अहमदनगर Live24 टीम, 20 एप्रिल 2022 Goat Farming :- भारतात शेतकरी बांधव पशुपालनाअंतर्गत शेळी आणि मेंढीपालन मोठ्या प्रमाणात करत आले आहेत. शेळीपालन (Goat Rearing) शेती पूरक व्यवसायात एक महत्त्वाची भूमिका पार पाडत आहे.
शेळीपालन प्रामुख्याने अल्पभूधारक शेतकरी (Smallholder farmers) आणि लहान शेतकऱ्यांच्या उपजीविकेशी संबंधित आहे.
कालांतराने, दूध, मांस, कातडे इत्यादी प्रमुख शेळीच्या उत्पादनांची वाढती मागणी लक्षात घेऊन हा व्यवसाय निरंतर विस्ताराकडे वाटचाल करत आहे, ज्या अंतर्गत बहु-उपयोगाला प्रोत्साहन देऊन या क्षेत्राला चालना देण्यासाठी प्रामुख्याने प्रयत्न केले जात आहेत.
अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी (Farmers) शेळीपालन एक महत्त्वाची भूमिका साकारू लागली आहे. यामुळे आज आपण भारतात पाळल्या जाणाऱ्या काही प्रमुख बकऱ्यांच्या जाती (Major goat breeds) जाणून घेणार आहोत.
पशुपालक शेतकरी या जातींचे संगोपन करून निश्चितच चांगले उत्पन्न प्राप्त करू शकतात. चला तर मग मित्रांनो वेळ न दवडता जाणून घेऊया या विषयी.
शेळ्यांच्या काही प्रमुख जाती आणि त्यांच्या विशेषता (Some major breeds of goats and their characteristics)
जमुनापरी शेळी:- ही शेळीची एक उत्कृष्ट जात आहे. या जातीच्या शेळ्या मोठ्या आकाराच्या असतात. या जातींचे संगोपन करून मोठ्या प्रमाणात दूध मिळवले जाऊ शकते.
या जातीच्या शेळीचा रंग पांढरा असतो आणि नाक पसरलेले असते. या नाकाला ‘रोमन नाक’ असे म्हणतात. या जातीच्या शेळीच्या मागच्या पायांवर केसांचे तुकडे असतात.
या जातीच्या प्रौढ नराचे वजन 44-46 किलो आणि प्रौढ मादीचे वजन 35-38 किलो असते. भारतात याचा उपयोग शेळीच्या संकरीत जाती सुधारणा कार्यक्रमातही केला जातो
बारबरी शेळीपालन:- या जातीची शेळी प्रामुख्याने एक मध्यम आकाराची शेळी असते. यांचा रंग पांढरा असतो. या जातीच्या शेळ्यांवर तपकिरी रंगाचे लहान-मोठे ठिपके असतात.
या जातीच्या शेळींचे कान लहान, नळीसारखे असतात, जे समोरून टोकदार दिसतात. बारबरी शेळीचे शिंग मध्यम आकाराचे असते, समोर किंवा मागे वाकलेले असते. ही जात चराईशिवाय एकाच ठिकाणी बांधूनही यशस्वीपणे जतन करता येणे शक्य असते. एकावेळी ही जात 2-3 करडाना जन्म देऊ शकते.
बीटल शेळी:- या जातीची शेळी तपकिरी किंवा काळ्या रंगाची असते. या शेळ्यांवर पांढरे ठिपके असतात. याचे कान लांब, रुंद आणि सुपारीच्या पानाच्या आकारात लटकलेले असतात.
ही जमुनापरी शेळीसारखी मोठी असते. ही जात दूध उत्पादनासाठी चांगली मानली जाते. यामुळे शेळी पालन करणारे अनेक शेतकरी या जातीच्या शेळीचे पालन करण्यास अधिक पसंती दर्शवित असतात.
सिरोही शेळी:- या जातीच्या शेळीचा रंग तपकिरी असून त्यावर गडद तपकिरी ठिपके आढळतात. या जातीच्या शेळीच्या मानेखाली एक कळस असतो, ज्यावरून ही जात ओळखली जाते. ही जात दूध आणि मांसाच्या उत्पादनासाठी पाळली जाते.