Keep children away from phone screens:आजच्या काळात जेव्हा सर्व काही ऑनलाइन झाले आहे, तेव्हा आपल्या मुलांना फोन स्क्रीनपासून दूर ठेवणे (Keep children away from phone screens) पालकांसाठी आव्हानापेक्षा कमी नाही. स्मार्टफोन (Smartphones), टॅब्लेट ही आजच्या काळात लहान मुलांसाठी अत्यंत महत्त्वाची साधने बनली आहेत.
ऑनलाइन जगाचेही अनेक फायदे आहेत. याद्वारे मुलांना त्यांच्या कोणत्याही प्रश्नाचे उत्तर काही सेकंदात सहज मिळू शकते, परंतु स्मार्टफोन इत्यादी साधनांचा वापर केल्याने मुलांच्या आरोग्यावर खूप वाईट परिणाम होतो. या साधनांचा वापर करून मुलांच्या मानसिक आरोग्यावरही परिणाम होत आहे.
लहान मुलांवर स्मार्टफोन वापराचे घातक परिणाम –
एका अभ्यासानुसार युवक दररोज सुमारे 9 तास स्क्रीनसमोर असतात. त्याच वेळी 8 ते 12 वर्षे वयोगटातील मुले दररोज सुमारे 6 तास स्क्रीनसमोर असतात. स्मार्टफोनच्या अतिवापराचे अनेक धोकादायक दुष्परिणाम आहेत. जसे-
- वर्तणूक समस्या
- व्यसन
- नैराश्य
- झोप न लागणे
- लठ्ठपणा (Obesity)
- सामाजिक विकासात विलंब
- लक्ष केंद्रित करण्यात आणि ऐकण्यात अडचण
- मज्जासंस्थेशी संबंधित समस्या
मुलांना फोनपासून दूर ठेवणे हे पालकांसाठी खूप अवघड काम असते. अशी अनेक मुलं आहेत जी जेवतानाही स्मार्टफोनमध्ये काहीतरी पाहत राहतात. पुढे त्यांना ही सवय लागली. पण आम्ही तुम्हाला असेच काही क्रिएटिव्ह मार्ग सांगणार आहोत ज्याद्वारे तुम्ही तुमच्या मुलांच्या स्मार्टफोनच्या व्यसनापासून मुक्त होऊ शकता.
मुलांना स्मार्टफोनपासून दूर ठेवण्याचे सर्जनशील मार्ग –
ब्रेक टाइम (Break time) –
मुलांमध्ये उर्जेचा साठा असतो. अशा परिस्थितीत या ऊर्जेचा योग्य वापर होणे गरजेचे आहे. लक्षात ठेवा की रिकाम्या बसण्याऐवजी तुमचे मूल काही ना काही काम करत राहते. मुलांचे काही कामात लक्ष ठेवा आणि त्यांना दर ३० मिनिटांनी स्ट्रेचिंग करायला सांगा.
तुमचे मुल निष्क्रिय बसले असेल, तर कंटाळा आल्यावर तो स्मार्टफोन वापरण्याचा हट्ट करू लागतो. अशा परिस्थितीत, तुम्ही त्याला कोणत्या ना कोणत्या कामात व्यस्त ठेवणे महत्त्वाचे आहे.
इतर गोष्टींना प्राधान्य द्या –
स्मार्टफोन पाहण्याआधी तुमच्या मुलाने गृहपाठ, अभ्यास (Practice) आणि इतर सर्व महत्त्वाची कामे पूर्ण केल्याची खात्री करा. पुढे, त्याला त्याच्या प्राधान्यक्रमांची जाणीव होईल.
लक्ष विचलित किंवा लोभ म्हणून स्मार्टफोन देऊ नका –
स्मार्टफोनच्या माध्यमातून मुले जगाबद्दल आणि त्यांच्या आजूबाजूला चालणाऱ्या अनेक गोष्टी जाणून घेऊ शकतात. अशा परिस्थितीत स्मार्टफोन वापरणे अजिबात योग्य नाही. पण तुम्ही लहान मुलांना स्मार्टफोन वापरण्याची मुभा देणे महत्त्वाचे आहे.
पण एखादे काम करून घेण्यासाठी किंवा एखाद्या गोष्टीवरून लक्ष विचलित करण्यासाठी लहान मुलाला स्मार्टफोनचे आमिष दाखवणे अजिबात योग्य नाही. याचा मुलाच्या मनावर खूप वाईट परिणाम होतो. आजकाल पालक आपल्या मुलांना खूप कमी वेळ देऊ शकतात. लहान मुलांनाही स्मार्टफोन पाहण्याचे व्यसन लागले आहे.
लहान मुलांना अॅक्टिव्हिटीमध्ये व्यस्त ठेवा –
उत्तम शिक्षण (Excellent teaching)- मुले अनेकदा मजा आणि मनोरंजनासाठी स्मार्टफोन वापरतात. मुलांना आव्हानात्मक गोष्टी आवडतात. मोबाइल गेम्स खूपच आकर्षक आहेत कारण प्रत्येक स्तरावर नवीन आव्हान असते. अशा परिस्थितीत त्यांना अशा गोष्टींमध्ये व्यस्त ठेवणे आवश्यक आहे ज्यामध्ये त्यांना मजा येते आणि मौजमजेबरोबरच ज्ञानही मिळते.
- पालकांच्या चुकाही जबाबदार आहेत
- मूल तुमच्या आजूबाजूला असेल, तर तुम्हीही स्मार्टफोनचा किमान वापर करावा.
- जेवताना फोन वापरू नका.
- झोपण्यापूर्वी फोन आणि टीव्ही पाहू नका.
- अनावश्यक मागणी पूर्ण करण्यासाठी मुलांना फोन देऊ नका.
- तुमचे मूल स्मार्टफोन वापरत असताना काही गोष्टींची विशेष काळजी घ्या. जसे की बसण्याची पद्धत, फोनची चमक, फोनचे डोळ्यांपासूनचे अंतर इ.
- पालक अनेकदा त्यांच्या मुलांचे लक्ष विचलित करण्यासाठी किंवा त्यांचा मूड सुधारण्यासाठी जेव्हा ते रडत असतात, दुःखी असतात किंवा कंटाळतात तेव्हा त्यांना फोन करतात. पण तुम्ही हे लक्षात घेतले पाहिजे की फोन व्यतिरिक्त तुम्ही तुमच्या बाळाला शांत होण्यास मदत करू शकता. मुलांचे लक्ष कंटाळवाण्यापासून दूर ठेवणे किंवा फोनऐवजी इतर कामांमध्ये त्यांना शांत करणे हे पालकांचे कर्तव्य आहे.