Banana Farming: देशात गेल्या अनेक दशकांपासून शेती व्यवसायात (Farming) मोठा आमूलाग्र बदल केला जात आहे. यातील शेतकरी बांधव (Farmer) व आता काळाच्या ओघात आणि उत्पादन वाढीच्या अनुषंगाने फळबाग लागवड करण्याकडे अधिक वळत असल्याचे चित्र आहे.
आपल्या राज्यातही शेतकरी बांधव मोठ्या प्रमाणात फळबाग लागवड करीत आहेत. विशेष म्हणजे मायबाप शासन देखील शेतकरी बांधवांना फळबाग लागवडीसाठी प्रोत्साहित करणे हेतू विविध योजना कार्यान्वित करीत आहे.
राज्यातील शेतकरी बांधव डाळिंब, द्राक्ष, केळी, सीताफळ इत्यादी फळबाग वर्गीय पिकांची मोठ्या प्रमाणात शेती करत असतात. मित्रांनो सध्या केळी हे चांगले उत्पन्न (Farmer Income) देणारे पीक म्हणून पुढे आले आहे.
त्यातून शेतकऱ्यांना लाखोंचे उत्पन्न देखील मिळत आहे. अशा परिस्थितीत राज्यात दिवसेंदिवस केळी लागवडीखालील क्षेत्र वाढत आहे. राज्यातील खानदेश प्रांतात केळीची उल्लेखनीय शेती (Banana Cultivation) केली जाते.
खानदेश मधील जळगाव जिल्ह्याच्या केळीला जीआय टॅग देखील प्राप्त झाला आहे. यामुळे जिल्ह्यातील शेतकरी बांधवांना याचा मोठा फायदा झाला असून शेतकरी बांधव आता केळीच्या पिकातून लाखो रुपये उत्पन्न कमावण्याची किमया साधत आहेत.
अशा परिस्थितीत आज आम्ही आपल्या वाचक मित्रांसाठी केळी शेती मधील काही महत्त्वाच्या बाबी तसेच केळी शेतीचे आर्थिक गणित घेऊन हजर झालो आहोत. चला तर मग मित्रांनो वेळ न दवडता जाणून घेऊया या विषयी सविस्तर.
केळीला एकरी एक लाख रुपयांपर्यंत खर्च येतो आणि नफाही तसाच दांडगा आहे. केळी हे वर्षभर आणि कोणत्याही ऋतूत आढळणारे फळ आहे. मैदा, चिप्स, भाज्या बनवण्यासाठीही याचा वापर होतो. अशा परिस्थितीत जर तुम्हीही केळीची लागवड करण्याचा विचार करत असाल तर केळीची लागवड कशी करावी आणि केळीच्या जातीची माहिती नक्की जाणून घ्या, चला तर मग जाणून घेऊया केळीच्या लागवडीविषयी.
केळी हे एक नगदी पीक (Cash Crop) मानले जाते आणि भारत जगातील केळीचा सर्वात मोठा उत्पादक देश आहे. विशेष म्हणजे भारताच्या एकूण उत्पादनापैकी सुमारे 50 टक्के उत्पादन महाराष्ट्रात होते. केळीची लागवड प्रामुख्याने त्याच्या फळासाठी केली जाते. केळीची झाडे सामान्यपेक्षा खूप उंच आणि खूप मजबूत असतात.
केळीला लावणीनंतर साधारण 12 ते 13 महिन्यांत फुले येतात आणि पिकल्यानंतर त्याचा रंग पिवळा किंवा लाल होतो. फळ धारण केल्यानंतर, चढत्या स्टेमचा मृत्यू होतो, त्याच्या जागी दुसरे चढलेले स्टेम त्याच्या जागी येते. त्याची फळे फक्त लटकलेल्या गुच्छांमध्ये वाढतात. त्यात 75 टक्के पाणी आणि 25 टक्के कोरडे घटक असतात.
केळी लागवडीचा हंगाम हवामानानुसार बदलतो. साधारण पणे हा कालावधी फेब्रुवारी ते मार्चच्या पहिल्या आठवड्यापर्यंत असतो. पावसाळा हा वनस्पतींच्या वाढीसाठी चांगला मानला जातो, परंतु पावसामुळे शेतात पाणी साचू देऊ नका. कारण की केळीची झाडे थंडी सहन करू शकत नाहीत.
केळीच्या 300 पेक्षा जास्त जाती ओळखल्या गेल्या आहेत, भारतात फक्त 15 ते 20 जाती प्रामुख्याने लागवडीसाठी वापरल्या जातात. केळीचे पीक लावणीनंतर 12 ते 15 महिन्यांत काढणीसाठी तयार होते.केळी पूर्ण पिकल्यावर काढणी करा आणि त्यांना लांब ठिकाणी नेण्यासाठी 75 ते 80 टक्के पिकलेली फळे काढणी करा.
एका केळीच्या घडाचे वजन सुमारे 20 ते 25 किलो असते. शेतकरी बांधव एक एकर शेतातून सुमारे 60 ते 70 टन वार्षिक उत्पादन मिळवू शकतात. केळीचा बाजारभाव 10 रुपये प्रतिकिलो आहे, ज्यामुळे शेतकरी एक एकर शेतातील केळीच्या एकवेळच्या पिकातून 7 लाख रुपयांपर्यंत कमावतात. एकरी एक लाख रुपये खर्च अपेक्षित असतो अशा पद्धतीने निव्वळ नफा शेतकरी बांधवांना सहा लाख रुपये राहतो.