Agriculture Business Idea : भारत हा कृषिप्रधान देश आहे. हे आपणा सर्वांना माहीत आहे. मात्र आता शेतकरी (Farmer) शेतीसोबतच (Farming) इतरही शेतीशी संबंधित कामे करत आहेत. उत्पन्न (Farmer Income) वाढवण्यासाठी शेतकरी नवनवीन मार्ग शोधत आहेत.
जेणेकरून त्यांना अधिक नफा मिळेल. कुक्कुटपालनानंतर शेतकर्‍यांना एक नवीन पर्याय उपलब्ध झाला आहे तो म्हणजे बटेर पालन (Bater Rearing) किंवा तितर पालन. तितर (Bater Farming) हा असा पक्षी आहे जो जास्त उंच उडू शकत नाही.
त्याच्या मांसामध्ये उत्कृष्ट चव असल्यामुळे आणि यामध्ये अधिक पौष्टिक गुणधर्म असल्यामुळे लोकांना ते अधिक आवडते. कुक्कुटपालनापाठोपाठ तितर पालनाकडेही आता शेतकऱ्यांचा वाढता कल आहे. तुम्हालाही शेतीच्या कामात सहभागी होऊन काहीतरी जरा हटके करायचे असेल तर तुम्ही तितर पाळू शकता. तितरांची नाहीशी होत चाललेली संख्या लक्षात घेता, त्याच्या संवर्धनासाठी वन्यजीव संरक्षण कायदा, 1972 अन्वये तितर पक्ष्यांच्या शिकारीवर बंदी घालण्यात आली होती. मात्र 2014 पासून हे निर्बंध उठवण्यात आले आहेत.
तितर पालन कसे सुरू करावे
जर तुम्हाला बटेर पाळायचे असेल तर तुम्हाला त्याचा फारसा त्रास होणार नाही. कारण भारतातील हवामान तितर पालणासाठी योग्य मानले जाते. आपण कोंबडी आणि बदके पाळू शकता त्याच प्रकारे तितर देखील वाढवू शकता. त्यासाठी जास्त मेहनतही लागत नाही आणि जास्त खर्चही करावा लागत नाही, शेतकऱ्यांना हवे असल्यास ते कोणत्याही प्रशिक्षण केंद्रातून प्रशिक्षण घेऊन तितर पालन सुरू करू शकता.
बटेर पक्ष्याची कमी होतं चाललेली संख्या पाहता सरकारने बटेर पालनासाठी परवाना जारी केला आहे. त्यामुळे तितर पाळायचे असतील तर त्यासाठी परवाना घेणे बंधनकारक आहे. त्यासाठी तितर पक्ष्यांची राहण्याची व त्यांच्या चाऱ्याची व्यवस्था करावी लागेल. जर तुम्ही ही व्यवस्था केली तर तुम्ही हे काम अगदी आरामात सुरू करू शकता.
तितर पक्षी पालनासाठी गृहनिर्माण व्यवस्थापन
तितर पक्षी देखील देशी कोंबडीप्रमाणे वाढवता येतात. लक्षात ठेवा की जिथे तुम्ही तितरची राहण्यासाठी व्यवस्था करत आहात त्यां ठिकाणी त्यांच्यासाठी चरण्यासाठी आणि फिरण्यासाठी चांगली जागा असावी. यासोबतच प्रकाश व विजेची योग्य व्यवस्था असावी, ग्रामीण भागात तितर पक्षी पालन तुम्ही सहज करू शकता. लक्षात ठेवा की तितर पक्ष्यांच्या निवासस्थानाभोवती हिरवीगार झाडे पाहिजे जेणेकरून त्यांना चरणे सोपे होईल.
तितर पक्षी साठी आहार व्यवस्थापन
आपण कोंबडीसाठी वापरत असलेले खाद्य तितर पक्षीला देखील देऊ शकतो. प्रौढ तितर पक्ष्यांना दररोज 25 ते 30 ग्रॅम अन्न देणे योग्य असते. तितर पक्षींना विशेष आहाराची आवश्यकता नसते. जर तुम्हाला विशेष आहार म्हणून काही द्यायचे असेल, तर प्रशिक्षण केंद्र किंवा तज्ञाशी सल्लामसलत केल्यानंतरच तितरचा आहार बदला. 1 नवजात तितर पक्ष्याच्या आहारात सुमारे 27% प्रथिने असणे आवश्यक असते आणि प्रौढ तितरच्या आहारात सुमारे 27% प्रथिने असणे आवश्यक आहे. लक्षात ठेवा, तितर गलिच्छ पाणी देऊ नका, नेहमी ताजे पाणी द्या.
तितर पक्ष्यांच्या सुधारित जाती
जगभर तितर पक्ष्यांच्या सुमारे 18 जाती उपलब्ध आहेत. त्यापैकी जपानी तितर पक्षी सर्वोत्तम मानली जाते. आपल्या देशात बहुतेक जपानी तितर पाळले जातात. बॉलव्हाइट हे मांस उत्पादनासाठी सर्वोत्तम मानले जाते. ही तितरची अमेरिकन जात आहे.
दुसरी जात व्हाईट बास्टेड आहे जी ब्रॉयलर तितरची भारतीय जात आहे. ही जात चांगल्या मांसासाठी देखील योग्य आहे.
जर तुम्ही अधिक अंडी देणारे लहान पक्षी शोधत असाल तर तुम्ही ब्रिटीश रेंज, इंग्लिश व्हाईट, मांचुरियन गोलन फारो आणि टक्सेडो या जातींच्या तितरचे संगोपन करू शकतात. तुमच्या उत्पादनाच्या उद्देशानुसार तुम्ही कोणतीही जात निवडू शकता.
तितर मार्केटिंग कशी करावी किंवा विक्री कशी करायची
तितर पक्षी पाळण्याआधी तुमच्या मनात हा प्रश्न नक्कीच येत असेल की त्याची मार्केटिंग कुठे करायची, तर आम्ही तुम्हाला सांगतो की, याला बाजारात खूप मागणी आहे. मोठ्या शहरांमध्ये यासाठी स्वतंत्र बाजारपेठा आहेत. अगदी खेड्यापाड्यात विकले तर मांस आणि अंडी दोन्ही सहज विकले जातात. तितराचे मांस आणि अंडी यांचे औषधी गुणधर्म ग्राहकांना सांगण्याची गरज आहे. तितर पक्ष्यांच्या मांस आणि अंड्यांची मागणी सातत्याने वाढत आहे.
तितर पालणाचे फायदे
बटेरपालनाचा खर्च कुक्कुटपालनापेक्षा कमी आहे. 45 ते 50 दिवसांत ते बाजारात विक्रीसाठी तयार होतात. तितर सुमारे 45 दिवसांत अंडी घालण्यास सुरवात करतो. तितर पक्षी एका वर्षात 280 ते 290 अंडी घालते. त्यांना राहण्यासाठी फार कमी जागा लागते. तितर पक्षींचे मांस आणि अंडी अतिशय चवदार आणि पौष्टिक असतात. अशा परिस्थितीत बटेर पालन हा बेरोजगारांसाठी रोजगाराचा चांगला पर्याय आहे.
तितर पक्षी पालन खर्च
तितर पक्षी पालनासाठी तुम्हाला जास्त खर्चाची गरज नाही. तुम्ही तुमच्या हिशोबाने कमी पिल्ले घेऊन देखील हे काम सुरू करू शकता. त्यानंतर तुम्ही तुमच्या उत्पन्नानुसार तितरची संख्या वाढवू शकता.
तितर पालन व्यवसायात नफा
तितर पक्षी पालन हा असा व्यवसाय आहे ज्यामध्ये कठोर परिश्रम केल्यास जास्त नफा मिळतो कारण तितर वाढवण्यासाठी विशेष मेहनतीची गरज नसते. पण बटेरचे औषधी गुणधर्म आणि स्वादिष्ट मूल्यामुळे लोकांना ते खायला खूप आवडते. तितर पक्षी पाळण्याच्या व्यवसायात एका पिलाची किंमत अंदाजे 6 रुपये आहे.
40-45 दिवसांच्या संगोपनानंतर त्याचे वजन 200-300 ग्रॅम होते. ज्याचा भाव बाजारात 40 ते 50 रुपये मिळतो. जर तुम्ही तितर पालन चांगल्या पद्धतीने आणि मेहनतीने केले तर तुम्हाला या व्यवसायातून चांगला नफा मिळू शकतो. समजा तुम्ही 100 तितरने याची सुरुवात केली तर 3 महिन्यांत 10 हजार ते 12 हजार रुपये आणि वर्षभरात 40-50 हजार रुपये निव्वळ नफा मिळवता येतो.