अहमदनगर Live24 टीम, 1 एप्रिल 2022 Krushi news :-शेळी पालन हा व्यवसाय शेतकरी कमी भांडवल गुंतवणूक करून अधिकचा फायदा मिळवू शकतो. शेळीला गरिबांची गाई असे म्हणले जाते.
त्याचप्रमाणे शेळी पालन व्यवसाय हा लहान मोठा शेतकरी ही करू शकतो. सध्याला बहुतांश तरुण शेतकरी पारंपरिक शेळीपालन सोडून आधुनिक शेळीपालन करत आहेत.
आधुनिक शेळीपालनात योग्यप्रकारे शेळीचे संगोपन केले जाऊ शकते व त्यासाठी मनुष्यबळाची ही जास्त प्रमाणात गरज लागत नाही. तर आपण आज आधुनिक शेळी पालना बद्दल जाणून घेऊ.
आधुनिक शेळीपालन म्हणजे काय?
पूर्वी शेतकरी शेतीसोबत केवळ 5-10 शेळ्या पाळत असत, त्यामुळे फारसा फायदा होत नव्हता. मात्र आता शेतकरी हा व्यवसाय म्हणून स्वीकारत आहेत. यासाठी स्वतंत्र शेड बांधून जास्तीत जास्त शेळ्या एकत्र ठेवल्या जातात.आता शेळीपालन देखील आधुनिक झाले आहे. याला व्यावसायिक शेळीपालन म्हणतात. साध्या च्या भाषेत शेळीपालनाला ‘आधुनिक शेळीपालन’ असे म्हणतात .
व्यावसायिक शेळीपालनासाठीही शासन शेतकऱ्यांना मदत करत आहे. यासाठी तुम्ही शेळीपालन योजनेसाठी अर्ज करू शकता. व्यावसायिक शेळीपालनासाठी , सरकार पशुपालकांना प्रशिक्षण आणि अनुदान देते.
2030 पर्यंत शेळीपालन अधिक यशस्वी करण्यासाठी सरकार नवीन पशुपालकांना विविध योजनांतर्गत निधी उपलब्ध करून देत आहे. शेळीपालनासाठी कर्ज कसे मिळवायचे याच्या माहितीसाठी तुम्ही तुमच्या जिल्ह्यातील पशुधन अधिकारी यांच्याशी संपर्क साधू शकता.
शेळीपालनाचे उत्पन्न कुक्कुटपालनानंतर शेळीपालनही शेतकऱ्यांचा आवडता व्यवसाय बनत चालला आहे. कमी खर्च आणि जास्त नफा यामुळे शेळीपालनात गेल्या काही वर्षांत वाढ दिसून येते. कुक्कुटपालनासाठी अधिक काळजी आणि औषधांची आवश्यकता असते. शेळीपालन योग्य पद्धतीने केल्यास शेळ्यांमध्ये रोग होण्याची शक्यता कमी असते.
शेळीचे मांस आणि दूध विकून तुम्ही चांगला नफा कमवू शकता. जर तुम्ही 10-20 शेळ्यांपासून सुरुवात केली तर 2 वर्षात तुमच्याकडे 200 पेक्षा जास्त शेळ्या असतील, ज्यातून तुम्ही लाखोंची कमाई करू शकता.
शेळीपालन निवड? शेळीपालन सुरू करण्यासाठी जास्त पैसा आणि श्रम लागत नाहीत. हा व्यवसाय एक किंवा दोन व्यक्तींसोबत सहज करता येतो.
ज्यांच्याकडे स्वत:चा व्यवसाय सुरू करण्यासाठी फारसे पैसे नाहीत अशा बेरोजगार तरुणांसाठी, लहान शेतकरी आणि पशुपालकांसाठी शेळीपालन हा एक चांगला व्यवसाय होऊ शकतो.
शेळीपालनाचे प्रशिक्षण घेऊन हा व्यवसाय सुरू केल्यास अधिक नफा मिळतो. ज्याद्वारे तुम्हाला शेळीपालनाचे सर्व आधुनिक प्रशिक्षण मिळते. त्यासाठी शासनाकडून वेळोवेळी शेळीपालनाचे प्रशिक्षणही दिले जाते.
शेळी पालन प्रशिक्षण केंद्र भारतातील शेळ्यांवरील संशोधनासाठी राज्या राज्यात ठिक शेळी संशोधन संस्था स्थापन करण्यात आली आहे. जी भारतीय कृषी संशोधन परिषद (ICAR) च्या अंतर्गत चालवल्या जातात.
ही एक स्वायत्त संस्था आहे जी भारत सरकारच्या कृषी मंत्रालयाच्या कृषी संशोधन आणि शिक्षण विभागांतर्गत आहे. ही संस्था शेतकरी, बेरोजगार तरुण आणि लघु उद्योजकांच्या फायद्यासाठी राष्ट्रीय स्तरावर शेळीपालन प्रशिक्षण आयोजित करते.
शेळीपालनाचे फायदे
इतर पशुपालनांपेक्षा कमी वेळात शेळीपालनाचे अधिक फायदे होतात, ते पुढीलप्रमाणे.
म्हैस-गाय किंवा इतर पशुपालनाच्या तुलनेत शेळीपालनाला कमी जागा लागते.
तुमच्याकडे जागा कमी असली तरी तुम्ही कमी जागेत जास्त शेळ्या सांभाळू शकता.
शेळीपालनाला इतर प्राण्यांच्या तुलनेत फार कमी अन्न लागते.
यासाठी तुम्हाला कमी खर्चाची गरज आहे.
शेळीपालन सर्व हंगामात आणि कधीही करता येते.
शेळी 2 वर्षात 3 वेळा आई होऊ शकते. त्यामुळे तुम्ही कमी वेळात शेळ्यांची संख्या वाढवू शकता.
आजकाल कोंबड्यांच्या आजारांमुळे शेळीच्या मांसाला जास्त मागणी आहे
शेळीचे मांस, दूध आणि इतर उत्पादने मानवी आहाराला महत्त्वाची पोषक तत्त्वे देतात.
शेळीच्या मांसामध्ये प्रथिने जास्त असतात, तसेच लोहाचे प्रमाण जास्त असते.
डेंग्यू सारख्या धोकादायक आजाराला दूर करण्यासाठी शेळीचे दूध खूप प्रभावी ठरते.
शेळीचे दूध पचायला सोपे असते आणि ते लहान मुले आणि प्रौढांसाठी चांगले असते.
शेळीपालन कसे करावे सर्वप्रथम, शेळीपालनाची मूलभूत माहिती जाणून घ्या, जेणेकरून शेळीपालनात अधिक नफा मिळवता येईल. यामुळे तुम्हाला शेळीपालन योजना मोठ्या प्रमाणावर सुरू करण्यास मदत होईल. शेळीपालनात, सुरुवातीपासूनच धोरणानुसार काम करा. त्यामुळे या व्यवसायातील तुमचा तोटा कमी होईल.
जातीची निवड पशुपालकाने प्रथम देशी शेळ्यांची निवड करावी. काही प्रशिक्षणानंतर ते त्यांच्या बजेट आणि हवामानानुसार उत्तम जातीची निवड करू शकतात.
शेड बांधकाम शेळीपालनासाठी जमीन आणि शेडची निवड अत्यंत महत्त्वाची आहे, कारण शेळ्यांना उंच आणि स्वच्छ जागा आवडतात. त्यासाठी उंच जमीन आणि शेड निवडावे लागेल. शेळीपालनासाठी जास्त जागा लागत नाही. शास्त्रोक्त पद्धतीने शेडची रचना करावी लागेल.
शेळ्यांना चारा आणि काळजी शेळ्यांच्या चाऱ्याची विशेष काळजी घ्यावी लागते. निरोगी आहारामुळे तुमची शेळी निरोगी होते. बाजारातून खरेदी केलेले अन्न तुम्हाला महाग पडू शकते. त्यामुळे तुम्ही घरीच शेळ्यांसाठी चारा तयार करू शकता.
शेळ्यांचे मार्केटिंग आजकाल शेळीच्या मांसाला बाजारात मोठी मागणी आहे. या व्यवसायासाठी मार्केटिंगची फारशी गरज नाही. एकदा का ग्राहकाला तुमच्या फार्म हाऊसची माहिती मिळाली की, ते स्वतः या शेळ्या खरेदी करण्यासाठी तुमच्याकडे येतील. याशिवाय तुम्ही शेळीची पिल्ले इतर शेळीपालकांनाही विकू शकता. यामुळे तुम्हाला अधिक नफाही मिळेल.