Agriculture News : पिकाच्या चांगल्या वाढीसाठी आणि चांगल्या उत्पादनासाठी खतांचा वापर केला जातो. मात्र अनेकदा शेतकरी बांधव (Farmer) खतांचा अंदाधुंद वापर करतात त्यामुळे शेतजमिनीची सुपीकता (Soil Fertility) आणि पीक वाढीवर तसेच उत्पादनावर विपरीत परिणाम होतो.
अशा परिस्थितीत आज आपण या लेखात शेतकऱ्यांनी डीएपी आणि युरिया खतांचा (Urea Fertilizer) योग्य वापर कसा करावा, जेणेकरून पिकांचे अधिक उत्पादन घेता येईल, याची माहिती देणार आहोत.
शेतकरी बांधवांना पिकांमध्ये खते टाकण्याची योग्य पद्धत कळली तर त्यामुळे शेतातील पिके डोलू लागतात आणि शेतकऱ्यांना अधिक उत्पन्नही (Farmer Income) मिळते. खरं पाहता, पिकांसाठी खताचा वापर जितका महत्त्वाचा आहे तितकाच मानवासाठी अन्न आवश्यक आहे. परंतु अनेकदा माहिती नसल्यामुळे पिकाचे अधिक उत्पादन घेण्याच्या लालसेपोटी शेतकरी अधिक खताचा वापर करतात, जे पिकांसाठी हानिकारक ठरते.
तसेच मानवी आरोग्यासाठी देखील हानिकारक ठरत असते. अशा परिस्थितीत शेतकरी बांधवांना खताच्या वापराबाबत (Fertilizer Use) योग्य माहिती असणे अत्यंत गरजेचे आहे, म्हणून आजच्या लेखात शेतकरी बांधवांसाठी डीएपी (DAP) व युरिया खतांच्या (Urea Fertilizer) वापराबाबत माहिती घेऊन आलो आहोत.
डाय-अमोनियम फॉस्फेट खत (डीएपी)
2020-21 मध्ये 119.19 लाख टन विक्रीसह DAP हे भारतातील दुसरे सर्वाधिक वापरले जाणारे खत आहे.
ही खते पेरणीपूर्वी किंवा पेरणीच्या वेळी लावली जातात, कारण त्यात फॉस्फरसचे प्रमाण जास्त असते, ज्यामुळे मुळांची स्थापना आणि विकास निश्चित होतो.
तुम्ही त्याचा वापर न केल्यास, वनस्पती त्याच्या सामान्य आकारात वाढू शकत नाही कारण ती नैसर्गिकरित्या वाढण्यास खूप वेळ घेते.
DAP मध्ये 46% फॉस्फरस (P) आणि 18% नायट्रोजन (N) असते.
अलीकडेच सरकारने डीएपीवरील अनुदानात 137 टक्के वाढ जाहीर केली आहे.
DAP वर दिलेली सबसिडी ही पोषक तत्वांवर आधारित सबसिडी आहे ज्याचे दर पोषक तत्वांमध्ये बदलतात.
DAP कसे वापरावे
शेतकरी बांधवांना पिकांमध्ये डीएपीचा वापर करायचा असेल तर ते हेक्‍टरीनुसार झाडांच्या संख्येइतके डीएपी वापरू शकतात. उदाहरणार्थ, 1 हेक्‍टरसाठी 100 किलो डीएपी वापरले गेले, तर त्यामुळे पीक उभारी घेते, पिकाची चांगली वाढ होते आणि उत्पादन देखील चांगले मिळते.
युरिया कसे वापरावे
युरिया खताचे मुख्य कार्य म्हणजे पिकांच्या वाढीस चालना देण्यासोबत नायट्रोजन देणे. त्यामुळे झाडे ताजीतवानी होऊन लवकर वाढण्यास मदत होते.
युरियाचा वापर कृषी क्षेत्रात खत म्हणून मोठ्या प्रमाणात केला जातो.
नायट्रोजनचे प्रमाण आणि कमी उत्पादन खर्च ही युरिया खताची वैशिष्ट्ये आहेत.
युरिया हे सर्व प्रकारच्या पिकांसाठी आणि मातीसाठी सर्वोत्तम खतांपैकी एक आहे.
शेतकरी बांधवांना त्यांच्या पिकांमध्ये युरियाचा वापर करायचा असेल, तर त्यासाठी एक सूत्र आहे.
वास्तविक, शेतकरी बांधव त्यांच्या शेतानुसार युरिया वापरू शकतात.
म्हणजेच, खताची मात्रा kg/हेक्टर = kg/हेक्टर पोषक द्रव्ये खतामध्ये % पोषक x 100 चे सूत्र स्वीकारू शकतात.
एका अंदाजानुसार, 200 पौंड युरिया प्रति एकर वापरला जातो, ज्यामुळे पिकाला संजीवनी मिळते आणि पिकापासून बंपर उत्पादन मिळते.