Pineapple Farming: भारतीय शेतीत (Farming) काळाच्या ओघात मोठा बदल होत आहे. विशेष म्हणजे काळाच्या ओघात केलेला हा बदल शेतकऱ्यांसाठी फायद्याचा ठरत आहे. मित्रांनो भारतातील बहुतांश शेतकरी (Farmer) आता पारंपारिक पीक पद्धतीला फाटा देत आहेत.
पारंपारिक पिकांऐवजी शेतकरी बांधव आता फळे आणि भाजीपाला लागवडीकडे वळले आहेत. आपल्या राज्यातील शेतकरी बांधव देखील गेल्या अनेक वर्षांपासून उत्पादनवाढीच्या अनुषंगाने फळबाग लागवड करत आहेत. फळबाग वर्गीय पिके ही अशी पिके आहेत, जी एकदा पेरली की अनेक वर्षे मोठी कमाई देत राहतात. अननस हे पिक देखील एक प्रमुख फळबाग पीक आहे.
अननस शेती (Pineapple Cultivation) शेतकऱ्यांसाठी विशेष फायद्याची ठरत आहे. मित्रांनो हे निवडुंग जातीचे सदाहरित फळ आहे, ज्याची लागवड कोणत्याही महिन्यात केली जाऊ शकते, परंतु चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी मे-जुलैपर्यंत त्याची पुनर्लावणी करण्याची शिफारस केली जाते.
आज भारतात सुमारे 92,000 हेक्टरवर अननसाची लागवड केली जात आहे, ज्यामुळे दरवर्षी 14 लाख 96 हजार टन उत्पादन मिळत आहे. अशा परिस्थितीत आज आम्ही आपल्या शेतकरी वाचक मित्रांसाठी अननस शेती (Agriculture) विषयी काही माहिती माहिती घेऊन हजर झालो आहोत.
कोण-कोणत्या राज्यात अननस लागवड केली जाते
मित्रांनो भारतातील बहुतांश भागात अननसाची लागवड मुख्य पीक म्हणून केली जाते. या राज्यांमध्ये आंध्र प्रदेश, केरळ, त्रिपुरा, मिझोराम, पश्चिम बंगाल आणि आसाम इत्यादींचा समावेश आहे. मित्रांनो आपल्या राज्यात आननस मुख्य पीक म्हणून लावले जात नसले तरी देखील अननसची लागवड विशेष उल्लेखनीय आहे.
आपल्या राज्यात पिकवलेल्या अननसाची चव संपूर्ण राज्याने चाखली आहे. त्याच वेळी, उत्तर प्रदेश, मध्य प्रदेश आणि बिहारमधील काही शेतकरी आता चांगल्या उत्पन्नाच्या (Farmer Income) शोधात अननस लागवडीकडे वळत आहेत.
अननस शेती विषयक काही महत्त्वाच्या बाबी
•अननस लागवडीसाठी, पाण्याचा चांगला निचरा होणारी वालुकामय चिकणमाती किंवा वालुकामय माती असलेली शेतीजमीन सर्वोत्तम असल्याचे कृषी तज्ञ सांगत असतात.
•अननसाची लागवड करताना पाऊस आणि आर्द्रता असे वातावरण असावे कारण अननस पिकण्यासाठी भरपूर पाणी लागते.
•अनेक उष्ण भागात ओलावा असला तरी अननसाच्या लागवडीतून चांगले फळ उत्पादन मिळू शकते.
•भारतात अननसाची दोनदा लागवड केली जाते, पहिली लागवड जानेवारी ते मार्च आणि दुसरी मे ते जुलै दरम्यान केली जाते.
•लाल स्पॅनिश अननसाची ही प्रजाती भारतात सर्वाधिक प्रसिद्ध आहे, कारण त्याच्या पिकावर कीटक आणि रोगांचा प्रादुर्भाव कमी होतो.
अननस शेती कशी करणार बर
•अननसाच्या लागवडीसाठी प्रथम शेतीची पूर्व मशागत करणे अत्यंत आवश्यक असल्याचे कृषी तज्ञ नमूद करत असतात.
•अननसाच्या पेरणीसाठी शेतात खोल नांगरणी करून सोलारीकरण किंवा फळी मारून जमीन समतल करणे आवश्यक आहे.
•यानंतर जमिनीत कुजलेले शेणखत किंवा कंपोस्ट खत टाकावे असा सल्ला कृषी तज्ञ देतात.
आम्ही तुम्हाला सांगू इच्छितो की अननसाच्या लागवड बियाणे मार्फत केली जात नाही. खरं पाहता याची लागवड फळाच्या वरच्या भागावर म्हणजेच अननसाचा मुकुट लावला जातो, ज्याला अननस झोप किंवा शोषक देखील म्हणतात.
•लक्षात ठेवा की प्रत्यारोपण करण्यापूर्वी, हा मुकुट 0.2 टक्के डायथेन एम 45 औषधाच्या द्रावणात भिजवून स्वच्छ करा.
•द्रावणातून काढून टाकल्यानंतर, प्रत्येक शोषकांची लागवड शेतात 25 सेमी अंतरावर कमी करा.
•अननसाची लागवड पाऊस चालू असताना करू नये.
•पिकामध्ये वेळोवेळी खुरपणी आणि निंदणी करावी लागते, जेणेकरून तणांचा पिकावर विपरीत परिणाम होणार नाही.
•पिकातील कीड-रोग व्यवस्थापनाचे काम करत रहा, त्यासाठी फक्त सेंद्रिय औषध वापरावे असा सल्ला जाणकार लोक देत असतात.
अननस शेतीसाठी खर्च आणि उत्पन्न
अननसाला भारताबरोबरच परदेशातही मोठी मागणी आहे. भारत स्वतः अननसाचा एक मोठा उत्पादक देश आहे. तसेच इतर देशांमध्येही भारतातून अननस निर्यात केले जाते. अनेक शेतकरी अननसवर प्रक्रिया करून बाय प्रॉडक्ट तयार करून बाजारात विकतात, त्यामुळे त्याची लागवड शेतकऱ्यांना फायदेशीर ठरू शकते.
अहवालानुसार, एक हेक्टर जमिनीत अननसाची लागवड करण्यासाठी सुमारे 16 ते 17 हजार रोपे लावली जातात, ज्यातून सुमारे 3 ते 4 टन अननसाचे उत्पादन मिळते. याची लागवड करण्यासाठी सुरुवातीचा खर्च 20,000 रुपयांपर्यंत येतो, तर पहिल्या उत्पादनाच्या विक्रीतून लाखो रुपये मिळू शकतात.
अननसाचे एक फळ सुमारे 2 किलोचे असते, जे बाजारात 150-200 रुपये दराने विकले जाते. निश्चितच याच्या शेतीत 20 हजार खर्च करून शेतकरी बांधव चार लाख रुपयांपर्यंत कमाई करू शकतात.