Parenting mistakes: जन्मापासून ते शाळेपर्यंत, मुल त्यांचा जास्तीत जास्त वेळ आपल्या पालकांसोबत घालवतात, या काळात पालक मुलांना अनेक गोष्टी शिकवतात आणि त्यामुळेच कदाचित पालक हे मुलांचे पहिले शिक्षक (Parents are children’s first teachers) असावेत. प्रत्येक पालकाचे आपल्या मुलावर खूप प्रेम असते. लहानपणी पालकांना मुलांच्या निरुपद्रवी गोष्टींवर आणि गोष्टींवर खूप प्रेम असते, पण कधी कधी या प्रेमामुळे मुले खूप हट्टी होतात.
काही पालक (parents) असेही असतात जे लहानपणापासूनच आपल्या मुलांबद्दल खूप कडक वागतात. कडक वृत्ती ठेवण्यामागे आपली मुलं चुकीच्या दिशेने जाऊ नयेत यासाठी पालकांचाच प्रयत्न असतो, पण कधी कधी पालकांचा हा कडकपणा मुलांच्या वाढीमध्ये अडथळे निर्माण करू लागतो. आज आपण पालकांच्या अशाच काही चुकांबद्दल जाणून घेणार आहोत ज्यामुळे मुलांना पुढे जाण्यापासून आणि आयुष्यात काहीतरी मोठे करण्यापासून रोखले जाते. तुम्हीही यापैकी काही करत असाल तर तुम्ही ते थांबवणे महत्त्वाचे आहे. चला जाणून घेऊया पालकांच्या त्या चुका (parental mistakes)-
मुलांच्या भावनांकडे दुर्लक्ष (Ignoring children’s feelings) –
जर आपण भारतीय पालकांबद्दल बोललो तर येथे पालक मुलांच्या भावना आणि भावनांना प्राधान्य देत नाहीत, ज्यामुळे मुले देखील न्यूनगंडाची शिकार होतात. जरी आपण मुलाच्या भावनांकडे दुर्लक्ष केले तरी तो या गोष्टीवर लगेच प्रतिक्रिया देत नाही, परंतु सतत असे केल्याने तो हळूहळू पालकांपासून दुरावू लागतो. याशिवाय, अशा परिस्थितीत मुले भविष्यात पालकांसोबत त्यांची कोणतीही गोष्ट शेअर करण्यास टाळाटाळ करू लागतात. कारण कुठेतरी त्यांना वाटू लागते की त्यांचे पालक त्यांना समजून घेऊ शकणार नाहीत.
मुलांवर खाण्यासाठी दबाव आणणे (Forcing children to eat) –
अनेकदा पालक आपल्या मुलांना अजिबात आवडत नसलेल्या गोष्टी खायला लावतात. तथापि प्रत्येक पालकाची इच्छा असते की, त्यांच्या मुलांना सर्व आवश्यक पोषक तत्वे मिळावीत आणि निरोगी रहावे. पण आई-वडिलांच्या जबरदस्तीने काहीतरी खाण्याच्या या सवयीमुळे मुले मन न लावता अन्न खातात. मन न लावता जे काम केले जाते त्याचा फायदा होत नाही असे तुम्ही ऐकले असेल. त्याचप्रमाणे, जर मुलाला एखादी गोष्ट आवडत नसेल आणि तुम्ही ती खाण्यासाठी त्याच्यावर दबाव आणलात तर ते त्याच्या शरीराला स्पर्श करू शकत नाही. यासाठी, आपण सर्जनशील पद्धतीने अन्न तयार करणे महत्वाचे आहे जेणेकरून मुल ते आनंदाने खाईल.
शिस्त शिकवण्यासाठी शिक्षा (Punishment to teach discipline) –
अनेक वेळा पालक मुलांना शिस्त शिकवण्यासाठी शिक्षा करतात. यात पालकांचा काहीही दोष नसला तरी त्यांच्या पालकांनीही त्यांना शिस्त शिकवण्यासाठी ही पद्धत वापरली होती पण आता काळ बदलला आहे. शिक्षा दिल्याने तुमचे मूल काही काळ नीट वागेल, पण जर आपण त्याबद्दल बराच वेळ बोललो तर त्याचा तुमच्या मुलाच्या आत्मविश्वासावर वाईट परिणाम होतो. शिस्त शिकवण्याच्या शिक्षेचा मुलांच्या मानसिक आरोग्यावर विपरीत परिणाम होतो.
मुलांना सर्जनशील काहीही करू देऊ नये –
केवळ अभ्यास आणि लेखन करून आणि नेहमी पुस्तकात अडकून राहून मुलांचा विकास होऊ शकत नाही. तुमच्या मुलाने आयुष्यात काहीतरी वेगळं आणि चांगलं करावं असं तुम्हाला वाटत असेल, तर तुम्ही त्याला काहीतरी सर्जनशील करण्यासाठी प्रोत्साहित करणं गरजेचं आहे. कदाचित यातून तुम्हाला मुलाच्या आत दडलेले टॅलेंट कळू शकेल. तुम्ही तुमच्या मुलासोबत मजेदार खेळ खेळणे महत्त्वाचे आहे.
तुलना करणे –
अनेकदा पालक मुलांना धडा शिकवण्यासाठी इतरांच्या मुलांशी तुलना करू लागतात. अनेक वेळा पालक आपल्या मुलांना निराश करतात आणि इतरांच्या मुलांची खूप प्रशंसा करतात. तुम्हीही असेच करत असाल तर सांगा की तुम्हाला यातून काहीही मिळणार नाही, पण असे केल्याने तुमच्या मुलाच्या मानसिक आरोग्यावर नक्कीच वाईट परिणाम होईल. असे केल्याने तो स्वत:ला कमी लेखू लागेल ज्यामुळे त्याच्या वाढीस अडथळा येऊ शकतो.
मुलावर प्रेम व्यक्त न करणे –
भारतीय पालकांची ही सवय सामान्य आहे की ते आपल्या मुलांबद्दलचे प्रेम इतरांसमोर व्यक्त करतात, परंतु जेव्हा मुलांवर प्रेम व्यक्त करण्याची वेळ येते तेव्हा त्यांना लाज वाटते. जर तुम्हीही तुमच्या मुलासमोर तुमचे प्रेम व्यक्त केले नाही तर ते तुमच्या दोघांमध्ये खूप अंतर आणू शकते.
पैशाचे महत्त्व समजावून न सांगणे –
मुलांच्या आर्थिक वाढीसाठी तुम्ही त्यांना पैसा आणि त्याचे महत्त्व समजावून सांगणे महत्त्वाचे आहे. याबद्दल समजावून सांगितल्यास, मूल भविष्यात फालतू खर्च टाळेल आणि त्याला त्याचे पैसे कोणत्या गोष्टींवर खर्च करायचे आहेत हे समजेल.