आपल्या सर्वांना माहीत आहे की, 14 वर्षांचा वनवास भोगून भगवान राम, देवी सीता आणि लक्ष्मण अयोध्येत परतल्याचा आनंद साजरा करण्यासाठी दिवाळी सण साजरा केला जातो. पण त्यामागची संपूर्ण कथा काय आहे? त्याचे महत्त्व काय? दिवाळी 2023 मध्ये केव्हा येणार आहे ? दिवाळी केव्हापासून सुरू झालली? शुभ मुहूर्त कधी आहे? आपण या बातमीमध्ये ही सर्व माहिती जाणून घेऊयात.
दीपावली हा अंधार दूर करणारा प्रकाशाचा सण आहे. या सणाची प्रत्येकजण आतुरतेने वाट पाहत असतो. दिवाळीत लहान मुलांपासून सर्व वयोगटातील लोकांमध्ये एक वेगळाच उत्साह पाहायला मिळतो. हिंदू कॅलेंडरनुसार, दिवाळी हा सण दरवर्षी कार्तिक महिन्याच्या अमावस्येला साजरा केला जातो. मान्यतेनुसार, कार्तिक अमावस्येला माँ लक्ष्मी स्वतः रात्री पृथ्वीला भेट देते आणि घरोघरी फिरते. त्यामुळेच दिवाळीच्या दिवशी प्रत्येक घराच्या अंगणात दिवे लावून घर उजळून निघते. दिवाळी हा सण पाच दिवसांचा असतो. दिवाळीचा सण केवळ भारतातच नव्हे तर जगभरात मोठ्या थाटामाटात साजरा केला जातो.
दिवाळी म्हणजे काय?
दिवाळी हा सण दरवर्षी कार्तिक महिन्यातील अमावास्येला साजरा केला जातो. दिवाळी सण संपूर्ण ५ दिवस चालतो, ज्यामध्ये प्रत्येक दिवसाचे स्वतःचे महत्त्व असते. धनत्रयोदशीच्या पहिल्या दिवशी, दुसऱ्या दिवशी छोटी दिवाळी आणि नंतर नरक चतुर्दशीला प्रत्येक घरात लक्ष्मीची पूजा केली जाते. यानंतर गोवर्धन पूजा आणि भाऊबीज साजरे केले जातात.
दिवाळी का साजरी केली जाते?
रामायणानुसार, भगवान श्री राम, त्यांची पत्नी सीता आणि भाऊ लक्ष्मण यांच्यासह, लंकेचा राजा रावणाचा पराभव केल्यानंतर 14 वर्षांच्या वनवासानंतर अयोध्येला परतले. त्यांच्या आगमनाच्या आनंदात संपूर्ण अयोध्या नगरी दिव्यांनी उजळून निघाली होती. तेव्हापासून या दिवशी दिवाळी सण साजरा केला जाऊ लागला. 14 वर्षांच्या वनवासानंतर प्रभू रामाच्या घरवापसीचे स्मरण करणारा दिवाळी उत्सव हा प्रकाशांचा सण म्हणूनही ओळखला जातो. तेव्हापासून दरवर्षी अंधारावर प्रकाशाच्या विजयाचे प्रतीक म्हणून दिवाळी साजरी केली जाऊ लागली.
श्रीकृष्णाच्या हातून नरकासुराचा वध
दुसर्‍या हिंदू पौराणिक कथेनुसार, भगवान श्रीकृष्णाने आपली पत्नी सत्यभामेच्या मदतीने राक्षस राजा नरकासुराचा वध केला. नरक सुरला एका स्त्रीने मारण्याचा शाप दिला होता, ज्या दिवशी नरक सूर मारला गेला, तो दिवस कार्तिक महिन्याच्या कृष्ण पक्षातील चतुर्दशी तिथी होती. नरका सूरच्या दहशतीतून आणि अत्याचारातून मुक्त झाल्याच्या आनंदात लोकांनी दिवे लावून दुसऱ्या दिवशी दिवाळी साजरी केली. तेव्हापासून दिवाळी हा सण साजरा केला जाऊ लागला.
दिवाळी कधी आहे ?
दरवर्षी कार्तिक महिन्यातील अमावास्येला दिवाळी साजरी केली जाते. हिंदू कॅलेंडरनुसार, २०२३ मध्ये कार्तिक महिन्याची अमावस्या १२ नोव्हेंबर रोजी आहे. या दिवशी अमावस्या दुपारी २.४४ पासून सुरू होईल आणि १३ नोव्हेंबर रोजी दुसऱ्या दिवशी २.५६ पर्यंत राहील. म्हणूनच दिवाळीची तारीख १२ नोव्हेंबर आहे.
शास्त्रानुसार, दिवाळीच्या सणाच्या मध्यरात्री म्हणजेच निशिता काल मुहूर्तावरही देवी लक्ष्मीची पूजा केली जाते. धनाची देवी लक्ष्मीची पूजा करण्यासाठी हा दिवाळी मुहूर्त सर्वोत्तम मानला जातो. यावेळी देवी लक्ष्मी घरोघरी फिरते आणि भक्तांवर आशीर्वादाचा वर्षाव करते.
दिवाळीची तयारी काही दिवस आधीपासून जोरात सुरू होते. या दरम्यान लोक घराची व्यवस्थित स्वच्छता करतात. संपूर्ण कुटुंब मिळून देवी लक्ष्मी आणि श्री गणेशाची पूजा करतात. या दरम्यान दिवाळीच्या सजावटीसाठी विशेष काळजी घेतली जाते.
2023 मध्ये दिवाळीची (दिवाळी मुहूर्त) वेळ काय आहे?
दिवाळी 2023 साठी, लक्ष्मी पूजनाचा मुहूर्त (लक्ष्मी पूजन करण्याची सर्वोत्तम वेळ) 12 नोव्हेंबर रोजी संध्याकाळी 05.39 ते संध्याकाळी 07.35 पर्यंत 1 तास 56 मिनिटे आहे.
2023 मध्ये दिवाळीचे 5 दिवस कोणते आहेत?
दिवाळी 2023 चे 5 दिवस खाली नमूद केले आहेत.
छोटी दिवाळी – शनिवार, 11 नोव्हेंबर 2023, चतुर्दशी
दिवाळी तारीख 2023 (लक्ष्मी पूजा) – रविवार, 12 नोव्हेंबर 2023, अमावस्या
गोवर्धन पूजा – मंगळवार, 14 नोव्हेंबर 2023, प्रतिपदा
भाई दूज बुधवार, १५ नोव्हेंबर २०२३, II
दिवाळी किंवा दीपावली म्हणजे काय?
दिवाळीला दीपावली, दीपावली, दिवाळी, दीपावली किंवा दिव्यांचा सण म्हणूनही ओळखले जाते. दिवाळी सण दरवर्षी ऑक्टोबर किंवा नोव्हेंबरमध्ये साजरा केला जातो. दिवाळीचा उत्सव जवळपास पाच दिवस चालतो. दीपावलीसाठी तेलाचे दिवे अनेकदा लावले जातात.
दिवाळी कधी पासून साजरी करतात ?
अशी शक्यता आहे की दिवाळीचा उत्सव हा भारतातील 2,500 वर्षांहून अधिक जुन्या सणांचा मिलाफ आहे. पद्म पुराण, स्कंद पुराण अशा अनेक प्राचीन ग्रंथांमध्ये याचा उल्लेख आहे.