Farming Business Idea : अलीकडे भारतीय शेतकरी बांधव शेतीमध्ये मोठा बदल करत आहेत. पारंपरिक पिक पद्धतीत बदल करून शेतकरी बांधवांनी आता फळबाग लागवडीकडे आपला मोर्चा वळवला आहे. ड्रॅगन फ्रूट या विदेशी फळ पिकाची देखील देशात आता मोठ्या प्रमाणात लागवड केली जात आहे.
विदेशी फळपीक असलं तरी देखील भारतीय हवामान या पिकाच्या लागवडीसाठी अनुकूल असल्याचे जाणकारांनी नमूद केले आहे. विशेष म्हणजे ड्रॅगनफ्रूटचा वापर आइस्क्रीम, जेली, ज्यूस, वाईन इत्यादी बनवण्यासाठी केला जातो. त्याच्या फळात किवीसारखे बिया आढळतात. त्यात अनेक जीवनसत्त्वे भरलेली असतात.
यामुळे या पिकाला बाजारात नेहमीच मागणी असते. साहजिकच याची शेती शेतकऱ्यांसाठी फायद्याचा सौदा सिद्ध होत आहे. भारतात ड्रॅगन फ्रूटची सर्वाधिक लागवड महाराष्ट्र, गुजरात, राजस्थानमध्ये केली जाते. याशिवाय कर्नाटक, आंध्र प्रदेश आणि तामिळनाडूमध्येही शेतकरी त्याची लागवड करतात. चला तर मग जाणून घेऊया या पिकाच्या शेतीमधील काही महत्वाच्या बाबी.
ड्रॅगन फ्रूट लागवडीसाठी हवामान
ड्रॅगन फ्रूटची लागवड करण्यापूर्वी तुमच्या ठिकाणचे हवामान तपासा. त्याच्या लागवडीसाठी कमी पाणी लागते. त्याची वनस्पती नागफणीसारखी असते. अधिक कोरडे वातावरण असलेल्या ठिकाणी त्याची लागवड केली जाते. त्याची रोपे चांगल्या तापमानात वाढतात परंतु थेट सूर्यप्रकाश रोपांसाठी चांगला नाही. 25 अंशाच्या आसपासचे तापमान वनस्पतींच्या विकासासाठी योग्य असते, 30 ते 35 अंश तापमान वनस्पतींमध्ये फळे तयार करताना चांगले असते.
ड्रॅगन फ्रूट पिकाची पेरणीची वेळ
ड्रॅगन फ्रूट प्लांटची लागवड जून-जुलै दरम्यान केली जाते. या काळात पावसाळा असल्याने झाडाची वाढ चांगली होते. परंतु जेथे पाण्याची व्यवस्था आहे तेथे फेब्रुवारी-मार्चमध्येही रोपे लावता येतात.
ड्रॅगनफ्रुटसाठी उपयुक्त शेतजमीन
त्याच्या लागवडीसाठी विशेष मातीची आवश्यकता नाही. मात्र, जमिनीचा निचरा आणि खत क्षमता चांगली असावी. जमिनीचे pH मूल्य 7 च्या आसपास योग्य आहे.
ड्रॅगनफ्रूट लागवड तंत्रज्ञान
सपाट जमिनीत खड्डे करून ड्रॅगनफ्रूटची लागवड केली जाते. रोपे लावण्यापूर्वी शेताची नांगरणी करावी. शेतातील अवशेष काढून टाका. त्यानंतर चार फूट व्यासाचा व दीड फूट खोल खड्डा करावा. ओळींमध्ये 4 मीटर अंतर ठेवा. यानंतर खड्ड्यांमध्ये शेणखत व रासायनिक खते जमिनीत मिसळावीत. खड्ड्यांना पाणी द्यावे. याच्या रोपांना आधार देण्यासाठी खांब वापरले जातात. एका हेक्टरमध्ये सुमारे 1200 खांब वापरले जातात, ज्याभोवती रोपे उगवली जातात.
जेव्हा वनस्पती विकसित होते, तेव्हा ते या खांबांना बांधले जाते आणि शेवटी झाडाच्या सर्व फांद्या वरच्या गोल वर्तुळाच्या आतून बाहेर काढल्या जातात आणि बाहेर टांगल्या जातात. ड्रॅगन फळाची लागवड बियाणे आणि रोपे अशा दोन्ही स्वरूपात करता येते. परंतु बियाण्यापासून रोप तयार होण्यास बराच वेळ लागतो आणि 7 ते 8 वर्षांनी फळ तयार होते. पण रोपट्यापासून लावलेल्या झाडांना दोन वर्षांनीच उत्पन्न मिळू लागते. रोपे नोंदणीकृत रोपवाटिकेतूनच रोपे खरेदी करा. एक हेक्टरमध्ये सुमारे 4450 झाडे लावली जातात. ज्याचा एकूण खर्च दोन लाखांच्या आसपास येतो.
ड्रॅगन फ्रुट कधी तयार होते
ड्रॅगन फ्रूट रोप तीन ते चार वर्षात पूर्णपणे तयार होते. काही झाडे लागवडीनंतर एक वर्षानंतरच फळ देऊ लागतात. याला एका हंगामात किमान तीनदा फळे येतात. त्याच्या एका फळाचे वजन 400 ते 500 ग्रॅम पर्यंत असते. जर झाडे व्यवस्थित राहिले तर 25 वर्षे फळ देते. जेव्हा त्याची फळे हिरव्या ते गुलाबी रंगात बदलतात तेव्हा ते तोडून घ्यावेत.
ड्रॅगनफ्रूट पिकासाठी सिंचन व्यवस्थापन
ड्रॅगनफ्रूट वनस्पतींना जास्त पाणी लागत नाही. पावसाळ्यात झाडांना पाण्याची गरज नसते. हिवाळ्यात महिन्यातून दोनदा पाणी देणे योग्य असते, तर उन्हाळ्यात आठवड्यातून एकदा पाणी देणे योग्य आहे. झाडांवर फुले येण्याच्या वेळेस पाणी देणे बंद करावे, परंतु फुले येण्यापासून ते फळ तयार होण्याच्या काळात ओलावा राखला पाहिजे. ठिबक पद्धत सिंचनासाठी चांगली असते.
ड्रॅगनफ्रूट पिकाची अशी घ्या काळजी
त्याची झाडांच्या मध्यभागी कापणी किंवा छाटणी करावी, जर ती कापणी केली नाही तर रोप खूप मोठे होते. यासाठी तज्ञ लोकांचे मार्गदर्शन घ्यावे. तण टाळण्यासाठी खुरपणी करावी. तण नियंत्रणासाठी रसायने वापरू नका. झाडांमध्ये विशेष रोग होत नाही, परंतु गोड रसामुळे मुंग्यांचा हल्ला होतो. हे टाळण्यासाठी कडुलिंबाचे तेल शिंपडा.
ड्रॅगनफ्रूट पिकासाठी खत व्यवस्थापन
त्याच्या लागवडीसाठी चांगले खत आवश्यक आहे. शेतीसाठी शेणखत, एनपीके घाला. दरवर्षी खत घालावे. वनस्पती विकसित झाल्यानंतर सेंद्रिय खताचे प्रमाण वाढवावे. रोपातून फळे काढल्यानंतर एन.पी.के. प्रत्येक रोपाला 200 ग्रॅम वर्षातून तीनदा द्यावे. पहिली मात्रा फुले येताना, दुसरी व तिसरी मात्रा फळे पिकल्यानंतर व काढणीनंतर देणे योग्य आहे.
ड्रॅगनफ्रूट पिकातून मिळणार उत्पन्न
ड्रॅगन फ्रूट लागवडीचा प्रारंभिक खर्च जास्त असतो. रोपटे, खांब खरेदीसाठी पैसा खर्च होतो. झाडांच्या वाढीसह दरवर्षी देखभालीसाठी खर्च करावा लागतो. पण मेहनतीचे फळही चांगले मिळते. पहिल्या-दुसऱ्या वर्षी हेक्टरी 400 ते 500 किलो उत्पादन होते, मात्र चार ते पाच वर्षांनी हेक्टरी 10 ते 15 टन उत्पादन होते. एकूणच, एक हेक्टर वार्षिक 25 ते 30 लाखांपर्यंत कमाई होऊ शकते. वनस्पती पूर्णपणे विकसित होण्यासाठी आणि चांगले उत्पादन मिळण्यासाठी 3 ते 4 वर्षे लागतात. दरम्यान, वाटाणा, वांगी, कोबी, लसूण, आले, हळद यासारखी मसाले आणि भाजीपाला पिके आंतरपीक म्हणून लावली जाऊ शकतात आणि यातून चांगला नफा मिळू शकतो.