Marathi News : सूर्यमालेच्या बाहेर पृथ्वीसारखा दुसरा ग्रह शोधणे हे अंतराळ शास्त्रज्ञांसाठी नेहमीच महत्त्वाकांक्षी मिशन राहिले आहे. याच मोहिमेंतर्गत अनेक वर्षांपासून, अंतराळ शास्त्रज्ञ पृथ्वीसारख्या खडकांनी भरलेला एक बाह्य ग्रह शोधत आहेत, ज्याचे स्वतःचे वातावरण आहे आणि तेथे जीवसृष्टी वाढण्यास अनुकूल परिस्थिती आहे. खगोलशास्त्रज्ञांना अखेर अशा ग्रहाचा शोध लागला आहे.
संशोधकांनी म्हटले आहे की, त्यांनी पृथ्वीपेक्षा खूप मोठा आणि जड, परंतु नेपच्यूनपेक्षा लहान ग्रह शोधला आहे, ज्याला सुपर अर्थ म्हटले जाऊ शकते. हा ग्रह ताऱ्याभोवती धोकादायक पद्धतीने फिरत आहे. त्याचा तारा आपल्या सूर्यापेक्षा किंचित लहान आणि किंचित कमी तेजस्वी आहे. हा ग्रह १८ तासांत एक प्रदक्षिणा पूर्ण करतो. म्हणजेच ज्याप्रमाणे पृथ्वी आपल्या अक्षावर २४ तासांत आपली प्रदक्षिणा पूर्ण करते, त्याचप्रमाणे नवीन ग्रहावर १८ तासांचा एक दिवस तयार होतो.
पण निराशाजनक बाब म्हणजे ज्वालामुखीतून लाव्हा बाहेर पडत असल्याने त्याचा पृष्ठभाग वितळलेल्या खडकांनी भरलेला आहे आणि याक्षणी येथे जीवसृष्टीची कोणतीही शक्यता दिसत नाही. जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपच्या मदतीने इन्फ्रारेड निरीक्षणाद्वारे या ग्रहाचे निरीक्षण करण्यात आले आहे. त्याचे वातावरण जीवनाला आधार देऊ शकत नाही.
कारण असे आढळून आले आहे की, त्याच्या पृष्ठभागावरील खडक वितळलेल्या स्वरूपात आहेत आणि त्यातून सतत वायू बाहेर पडत आहेत, जे त्याचे वातावरण भरतात. म्हणजे इथे मॅग्माचा महासागर आहे. अंतराळ शास्त्रज्ञांनी याला ५५ कॅन्सरी ई आणि जॅन्सन असे नाव दिले असून तो ८.८ पट म्हणजेच पृथ्वीपेक्षा नऊ पटीने जड आहे. त्याचे वातावरण कार्बन डायऑक्साइड आणि कार्बन मोनोऑक्साइड सारख्या वायूंनी भरलेले आहे.
परंतु इतर वायू जसे की पाण्याची वाफ आणि सल्फर डायऑक्साइड देखील असू शकतात. परंतु आतापर्यंत मिळालेले परिणाम त्याच्या वातावरणात प्रत्यक्षात काय आहे, याची पुष्टी करण्यात आलेली नाही. तसेच त्याचे वातावरण किती दाट आहे, याचीही पुष्टी झालेली नाही. नव्याने सापडलेला हा ग्रह आपल्या ताऱ्याभोवती खूप जवळून फिरत आहे. हे आपल्या सूर्यमालेतील बुध आणि सूर्य यांच्यातील १/२५ वे अंतर आहे.
त्यामुळे या ग्रहाचे तापमान १७२५ अंश सेल्सिअस एवढे असून हा आतापर्यंतचा सर्वात उष्ण खडकाळ ग्रह असल्याचे म्हटले जाते. आकाशगंगेमधील हा ग्रह पृथ्वीपासून सुमारे ४१ प्रकाशवर्षे दूर असल्याचे सांगितले जात आहे. शास्त्रज्ञांना सापडलेल्या या एक्सोप्लॅनेटमध्ये वातावरण असण्याची चिन्हे देखील दिसून आली. पण शेवटी कुठलेही वातावरण इथे टिकू शकत नाही, असे सांगण्यात आले.
कारण तो त्याच्या ताऱ्याच्या इतका जवळ आहे की, तारकीय किरणोत्सर्ग आणि वाऱ्यांमुळे त्याचे वातावरण नष्ट होईल, असे असूनही, त्याच्या पृष्ठभागावर असलेल्या लाव्हामधून बाहेर पडणाऱ्या वायूंनी त्याचे वातावरण पुन्हा तयार केले असते.
पण या ग्रहाबद्दल एक गोष्ट स्पष्ट आहे की, तो राहण्यायोग्य नाही. कारण मानवी जीवनाच्या भरभराटीसाठी अनिवार्य आणि अतिशय महत्त्वाचे असलेले पाणीच या ग्रहावर उपलब्ध नसल्याचेही संशोधकांनी स्पष्ट केले आहे.
