाली आणि त्याचे पुनर्रोपण करण्याचा प्रयत्न ना माणसांनी केला, ना शासनाने !