New Labor Codes: नवीन कामगार संहितेवर (New Labor Codes) दीर्घकाळ काम सुरू आहे. त्याची अंमलबजावणी (implementation) करण्याचीही चर्चा आहे.
मात्र, अनेक मुदत उलटूनही त्याची अंमलबजावणी झालेली नाही. अशा परिस्थितीत पंतप्रधानांची (Prime Minister) ही सूचना कामगार संहितेत बदल करण्याचे संकेत देत आहे.
कोरोनाच्या काळात (corona virus) नोकऱ्या (jobs) आणि कंपन्या (companies) वाचवण्यात घरून कामाने मोठी भूमिका बजावली. लॉकडाऊन (Lockdown) सारख्या परिस्थितीत, जेव्हा लोक घराबाहेर पडू शकत नव्हते, तेव्हा घरातून काम केल्यामुळे, ते काम करत राहिले ज्यामुळे त्यांच्या नोकऱ्या वाचल्या आणि कंपन्यांच्या कामकाजावर कमी परिणाम झाला.
आयटी क्षेत्रातील (IT sector) लाखो कर्मचाऱ्यांना या सुविधेचा सर्वाधिक फायदा झाला. याचा परिणाम आयटी कंपन्यांनी विकासावर होऊ दिला नाही. पण आता याच आयटी कंपन्या घरून काम काढून टाकत आहेत.
TCS ने आपल्या कर्मचाऱ्यांना कार्यालयात परत येण्याचा अल्टिमेटम दिला आहे. Apple देखील घरून काम संपवत आहे. पण दरम्यान, पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (PM Narendra Modi) यांच्या सूचनेनुसार या कंपन्यांना त्यांची रणनीती बदलण्याचा विचार करावा लागेल. मोदींच्या या सल्ल्यानंतर आता देशातील नोकऱ्या करण्याची पद्धत पूर्णपणे बदलणार आहे.
नोकरीची शैली बदलेल
नवीन कामगार संहितेवर दीर्घकाळ काम सुरू आहे. त्याची अंमलबजावणी करण्याचीही चर्चा आहे. मात्र, अनेक मुदत उलटूनही त्याची अंमलबजावणी झालेली नाही.
अशा परिस्थितीत पंतप्रधानांची ही सूचना कामगार संहितेत बदल करण्याचे संकेत देत आहे. याचे कारण कामगार संहितेनुसार कर्मचाऱ्यांना एका आठवड्यात 3 साप्ताहिक सुट्टी देण्याची तरतूद आहे.
मात्र उर्वरित 4 दिवस त्याला 12-12 तास काम करावे लागणार आहे. 12 तास काम करणे आणि नंतर घरापासून ऑफिसला जाणे म्हणजे लोकांना 14-15 तास प्रवासात आणि दिवसभर ऑफिसमध्ये घालवावे लागतील. ही अडचण टाळण्यासाठी सरकार वर्क फ्रॉम होम इकोसिस्टमला चालना देण्यासाठी काम करेल.
नोकरीचे स्वरूप बदलणे
याचे समर्थन करताना पंतप्रधान मोदी म्हणाले की, इकोसिस्टम, फ्लेक्सिबल वर्क प्लेसेज आणि फ्लेक्सिबल वर्किंग या भविष्यातील गरजा आहेत.
त्यांच्या युक्तिवादाचे समर्थन करताना, पंतप्रधान म्हणाले की पहिल्या तीन औद्योगिक क्रांतीचा फायदा घेण्यात भारत मागे राहिला आहे. त्यामुळे, सध्याच्या चौथ्या औद्योगिक क्रांतीचा फायदा घेण्यासाठी आपल्याला झटपट निर्णय घेऊन त्यांची त्वरीत अंमलबजावणी करण्याचे काम करावे लागेल.
पीएम म्हणाले की बदलत्या काळानुसार नोकऱ्यांचे स्वरूप ज्या प्रकारे बदलत आहे ते आपण सर्व पाहत आहोत. म्हणजेच झपाट्याने बदलणाऱ्या जगात याचा फायदा घेण्यासाठी आपल्यालाही त्याच गतीने सज्ज राहावे लागेल.
4 दिवस 12 तास काम आणि 3 दिवस भरपूर विश्रांती
यावरून हे समजू शकते की, ही प्रणाली कार्यान्वित झाल्यास कार्यालयातून काही तास आणि घरातून काही तास काम करून लोक दिवसातील 12 तास पूर्ण करू शकतात.
त्याचप्रमाणे, घरून काम करणारे 6-6 तासांच्या 2 कंसात किंवा 4-4-4 तासांच्या 3 कंसात काम करू शकतात. याद्वारे त्यांचे 12 तासही पूर्ण होऊ शकतात आणि एकत्र काम करण्याचा ताण आणि थकवा त्यांना त्रास देत नाही. यानंतर, ते 3 दिवसांची साप्ताहिक रजा देखील घेऊ शकतात.
3 दिवसांच्या सुट्टीमुळे कर्मचार्‍यांना पुढील आठवड्यासाठी पुन्हा तयार होण्याची संधी तर मिळणार नाहीच, परंतु त्याचा पर्यटनालाही फायदा होऊ शकतो.
अर्थव्यवस्था वेग घेईल
साहजिकच कोणताही कर्मचारी दर आठवड्याला 03 दिवस घरी घालवणार नाही. एक दिवस तो चित्रपट-रेस्टॉरंट आणि एक दिवसाच्या सहलीचे नियोजन करू शकतो.
अशा परिस्थितीत तो काय खर्च करेल, त्यामुळे भारतीय अर्थव्यवस्था मजबूत होईल. जर तो 2-3 दिवसांच्या सहलीला बाहेर गेला तर त्याचा टूर आणि ट्रॅव्हलसह संपूर्ण हॉस्पिटॅलिटी क्षेत्राला फायदा होईल. यामुळे अनेक ठिकाणी पैसा येईल आणि हा खर्च हळूहळू अर्थव्यवस्थेच्या गतीला गती देईल.
मूनलाइटिंगचा ट्रेंडही वाढत आहे
पंतप्रधानांच्या वर्क फ्रॉम होम इकोसिस्टमशी संबंधित सूचनेनंतर, मूनलाइटिंगविषयीची चर्चा देखील तीव्र होऊ शकते. मूनलाइटिंग म्हणजे एका ठिकाणी काम केल्यानंतर उरलेल्या तासांत दुसऱ्या ठिकाणी काम करणे.
वर्क फ्रॉम होमच्या जमान्यात हा ट्रेंड खूप दिसला आहे. स्विगीने आपल्या कर्मचार्‍यांना कामाच्या तासांनंतर हवे असल्यास ते इतर काही काम करू शकतात अशी मान्यता दिली आहे.
यासह, ज्यांना 3 दिवसांच्या सुट्टीत काही अतिरिक्त काम करून अतिरिक्त उत्पन्न मिळवायचे आहे त्यांना याचा लाभ मिळेल. फ्लेक्सिबल वर्किंग अवलंब करून, ते एकाच वेळी दोन कामे करू शकतात. यामुळे त्यांना अतिरिक्त उत्पन्न मिळेल आणि कंपनीला कुशल कामगार शोधण्यासाठी जास्त प्रयत्न करावे लागणार नाहीत.
तथापि, कंपन्यांमध्ये हे फारसे मान्य नाही, कारण ते गोपनीयतेचे उल्लंघन करते असे त्यांना वाटते. याबाबत कोणताही कायदा नसल्याने कर्मचारी त्याच क्षेत्रातील कंपनीत काम करत आहे की नाही हे ठरवणे अवघड आहे.
WFH परिसंस्थेमुळे महिलांचा सहभाग वाढेल
15 ऑगस्ट रोजी लाल किल्ल्यावरून केलेल्या भाषणात पंतप्रधानांनी 2047 पर्यंत भारताला विकसित राष्ट्र बनवण्याचे ध्येय ठेवले होते. हे उद्दिष्ट साध्य करण्यासाठी पंतप्रधानांनी कार्यशक्तीमध्ये महिलांचा सहभाग वाढवण्यावर भर दिला आहे. पंतप्रधान म्हणतात की फ्लेक्सिबल वर्किंग अवलंब करून, भारत आपल्या महिला शक्तीचा अधिक चांगला वापर करू शकतो, ज्याची भविष्यात गरज आहे.