Diabetes: कोरोना (Corona) विषाणूचा आजार मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी अत्यंत घातक ठरला आहे. SARS-CoV-2 मुळे मधुमेहाच्या रूग्णांमध्ये मृत्यू आणि गंभीर आजाराचा धोका जास्त असल्याचे आढळून आले आहे. दरम्यान इंडियन कौन्सिल ऑफ मेडिकल रिसर्चने (Indian Council of Medical Research) टाइप-1 मधुमेहाबाबत मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत.
तीन दशकात 150% प्रकरणे वाढली –
अहवालानुसार 2019 मध्ये जगभरात मधुमेहामुळे 4 दशलक्षाहून अधिक मृत्यू झाले आहेत. एवढेच नाही तर किडनीचे आजार (Kidney disease), अंधत्व आणि हृदयाशी निगडीत आजार वाढवण्याचे कारण आहे. मधुमेहाच्या रुग्णांची संख्या भारतात दुसऱ्या क्रमांकावर आहे. देशातील मधुमेही रुग्णांची संख्या सुमारे दीडशे टक्क्यांनी वाढल्याची गेल्या तीन दशकांची साक्ष आहे.
भविष्यात केसेस वाढण्याचा धोका –
देशात प्री-मधुमेहाच्या झपाट्याने वाढणारे रुग्ण हे भविष्यात त्याची प्रकरणे आणखी वाढणार असल्याचे संकेत आहेत. भारतातील मधुमेह (Diabetes) उच्च उत्पन्नापासून मध्यम उत्पन्न आणि वंचित घटकांपर्यंत पोहोचला आहे. ज्या वयात टाइप 2 मधुमेहा (Type 2 diabetes) ची प्रकरणे समोर येत आहेत त्या वयात प्रगतीचा अभाव आहे, ही चिंतेची बाब आहे. यामध्ये शहरी आणि ग्रामीण भागातील 25-34 वयोगटातील लोकांचा समावेश आहे.
1 दशलक्षाहून अधिक मुले आणि किशोरवयीन मुले टाइप-1 चे बळी आहेत –
जगभरात दहा लाखांहून अधिक मुले आणि किशोरवयीन मुले टाईप-1 मधुमेहाचे बळी आहेत. ‘इंटरनॅशनल डायबिटीज फेडरेशन (International Diabetes Federation)’ ने नुकत्याच केलेल्या अंदाजानुसार टाइप 1 मधुमेहाचे सर्वाधिक रुग्ण भारतात आहेत. टाइप 1 मधुमेह असलेल्या रुग्णांना जगण्यासाठी आधार, इन्सुलिनचा वापर आणि उपचारांची आवश्यकता असते. तसेच या आजारामुळे त्यांना कलंक, बंधने आणि अनेक प्रकारच्या गुंतागुंतीसह जगावे लागते.
मधुमेह व्यवस्थापनातील प्रगती –
मधुमेहाच्या सर्व पैलूंचे व्यवस्थापन, विशेषत: ग्लायसेमिक नियंत्रण, हे आता टाइप 1 मधुमेह व्यवस्थापनाचे मानक आहे. यासह, मधुमेहाच्या काळजीसाठी तंत्रज्ञानामध्ये मोठी प्रगती झाली आहे, ज्यामध्ये नवीन इन्सुलिन अॅनालॉग, पंप, स्वयंचलित इन्सुलिन वितरण प्रणाली आणि सेन्सर्स यांसारख्या तंत्रज्ञानाचा समावेश आहे. याव्यतिरिक्त, मधुमेह व्यवस्थापनासाठी प्रदात्यांच्या बहु-अनुशासनात्मक संघाची आवश्यकता असते.
भारतात मधुमेह काळजीची स्थिती काय आहे? –
भारतातील मधुमेह काळजी गुणवत्ता अनेक घटकांवर अवलंबून असते. जसे की सेवांची उपलब्धता, औषधांची परवडणारीता, काळजी पुरवठादारांची वृत्ती आणि वागणूक, मधुमेहाचे ज्ञान आणि तज्ञांचा अभाव, प्रमाणित प्रयोगशाळांचा अभाव आणि उपचार मार्गदर्शक तत्त्वे. तथापि, टाइप 1 मधुमेह व्यवस्थापनासाठी अनेक आंतरराष्ट्रीय मार्गदर्शक तत्त्वे आहेत.
ICMR प्रकार-1 मधुमेह मार्गदर्शक तत्त्वे ही एक सर्वसमावेशक दस्तऐवज आहे जी मुले, किशोरवयीन आणि प्रौढांमध्ये मधुमेहाची काळजी घेण्याबाबत सल्ला देते. या मार्गदर्शक तत्त्वाचे सर्व प्रकरण वैज्ञानिक संशोधन आणि क्लिनिकल केअरमधील अलीकडील प्रगती प्रतिबिंबित करण्यासाठी प्रदान केले आहेत. ICMR वेळोवेळी डॉक्टर आणि मधुमेह काळजी पुरवठादारांना टाइप 1 मधुमेह काळजीमध्ये झालेल्या प्रगतीबद्दल माहिती देण्यासाठी हा दस्तऐवज अद्यतनित करते.