PM Mudra Yojana : केंद्र सरकार सर्वसामान्य जनतेच्या हितासाठी अनेक योजना सुरु करत असते. ज्याचा फायदा आज देशातील करोडो लोक घेत आहेत. अनेकांना स्वतःचा व्यवसाय सुरु करायचा असतो. मात्र व्यवसाय सुरु करण्यासाठी प्रत्येकाकडे पैसे असतातच असे नाही.
त्यामुळेच केंद्र सरकारने ही बाब लक्षात घेऊन पंतप्रधान मुद्रा कर्ज योजनेची सुरुवात केली आहे. या योजनेत एकूण तीन प्रकारचे कर्ज दिले जाते. जर तुम्हाला या योजनेतून कर्ज घ्यायचे असेल तर या योजनेबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेणे खूप गरजेचे आहे.
PMMY मध्ये मुद्रा याचा अर्थ असा आहे की मायक्रो युनिट्स डेव्हलपमेंट आणि रिफायनान्स एजन्सी आहे. या योजनेत उत्पादन, प्रक्रिया, व्यवसाय किंवा सेवा क्षेत्रात बिगर कृषी क्षेत्रात गुंतवणाऱ्या सूक्ष्म उद्योगांना 50 हजार ते 10 लाख रुपयांपर्यंतच्या सूक्ष्म कर्जाची सुविधा देण्यात येते. स्वयंरोजगारासह रोजगार निर्मिती हा या योजनेचा मुख्य उद्देश आहे. सविस्तरपणे जाणून घेऊया कर्ज घेण्याची संपूर्ण प्रक्रिया.
काय आहे योजना?
| योजनेचे नाव | पंतप्रधान मुद्रा कर्ज योजना |
| द्वारे सुरू केले | पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी |
| लाभार्थी | देशातील लोक |
| योजनेचा लाभ | स्वयंरोजगार |
| उद्देश्य | कर्ज देणे |
| पैसे देण्याची अट | 12 महिने ते 5 वर्षे |
| अधिकृत संकेतस्थळ | https://www.mudra.org.in/ |
भारत सरकारद्वारे प्रधानमंत्री मुद्रा योजना ही चालवली जाते. या योजनेद्वारे कर्ज मिळते. या योजनेंतर्गत, SME आणि MSME व्यावसायिकांना 50,000 रुपयांपासून ते 10 लाख रुपयांपर्यंत कोणत्याही तारण न घेता म्हणजे कोणत्याही हमीशिवाय व्यवसाय कर्ज मिळते. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे या योजनेंतर्गत शिशु, किशोर आणि तरुण या तीन प्रकारची कर्जे दिली जातात.
ही योजना सुरु करण्यामागचा सरकारचा मुख्य उद्देश हा देशात जास्तीत जास्त स्वयंरोजगार निर्माण करणे आहे. लहान व्यावसायिकांना पैशांच्या कमतरतेमुळे, आपला व्यवसाय सुरु करता येत नाही किंवा नवीन व्यवसाय सुरू करू इच्छित असणाऱ्यांना या योजनेचा फायदा होतो. आणि याच लोकांना मुद्रा कर्ज देऊन त्यांना सशक्त बनवण्याचा सरकारचा मुख्य उद्देश आहे.
या योजनेअंतर्गत कोणताही निश्चित व्याजदर सेट करण्यात आला नाही. खरं तर, या योजनेअंतर्गत विविध बँकांकडून विविध व्याजदर आकारण्यात येतो.
या गोष्टींसाठी दिले जाते कर्ज
मुद्रा योजनेंतर्गत व्यावसायिक क्रियाकलाप करण्यासाठी किंवा नवीन व्यवसाय सुरू करण्यासाठी कर्ज देण्यात येते. यात अर्जदार व्यावसायिक वाहन जसे की ऑटो रिक्षा, ट्रॅक्टर, टॅक्सी ट्रॉली, ई-रिक्षा इ.
सेवा जसे की सलून, टेलरिंग शॉप, जिम, मेडिकल शॉप, फोटोकॉपी, ड्राय क्लीनिंग इ.
पापड, लोणचे, आईस्क्रीम, बिस्किटे, मिठाई इ. अन्न उत्पादने.
कृषी यंत्रसामग्री जसे की मत्स्यपालन, कुक्कुटपालन, मधमाशी पालन आणि पशुपालन इत्यादींसाठी कर्ज देण्यात येते.
या योजनेंतर्गत कोणाला मिळते कर्ज
या योजनेअंतर्गत कर्ज फक्त बँका आणि कर्ज देणाऱ्या संस्थाच देऊ शकतात. ज्यात खालील नावांचा समावेश आहे.
- खाजगी क्षेत्रातील बँका
- सार्वजनिक क्षेत्रातील बँका
- प्रादेशिक ग्रामीण बँक
- राज्य संचालित सहकारी बँक
- सूक्ष्म वित्तपुरवठा करणाऱ्या संस्था
- बँकांव्यतिरिक्त इतर वित्तीय कंपन्या
काय असतो व्याजदर
या योजनेचे व्याजदर बँकेच्या धोरणात्मक निर्णयानुसार देण्यात येतात. तसेच, अंतिम कर्जदारांसाठी आकारण्यात येणारे व्याजदर वाजवी असणार आहेत.
काय असतात फायदे
या योजनेचा लाभ मिळण्यासाठी लाभार्थींचे ‘शिशू’, ‘किशोर’ आणि ‘तरुण’ या तीन वर्गात वर्गीकरण केले जाते. जे लाभार्थीच्या गरजांची अवस्था दर्शवत असते.
शिशूसाठी: रु. 50,000/- पर्यंतचे कर्ज कव्हर करावे लागणार आहे.
किशोरसाठी: 50,001 ते 5,00,000 रुपयांपर्यंतचे कर्ज कव्हर करावे लागणार आहे.
तरुणासाठी: रु.5,00,001 रु. 10,00,000/- पर्यंतचे कर्ज कव्हर करावे लागणार आहे.
या योजनेतून कर्ज घेण्याचा सर्वात मोठा फायदा म्हणजे बँक किंवा इतर कोणत्याही संस्थेकडून कर्ज घेत असताना तुम्हाला कोणत्याही प्रकारची सुरक्षा जमा करावी लागत नाही. सरकार तुमच्या कर्जाची हमी देत असून त्यावर प्रक्रिया शुल्कही खूप कमी आकारत असते.
इतकेच नाही तर महिला, अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती आणि अल्पसंख्याक लोकांनाही या योजनेअंतर्गत कर्ज दिले जाते.
जाणून घ्या पात्रता
जर तुम्हाला या योजनेचा लाभ घ्यायचा असेल तर, अर्जदार कोणत्याही बँक किंवा वित्तीय संस्थेचा डिफॉल्टर नसावा. इतकेच नाही तर अर्जदाराचा क्रेडिट ट्रॅक रेकॉर्डही समाधानकारक असणे गरजेचे आहे.
खरं तर क्रियाकलाप पार पाडण्यासाठी वैयक्तिक कर्जदारांकडे आवश्यक असणारे कौशल्ये, अनुभव आणि ज्ञान असणे आवश्यक असेल. तसेच शैक्षणिक पात्रतेची आवश्यकता, जर असेल तर, प्रस्तावित क्रियाकलापाचे स्वरूप आणि त्याची आवश्यकता यावर आधारित मूल्यांकन केले जावे.
जाणून घ्या अर्ज करण्याची ऑनलाइन प्रक्रिया
पीएम मुद्रा योजनेसाठी अर्ज करण्यापूर्वी, तुमच्याकडे खालील कागदपत्रे उपलब्ध आहे की नाही याची खात्री जरूर करून घ्या.
- आयडी पुरावा
- पत्त्याचा पुरावा
- पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र
- अर्जदाराची स्वाक्षरी
- व्यवसाय उपक्रमांची ओळख आणि पत्त्याचा पुरावा
जर तुमच्याकडे ही सर्व आवश्यक कागदपत्रे उपलब्ध असतील तर तुम्हाला खाली नमूद केलेल्या पद्धतीच्या मदतीने प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेसाठी ऑनलाइन अर्ज करता येईल.
स्टेप 1:
सर्वप्रथम तुम्ही PM मुद्रा योजनेच्या अधिकृत वेबसाइट https://www.mudra.org.in वर जावे लागणार आहे. त्यानंतर संबंधित लिंकमध्ये दिसणारे उदयमित्र पोर्टल https://udyamimitra.in/ या पर्यायावर क्लिक करा.
स्टेप 2: मुद्रा कर्जासाठी अर्ज करण्यासाठी तुम्हाला “आता अर्ज करा” बटणावर क्लिक करावे लागणार आहे.
स्टेप 3: आता तुम्ही खालीलपैकी कोणताही एक नवीन उद्योजक/विद्यमान उद्योजक/स्वयंरोजगार व्यावसायिक निवडू शकता. जे तुमच्यासाठी सर्वात योग्य आहे.
स्टेप 4: त्यानंतर आता अर्जदाराचे नाव, ई-मेल आणि मोबाईल नंबर भरून ‘ओटीपी व्युत्पन्न करा’ या बटणावर क्लिक करा.
स्टेप 5: आता तुम्ही दिलेल्या मोबाईल नंबरवर प्राप्त झालेला OTP क्रमांक टाकून पडताळणी करून घ्या.
नोंदणी झाल्यानंतर काय करावे?
आता तुमचे वैयक्तिक आणि व्यवसाय तपशील भरा. प्रकल्प प्रस्ताव तयार करण्यासाठी गरज असेल तर हँड होल्डिंग एजन्सी निवडा. नाहीतर “कर्ज अर्ज केंद्र” वर क्लिक करा.
पुढे आवश्यक असणारी कर्ज श्रेणी निवडा मुद्रा शिशु/मुद्रा किशोर/मुद्रा तरुण इ. त्यानंतर अर्जदाराने त्याची/तिची व्यवसाय माहिती जसे की व्यवसायाचे नाव, व्यवसाय क्रियाकलाप इत्यादी भरा. तसेच उत्पादन, व्यापार, सेवा, कृषी संलग्न असे उद्योग प्रकार निवडा.
इतकेच नाही तर तुम्हाला इतर संचालक तपशील, विद्यमान बँकिंग / क्रेडिट सुविधा, प्रस्तावित क्रेडिट सुविधा इ. अशी माहिती भरावी लागणार आहे.
त्यानंतर तुम्हाला तुमची सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडावी लागणार आहे. जसे की आयडी प्रूफ, अॅड्रेस प्रूफ, अर्जदाराचा फोटो, अर्जदाराची स्वाक्षरी, ओळखीचा पुरावा, बिझनेस एंटरप्राइझचा पत्ता इ.
जेव्हा तुम्ही अर्ज सबमिट करता तेव्हा अर्जांची संख्या निर्माण होते. जे भविष्यातील संदर्भासाठी ठेवावे लागणार आहेत.
आवश्यक कागदपत्रे
या योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी तुमच्याकडे खालील आवश्यक कागदपत्रे असणे गरजेचे आहे.
शिशू कर्जासाठी
- ओळखीचा पुरावा – मतदार ओळखपत्र / आधार कार्ड / पॅन कार्ड / पासपोर्ट / ड्रायव्हिंग लायसन्स / सरकारी प्राधिकरणाने जारी केलेल्या फोटो ओळखपत्राची स्वत: प्रमाणित प्रत इ.
- रहिवासी पुरावा: वीज बिल / इन्स्टंट टेलिफोन बिल / मतदार ओळखपत्र / आधार कार्ड / मालमत्ता कर पावती (2 महिन्यांपेक्षा जुनी नाही) / व्यक्तीचा पासपोर्ट / बँक पासबुक किंवा बँक अधिकार्‍यांनी रीतसर प्रमाणित केलेले नवीनतम खाते विवरण / सरकारी प्रमाणपत्र प्राधिकृत प्राधिकारी / स्थानिक पंचायत / अधिवास प्रमाणपत्र / नगरपालिका इ. द्वारे जारी केलेले.
- अर्जदाराचे छायाचित्र (2 प्रती) 6 महिन्यांपेक्षा जुने नसावे.
- खरेदी करावयाच्या यंत्रसामग्री व इतर वस्तूंचे कोटेशन.
- पुरवठादाराचे नाव/ यंत्रसामग्रीचे वर्णन/ यंत्रसामग्रीच्या किमतीचा तपशील किंवा खरेदी करावयाच्या वस्तू
- ओळखीचा पुरावा आणि व्यावसायिक घटकाच्या पत्त्याचा पुरावा – नोंदणी प्रमाणपत्राच्या प्रती / संबंधित परवाना / मालकीशी संबंधित इतर कागदपत्रे, उपलब्ध असल्यास व्यावसायिक घटकाच्या पत्त्याचा पुरावा गरजेचा आहे.
- SC/ST/OBC/अल्पसंख्याक इ. श्रेणी पुरावा गरजेचा आहे.
किशोर आणि तरुण कर्जासाठी
- ओळखीचा पुरावा – मतदार ओळखपत्र / आधार कार्ड / ड्रायव्हिंग लायसन्स / पॅन कार्ड / पासपोर्टची स्वत: प्रमाणित प्रत.
- रहिवासी पुरावा – वीज बिल, तात्काळ टेलिफोन बिल, मालमत्ता कर पावती (2 महिन्यांपेक्षा जुनी नाही), मतदार ओळखपत्र, आधार कार्ड आणि मालक/भागीदार/संचालक यांचा पासपोर्ट.
- SC/ST/OBC अल्पसंख्याक इ. श्रेणी पुरावा.
- ओळखीचा पुरावा आणि व्यवसाय उपक्रमाच्या पत्त्याचा पुरावा – नोंदणी प्रमाणपत्र / संबंधित परवाना / व्यवसाय घटकाची मालकी,
- ओळख आणि पत्त्याशी संबंधित इतर कागदपत्रांच्या प्रती.
- अर्जदार कोणत्याही बँक/वित्तीय संस्थेचा डिफॉल्टर नसावा.
- अर्ज सादर केल्याच्या तारखेपर्यंत चालू आर्थिक वर्षातील विक्री.
- सध्याच्या बँकरकडून गेल्या सहा महिन्यांतील खात्यांचे विवरण, असल्यास.
- आयकर/विक्री कर रिटर्न्स इत्यादीसह युनिट्सची शेवटची दोन वर्षांची ताळेबंद (₹2 लाख आणि त्यावरील सर्व बाबतीत लागू).
- कंपनीच्या असोसिएशनचे लेख / भागीदारांचे भागीदारी करार इ.
- तांत्रिक आणि आर्थिक व्यवहार्यतेच्या तपशीलांसह प्रकल्प अहवाल (प्रस्तावित प्रकल्पासाठी).
- खेळत्या भांडवलाच्या मर्यादेच्या बाबतीत 1 वर्षासाठी आणि मुदत कर्जाच्या बाबतीत कर्जाच्या कालावधीसाठी अंदाजे ताळेबंद (सर्व प्रकरणांमध्ये रु.2 लाख आणि त्याहून अधिकसाठी लागू).
- तृतीय पक्ष हमीच्या अनुपस्थितीत, निव्वळ संपत्ती निश्चित करण्यासाठी संचालक आणि भागीदारांसह सावकाराच्या मालमत्ता तसेच दायित्वांचे तपशील मागवले जाऊ शकतात.