अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि युक्रेनचे राष्ट्राध्यक्ष वोलोदिमिर झेलेन्स्की यांच्यातील नुकत्याच पार पडलेल्या बैठकीने संपूर्ण जागतिक राजकारणात खळबळ उडवली आहे. व्हाइट हाऊसच्या ओव्हल ऑफिसमध्ये झालेल्या या बैठकीत वाद, आक्रमक संवाद आणि निर्णयांच्या उलथापालथीमुळे ती अत्यंत वादग्रस्त ठरली. युक्रेन-रशिया युद्धाच्या पार्श्वभूमीवर झालेल्या या चर्चेचा मुख्य उद्देश अमेरिकेच्या आर्थिक मदतीबाबत स्पष्टता मिळवणे आणि शांततेच्या दिशेने वाटचाल करणे हा होता. मात्र, बैठकीच्या शेवटी परिस्थिती इतकी चिघळली की झेलेन्स्की कोणताही अधिकृत निर्णय घेण्याच्या स्थितीत नव्हते आणि त्यांनी कोणतेही अन्न न घेता बैठक सोडली.
खनिज करार आणि आर्थिक मदतीवरून वाद वाढला
बैठकीदरम्यान खनिज करारावर मोठी चर्चा झाली. अमेरिकेला युक्रेनमधील दुर्मिळ खनिजांमध्ये प्रवेश मिळावा, त्याबदल्यात युक्रेनला आर्थिक मदत मिळावी, असा करार प्रस्तावित होता. हा करार झेलेन्स्की सरकारसाठी अत्यंत महत्त्वाचा होता कारण युक्रेन सध्या रशियाशी युद्ध लढत असून त्यांना आर्थिक मदतीची नितांत गरज आहे. मात्र, ट्रम्प यांनी या करारावर स्वाक्षरी करण्यास नकार दिला आणि तो कार्यक्रम तात्काळ रद्द केला.
अमेरिकेने युक्रेनला आतापर्यंत १८० अब्ज डॉलर्सपेक्षा जास्त मदत दिली आहे, त्यामुळे ट्रम्प यांना अधिक वित्तीय मदत देण्याबाबत शंका होती. झेलेन्स्की यांनी रशियावर विश्वास ठेवणे धोकादायक असल्याचे सांगितले आणि ट्रम्प यांना रशियन अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांच्याशी जवळीक वाढवू नका, असा इशारा दिला. यामुळे चर्चेतील तणाव अधिक वाढला आणि ती वादाच्या टोकाला गेली.
ट्रम्प आणि झेलेन्स्की यांच्यात तीव्र वाद
बैठकीच्या शेवटच्या दहा मिनिटांत ट्रम्प, उपाध्यक्ष जेडी वीस आणि झेलेन्स्की यांच्यात मोठा वाद झाला. झेलेन्स्की यांनी रशियाच्या जागतिक राजनैतिक भूमिकेवर संशय व्यक्त केला आणि त्यांच्या आश्वासनांच्या वारंवार उल्लंघनाबद्दल चिंता व्यक्त केली. झेलेन्स्की यांनी ठाम भूमिका घेत सांगितले की, पुतिन यांनी २५ वेळा युद्धबंदी आणि आंतरराष्ट्रीय करारांचे उल्लंघन केले आहे, त्यामुळे त्यांच्यावर विश्वास ठेवणे अशक्य आहे.
ट्रम्प यांनी मात्र या आरोपांना प्रत्युत्तर देत सांगितले की, पुतिन यांनी कधीही त्यांच्यासोबतच्या करारांचे उल्लंघन केलेले नाही. त्यांनी झेलेन्स्की यांच्यावर शांतता चर्चेसाठी गंभीरतेने विचार न करण्याचा आरोप केला. ट्रम्प यांनी अधिक आक्रमक होत झेलेन्स्की यांना “तुम्ही तिसऱ्या महायुद्धाशी खेळत आहात” असे म्हटले, त्यामुळे वातावरण आणखी तापले.
झेलेन्स्की यांना व्हाइट हाऊस सोडण्याचा सल्ला
या बैठकीनंतर ट्रम्प यांच्या वरिष्ठ सल्लागारांनी झेलेन्स्की यांना व्हाइट हाऊस सोडण्याचा सल्ला दिला. चर्चेदरम्यान ट्रम्प यांनी स्पष्ट शब्दांत सांगितले, “तुम्ही अमेरिकेच्या मदतीचा योग्य आदर करत नाही. जेव्हा तुम्ही शांततेसाठी तयार असाल, तेव्हाच तुम्ही पुन्हा चर्चेत येऊ शकता.”झेलेन्स्की यांनी ट्रम्प यांच्या भूमिकेवर आक्षेप घेतला आणि युद्ध परिस्थितीत अमेरिकेच्या भूमिकेबद्दल नाराजी व्यक्त केली. झेलेन्स्की यांना सुरुवातीला शांत राहण्याचा प्रयत्न केला, मात्र ट्रम्प यांचा आक्रमक पवित्रा आणि अमेरिकेच्या संभाव्य धोरणाबाबत असमंजसपणा पाहून ते संतप्त झाले.
झेलेन्स्की जेवण न घेता बाहेर पडले
याच बैठकीनंतर ट्रम्प, झेलेन्स्की आणि त्यांचे शिष्टमंडळ व्हाइट हाऊसच्या कॅबिनेट रूममध्ये दुपारच्या जेवणासाठी जाणार होते. मात्र, बैठकीतील आक्रमक संवादानंतर झेलेन्स्की यांनी कोणताही आढेवेढा न घेता, कोणतेही अन्न न घेताच बाहेर पडण्याचा निर्णय घेतला. कर्मचाऱ्यांनी सॅलड प्लेट्स आणि इतर पदार्थ परत गोळा केल्याचे दिसून आले.
युक्रेन आणि अमेरिका यांच्यातील संबंध ताणले
या घटनेचा जागतिक स्तरावर मोठा राजकीय परिणाम होण्याची शक्यता आहे. अमेरिकेने युक्रेनला मदत थांबवली, तर युक्रेनला रशियाच्या विरोधात उभे राहणे कठीण होईल. यामुळे युक्रेनच्या संरक्षण धोरणावर परिणाम होईल आणि युद्धाच्या दिशेने मोठा बदल होऊ शकतो. युक्रेन आणि अमेरिका यांच्यातील संबंध ताणले गेले असून शांतता चर्चेतील अमेरिका आणि युरोपियन देशांची भूमिका आता महत्त्वाची ठरणार आहे. ट्रम्प यांच्या या भूमिकेमुळे युक्रेनच्या मदतीसाठी तयार असलेल्या युरोपियन युनियन आणि नाटो देशांनाही नव्याने विचार करावा लागेल.
