JRD Tata Birth Anniversary : आजही जेआरडी टाटा (JRD Tata) यांचं नाव आदराने घेतले जाते. ‘टाटा अ‍ॅण्ड सन्स’ (Tata and Sons) च्या 50 वर्षे अध्यक्षपदावर असणाऱ्या जेआरडी यांनी ‘टाटा उद्योग समूहाला’ (Tata Group of Industries) एका वेगळ्याच उंचीवर नेवून ठेवले आहे.
त्यांना अनेक राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय पुरस्कारांनी (International Award) सन्मानित केले होते. त्याचबरोबर त्यांचे देशाच्या अर्थव्यवस्थेतील (Economy) योगदान लक्षात घेता त्यांना भारत सरकारने ‘भारतरत्न’ (Bharat Ratna) या पुरस्कारने सन्मानित केले होते.
29 जुलै 1904 रोजी पॅरिस, फ्रान्स येथे जन्मलेले जेआरडी टाटा हे उद्योगपती रतनजी दादाभाई टाटा यांचे दुसरे अपत्य होते. त्यांचे वडील भारतातील प्रसिद्ध उद्योगपती जमशेदजी टाटा यांचे चुलत भाऊ होते.
त्यांच्या जवळचे लोक जेआरडींना जेह म्हणत असत. जेआरडींना लहानपणापासूनच जहाजे उडवण्याची आवड होती. 50 वर्षांहून अधिक काळ टाटा समूहाचे नेतृत्व करण्याव्यतिरिक्त, जहांगीर रतनजी दादाभाई टाटा एक व्यापारी, पायलट, कला जाणकार, परोपकारी आणि लेखक होते.
TATA समूहाचा व्यवसाय 14 कंपन्यांमधून 80 देशांमध्ये पोहोचला
जेआरडी टाटा यांना टाटा समूहाने भारतातील सर्वात मोठे औद्योगिक साम्राज्य बनवायचे होते तर ते भारताच्या औद्योगिक विकासासाठी कटिबद्ध होते. त्यांच्या कार्यकाळात टाटा समूहाची मालमत्ता 620 दशलक्ष वरून 1,00,000 दशलक्ष इतकी वाढली.
टाटा समूहाची सुरुवात 14 कंपन्यांनी झाली आणि लवकरच ही कंपनी अब्जावधी डॉलर्सच्या व्यवसायासह 95 कंपन्यांमध्ये बदलली. आज टाटा समूहाच्या कंपन्या जगातील 80 देशांमध्ये आहेत. टाटा समूहाचा व्यवसाय केमिकल, ऑटोमोबाईल, चहा, आयटीसह अनेक क्षेत्रात आहे. हा भारतातील सर्वात मोठा व्यवसाय समूह आहे.
देशाला दिलेली पहिली विमानसेवा
वयाच्या ३४ व्या वर्षी जेआरडी टाटा यांनी टाटा समूहाचे अध्यक्षपद स्वीकारले आणि भारतातील पहिली व्यावसायिक विमान कंपनी टाटा एअरलाइन्स सुरू केली. जेआरडी टाटा यांनी स्वत: हे विमान कराची, पाकिस्तान येथून अहमदाबादमार्गे उड्डाण केले.
1953 मध्ये सरकारने सर्व नऊ खाजगी विमान कंपन्यांचे राष्ट्रीयीकरण केले आणि टाटा एअरलाइन्सचे नाव बदलून एअर इंडिया लिमिटेड असे करण्यात आले. सुरुवातीला टाटा एअरलाइन्स मुंबईतील जुहूजवळ एका मातीच्या घरातून चालत होती. एअर इंडियाने 8 जून 1948 रोजी पहिले आंतरराष्ट्रीय उड्डाण केले.
स्वातंत्र्यानंतर जेआरडी टाटा यांनी एअर इंडियाचे अध्यक्ष म्हणून विमान कंपन्यांमध्ये अनेक सुधारणा केल्या . विमानाच्या सजावटीपासून ते एअर होस्टेसच्या साड्यांच्या रंगापर्यंत, एअर इंडियाच्या होर्डिंग्जपासून ते टॉयलेटमध्ये टॉयलेट पेपर उपलब्ध करून देण्यापर्यंत जेआरडी टाटा यांनी विमान अधिक चांगले बनवण्यासाठी सर्व काही केले.
आता एअर इंडिया पुन्हा टाटा समूहाचा एक भाग बनली आहे जी टाटा समूहाकडून सरकारला पूर्णपणे पराभूत झाली आहे. आम्ही तुम्हाला सांगतो, कर्जबाजारी एअर इंडियाची बोली टाटा सन्स युनिटने ऑक्टोबर 2021 मध्ये जिंकली होती.
भारतरत्नने सन्मानित
जेआरडी टाटा यांचे वयाच्या 89 व्या वर्षी 29 नोव्हेंबर 1993 रोजी जिनेव्हा, स्वित्झर्लंड येथे मूत्रपिंडाच्या संसर्गामुळे निधन झाले. त्यांच्या निधनाने संसदेचे कामकाज तहकूब करण्यात आले. हा एक सन्मान आहे जो सहसा संसद सदस्य असलेल्या व्यक्तींना दिला जातो.
पण जेआरडी टाटा यांचे व्यक्तिमत्त्व असे होते की त्यांच्या सन्मानार्थ संसदेचा कार्यकाळ पुढे ढकलण्यात आला. जेआरडी टाटा यांना भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान भारतरत्न आणि फ्रान्सचा सर्वोच्च नागरी सन्मान ‘लिजन ऑफ ऑनर’ने सन्मानित करण्यात आले.
