Wheat Farming : गहू हे रब्बी हंगामातील मुख्य पीक आहे. भारतातील अनेक राज्यांमध्ये याची लागवड केली जाते. शेतकरी प्रामुख्याने गव्हाच्या पिकात डीएपीचा वापर करतात, परंतु भारतातील अनेक राज्यांमध्ये बहुदा डीएपीचा तुटवडा दिसून येतो. यामुळे शेतकरी बांधवांना डीएपी मिळवण्यासाठी मोठी मेहनत घ्यावी लागते.
तसेच अनेकदा अधिक पैसे देऊन डीएपी खत खरेदी करावे लागते. पण आज आम्ही आपल्या शेतकरी वाचक मित्रांसाठी डीएपीला पर्यायी खतांची माहिती घेऊन हजर झालो आहोत. गहू पिकाच्या चांगल्या वाढीसाठी आणि दर्जेदार उत्पादनासाठी शेतकरी बांधव डीएपी ऐवजी काही पर्यायी खतांचा वापर करू शकतात आणि कमी खर्चात अधिक उत्पादन मिळवू शकतात.
DAP खताची माहिती
डीएपीचे फुलफॉर्म डि अमोनिया फॉस्फेट आहे. हे क्षारीय स्वरूपाचे रासायनिक खत आहे, जे वनस्पतींच्या पोषणासाठी वापरले जाते. ते पिकांमधील नत्र आणि स्फुरद यांची कमतरता पूर्ण करते. डीएपीमध्ये 18 टक्के नायट्रोजन, 46 टक्के फॉस्फरस असते. यामुळे झाडांच्या मुळांचा विकास होतो, त्यामुळे झाडांची वाढ चांगली होते आणि पीक उत्पादन चांगले होते.
डीएपीचे पर्याय- शेतकरी गव्हासाठी एसएसपी आणि एनपीके वापरू शकतात. कारण SSP आणि NPK मध्ये देखील DAP प्रमाणे नायट्रोजन आणि फॉस्फरस असतात. यापैकी, एसएसपी हे फॉस्फरसयुक्त खत आहे, ज्यामध्ये 18 टक्के फॉस्फरस आणि 11 टक्के सल्फर आढळते. त्यात असलेले सल्फर तेलबिया आणि कडधान्य पिकांसाठी खूप फायदेशीर आहे. दुसरीकडे, NPK नायट्रोजन, फॉस्फरस आणि पोटॅशियम बनलेले आहे.
NPK तीन प्रमाणात विकला जातो जो शेतकरी त्याच्या गरजेनुसार खरेदी करू शकतो. बाजारात तीन प्रकारची NPK पॅकेट्स उपलब्ध आहेत. त्याची तीन प्रकारची पॅकेट्स बाजारात येतात, ज्यावर अनुक्रमे 18:18:18, 19:19:19 आणि 12:32:16 असे गुणोत्तर लिहिलेले असते. 12:32:16 पोटॅशियमची कमतरता पूर्ण करण्यासाठी NPK चा वापर केला जातो.
पहिला अंक नायट्रोजनचा, दुसरा अंक फॉस्फरसचा आणि तिसरा अंक पोटॅशियमचा आहे. म्हणजेच, त्यात 12% नायट्रोजन, 32% फॉस्फरस आणि 16% पोटॅशियम असते. NPK खतामध्ये फॉस्फरसचे प्रमाण DAP पेक्षा 14% कमी आढळते.
किती प्रमाण आवश्यक आहे
डीएपीच्या एका पिशवीत २३ किलो फॉस्फरस आणि ९ किलो नायट्रोजन असते. जर DAP उपलब्ध नसेल तर तुम्ही 3 बॅग SSP आणि 1 बॅग युरिया वापरू शकता. अशा प्रकारे, आपण कमी खर्चात चांगली नायट्रोजन आणि फॉस्फरस खतांचा वापर करू शकता. चांगली गोष्ट म्हणजे त्यात सल्फर आणि कॅल्शियम घटक अधिक आढळतात, जे पिकाच्या वाढीस मदत करतात.
डीएपीपेक्षा स्वस्त-
डीएपीच्या एका बॅगची किंमत सुमारे 1200 रुपये आहे, जर तुम्ही डीएपीऐवजी 3 बॅग एसएसपी आणि एक बॅग युरिया खरेदी केली तर त्याची किंमत 1166 रुपये होईल. जे डीएपीच्या पिशवीपेक्षा स्वस्त आहे. याशिवाय डीएपीच्या एका बॅगमध्ये २३ किलो फॉस्फरस आणि ९ किलो नायट्रोजन असते.
3 बॅग एसएसपी आणि 24 किलो यूरिया एक बॅग, नायट्रोजन 20 किलोग्राम आणि 16 किलो सल्फर आहे. अशा प्रकारे, कमी पैशात जास्त पोषक आहार असू शकते. बर्याचदा शेतकर्यांना डीएपीसाठी दुकानावर रांगेत उभे राहून विकत घ्यावे लागते. अनेकदा तर खत उपलब्धचं नसते. यामुळे आपण इतर पर्याय वापरल्यास वेळ वाचेल, पैसे देखील वाचतील आणि उत्पादन देखील वाढेल.