Indian Railways : देशात दररोज सर्वाधिक प्रवास करणारे लोक हे रेल्वेचा वापर करतात. दररोज लाखोंच्या संख्येने लोक रेल्वेने प्रवास करतात. रेल्वेला लोकांची जीवनदायी म्हणून ओळखले जाते. मात्र अशा वेळी रेल्वेबाबत नुकतीच एक धक्कादायक घटना घडली आहे.
तुम्हालाही माहित असेल ही ओडिशातील कोरोमंडल एक्सप्रेसचा झालेला अपघात. यामध्ये 280 हून अधिक लोकांना आपला जीव गमवावा लागला आहे. दररोज रेल्वेने प्रवास करणाऱ्यांसाठी हा एक खूप मोठा धक्का आहे.
मात्र सर्वाधिक परवडणारा प्रवास म्हणले तर लोक नेहमी रेल्वे प्रवासाचे नाव घेतील. कारण गरिबांपासून ते श्रीमंतांपर्यंत प्रत्येक जण रेल्वेने प्रवास करत असतो. अशा वेळी तुम्हाला माहित आहे का जगातील अनेक देशांमध्ये रेल्वे खासगी कंपन्यांच्या ताब्यात आहे. हे जरी खरे असले तरी पण भारतात ते अजूनही अधिकृत आहे.
मात्र, भारतात हळूहळू खासगी क्षेत्रालाही यात प्रोत्साहन दिले जात आहे. एका स्थानकाचे खासगीकरणही करण्यात आले आहे. आज आम्ही तुम्हाला याच स्टेशनबद्दल सांगत आहोत.
कोण खाजगी स्टेशन विकसित करत आहे?
IRCON आणि RLDA, रेल्वे मंत्रालयाच्या दोन PSU ने एकत्र येऊन इंडियन रेल्वे स्टेशन्स डेव्हलपमेंट कॉर्पोरेशन (IRSDC) ची स्थापना केली आहे. या संस्थेने मध्य प्रदेशची राजधानी भोपाळमध्ये असलेले हबीबगंज रेल्वे स्टेशन पुनर्विकासासाठी दिले आहे.
हे रेल्वे स्थानक आंतरराष्ट्रीय स्तरावरील रेल्वे स्थानक म्हणून सार्वजनिक खाजगी भागीदारी (PPP) सूत्रावर विकसित करण्यात आले आहे. हे जर्मनीतील हेडलबर्ग रेल्वे स्थानकाच्या धर्तीवर विकसित करण्यात आले आहे.
या स्टेशनचा डेवलपर कोण आहे?
भारतीय रेल्वे स्थानक विकास महामंडळाने हबीबगंज रेल्वे स्थानकाच्या पुनर्विकासासाठी विकासक संघाची निवड केली आहे. या कन्सोर्टियममध्ये मेसर्स बन्सल कन्स्ट्रक्शन वर्क्स प्रा. लि. लीड सदस्य म्हणून सामील होतो. यासह, संघाचे सदस्य म्हणून मेसर्स प्रकाश अॅस्फाल्टिंग्ज अँड टोल हायवेज (इंडिया) लि. समाविष्ट आहे.
किती वर्षांची कालावधी उपलब्ध आहे?
हबीबगंज रेल्वे स्थानकावरील व्यावसायिक विकासाचा भाडेपट्टा कालावधी 45 वर्षांचा आहे. यासोबतच रेल्वे स्थानकाचे कामकाज आणि देखभालीचे कामही सध्या खासगी कंपनीकडे आहे. त्याचा एकूण कालावधी आठ वर्षांचा आहे. यामध्ये तीन वर्षांचा बांधकाम कालावधी आणि त्यानंतरचा पाच वर्षांचा कालावधी समाविष्ट आहे.
आठ रेल्वे स्थानकांचा पुनर्विकास करण्यात येत आहे
भारतीय रेल्वे स्थानक विकास महामंडळ सध्या आठ रेल्वे स्थानकांचा पुनर्विकास करत आहे. यामध्ये चंदीगड, भोपाळजवळील हबीबगंज, पुण्याजवळील शिवाजीनगर, नवी दिल्लीजवळील बिजवासन, नवी दिल्लीजवळील आनंद विहार, गुजरातमधील सुरत, पंजाबमधील एसएएस नगर (मोहाली) आणि गुजरातमधील गांधीनगर यांचा समावेश आहे.
खासगी स्थानकांवर कोणत्या सुविधा उपलब्ध असतील?
खासगी स्थानकांमध्ये जागतिक दर्जाच्या रेल्वे स्थानकांसारख्या सुविधा असल्याचा दावा करण्यात आला आहे. यामध्ये रेस्टॉरंट्स, शॉपिंग स्टोअर्स, केटरिंग शॉप्स आणि पार्किंग यांसारख्या सुविधा असतील.
याशिवाय महिला प्रवाशांसाठी इतर काही सुविधांचाही स्वतंत्रपणे उल्लेख करण्यात आला आहे. तसेच या स्थानकांवर रेन वॉटर हार्वेस्टिंगसाठी विशेष व्यवस्था करण्यात येणार आहे.
आता हबीबगंज रेल्वे स्टेशनचे नाव बदलले आहे
नोव्हेंबर 2021 मध्ये हबीबगंज रेल्वे स्थानकाच्या पुनर्विकासाचे काम पूर्ण झाल्यावर पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी त्याचे उद्घाटन केले. त्याचबरोबर हबीबगंज रेल्वे स्थानकाचे नाव बदलून राणी कमलापती रेल्वे स्थानक करण्यात आले आहे. राणी कमलापती ही गोंड राणी होती जिचा विवाह जिन्नोरगडचा राजा निजाम शाह याच्याशी झाला होता. निजाम शाहच्या सात पत्नींपैकी राणी कमलापती ही एक होती.