मधुमेह (Diabetes) ही भारतातील सर्वात मोठी आरोग्य समस्या आहे. त्याची प्रकरणे झपाट्याने वाढत आहेत. जागतिक आरोग्य संघटने (World Health Organization) चा अंदाज आहे की, भारतातील 8.7 टक्के मधुमेही लोक 20 ते 70 वयोगटातील आहेत.
मधुमेह असलेल्या लोकांमध्ये रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढते. यावर वेळीच उपचार न केल्यास डोळे, हृदय, किडनी (Kidney) आणि शरीराच्या इतर भागांवर त्याचा परिणाम होतो.
ज्यांना मधुमेहाचा त्रास आहे किंवा ज्यांना मधुमेह होण्याचा धोका आहे त्यांना सहसा काही गोष्टी टाळण्याचा सल्ला दिला जातो. एकत्रितपणे असे अन्न खाण्याचा सल्ला दिला जातो, ज्यामुळे त्यातून बरे होण्यास मदत होईल.
फणस हे असेच एक खाद्य आहे, ज्याचा मधुमेह असलेल्या लोकांना खूप फायदा होतो. फणसमध्ये व्हिटॅमिन ए (Vitamin A) आणि सी तसेच रिबोफ्लेविन, मॅग्नेशियम, पोटॅशियम, तांबे, मॅंगनीज आणि अँटीऑक्सिडंट्स असतात.
फणस खाण्याचे फायदे –
मुंबईतील अपोलो स्पेक्ट्रा हॉस्पिटलचे आहारतज्ज्ञ डॉ. जिनल पटेल (Dr. Jinal Patel) म्हणतात, जॅकफ्रूटमध्ये कमी ग्लायसेमिक इंडेक्स असतो. जॅकफ्रूटचा ग्लायसेमिक इंडेक्स एक ते 100 च्या प्रमाणात सुमारे 50-60 असतो.
ते म्हणाले, मधुमेहाचा त्रास असलेल्यांनी सामान्यतः कच्चा फणस खावा, ज्यामध्ये ग्लायसेमिक सामग्री कमी असते. यामुळे शरीरातील रक्तातील साखरेचे प्रमाण संतुलित राहण्यास मदत होते. याशिवाय फणसात कॅलरीज कमी असतात.
मात्र, तज्ज्ञांनीही मोठ्या प्रमाणात काथळ खाण्याविरुद्ध इशारा दिला आहे. ते म्हणाले मधुमेहाचा त्रास असलेल्यांनी कच्चा फणस खाणे टाळावे. जॅकफ्रूटमध्ये भरपूर प्रमाणात फायबर असते जे शरीराच्या रोजच्या गरजा पूर्ण करते.
साखर आणि कॅलरीज कमी असल्याने शिजवलेल्या फणसापेक्षा कच्चा फणस हा मधुमेहाच्या रुग्णांसाठी चांगला पर्याय आहे. मात्र, कच्चा फणस खाल्ल्यानंतर शरीरातील शुगर लेव्हलवर लक्ष ठेवणे गरजेचे असल्याचे त्यांनी सांगितले.
सुप्रसिद्ध शेफ संजीव कपूर यांनीही सोशल मीडियावर जॅकफ्रूट (Jackfruit) चे फोटो शेअर करून त्याचे फायदे सांगितले आहेत. ते म्हणाले कि, या फळाचे आरोग्यदायी फायद्यांबद्दल कोणीही आम्हाला का सांगितले नाही. तसेच संजीव कपूर अनेकदा हेल्दी फूड रेसिपीज सोशल मीडियावर शेअर करत असतात.
फणस खाणे कोणी टाळावे? –
मात्र, एकीकडे फणसाचे अनेक फायदे आहेत. त्याच वेळी काही लोकांसाठी ते हानिकारक देखील असू शकते. विशेषतः, बर्च पोल ऍलर्जी असलेल्या लोकांमध्ये. वसंत ऋतूमध्ये ही वाऱ्याची ऍलर्जी आहे.
डॉ.जिनल म्हणाल्या, तुम्हालाही अशीच अॅलर्जी असेल तर फणस खाणे टाळा. याशिवाय ज्या लोकांच्या शरीरात रक्ताच्या गुठळ्या तयार होतात, त्यांनीही फणस खाणे टाळावे.
याशिवाय कोणत्याही प्रकारच्या शस्त्रक्रियेपूर्वी किंवा नंतर फणस खाऊ नये, असे डॉ जिनल सांगतात. कोणत्याही प्रकारच्या किडनीच्या समस्येतही फणस खाणे टाळावे.
ती म्हणते, फणसमध्ये पोटॅशियम असते, जे रक्तात साठवले जाते. या स्थितीला हायपरक्लेमिया म्हणतात. अशा परिस्थितीत ते तुमच्या नसा, पेशी आणि स्नायूंना व्यवस्थित काम करू देत नाही.