Tulsi benefits: तुळशीच्या पानांना भारतात धार्मिक महत्त्व आहे, पण ते औषध म्हणूनही खूप वापरले जातात. तुळशी ही एक अशी वनस्पती आहे, जी प्रत्येक घरात सहज आढळते. तुळशीला पवित्र तुळस असेही म्हणतात. आणि तुळशीचे फायदे (Benefits of Tulsi) खूप चमत्कारिक आहेत.
तुळशीच्या औषधी गुणधर्मामुळे, अनेक आयुर्वेदिक आणि निसर्गोपचार रुग्णालयांमध्ये (Ayurvedic and Naturopathy Hospital) औषधी वनस्पती (herbs) बनवण्यासाठीही तिचा वापर केला जातो. या ‘वैद्यकीय औषधी वनस्पती’च्या अनेक जाती आहेत, त्यापैकी राम तुळशी (Ram Tulsi) आणि कृष्ण तुळशी (Krishna Tulsi) सर्वात सामान्य आहेत. पण दोघांमध्ये काय फरक आहे आणि चांगल्या आरोग्यासाठी तुम्ही कोणता निवडावा?
बंगलोर येथील अपोलो हॉस्पिटल्समध्ये मुख्य क्लिनिकल आहारतज्ञ डॉ. प्रियंका रोहतगी (Dr. Priyanka Rohatgi) यांनी रामा तुळशी आणि कृष्ण तुलसी यांच्यातील फरक स्पष्ट करताना सांगितले की, राम तुळशीचा वापर बहुतेक पूजेत केला जातो. ही तुळस त्याच्या औषधी गुणधर्मांसाठी प्रसिद्ध आहे. तुळशीच्या या जातीच्या पानांना गोड चव असते. श्यामा तुळशीला ‘गडद तुळशी’ किंवा ‘कृष्ण तुळशी’ असेही म्हणतात. या तुळशीची पाने हिरवी व जांभळ्या रंगाची असून त्याची देठ जांभळ्या रंगाची असते.
वेद क्युअरचे संस्थापक आणि संचालक विकास चावला (Vikas Chawla) यांनी राम तुळशीबद्दल सांगितले की, “या तुळशीला हिंदू धर्मात औषधांचा रामबाण उपाय म्हटले जाते. धार्मिक पूजेसाठी याचा वापर केला जातो.” विकास चावला यांनी कृष्णा तुळशीबद्दलही सांगितले की, “कृष्ण तुळशीला जांभळ्या तुळशीचे पान म्हणूनही ओळखले जाते. ही तुळस कमी वापरली जाते, पण तिचे अनेक औषधी फायदेही आहेत.”
कोणती तुळस फायदेशीर आहे –
तज्ज्ञांच्या मते, “दोन्ही तुळसांचे औषधी फायदे आहेत. फिटनेस एक्स्प्रेसचे संचालक अंकित गौतम म्हणाले, “दोन्ही तुळस ताप, त्वचा रोग, पचन आणि रोगप्रतिकारशक्ती बरे करण्यासाठी वापरली जातात. लोक चिंता आणि तणाव कमी करण्यासाठी देखील याचा वापर करतात. वजन कमी करण्यासाठी तुळशीचे पाणी वापरले जाते, असे एका संशोधनातून समोर आले आहे. याच्या सेवनाने सर्दी-खोकलाही दूर होतो.
चावला यांनी तुळशीला फायदेशीर आणि निसर्गाची देणगी असल्याचे सांगून रमा तुळशी पचनासाठी फायदेशीर असल्याचे सांगितले. कृष्णा तुळशीबद्दल त्यांनी सांगितले की, त्वचारोग आणि इतर अनेक आजारांवर औषध आहे.
“राम तुळशी एक नैसर्गिक बूस्टर आहे. ती तणाव आणि उच्च रक्तदाब कमी करण्यासाठी वापरली जाते. त्यात कर्करोगविरोधी गुणधर्म आहेत आणि चांगले आरोग्य आणि पचन सुधारण्यास मदत करते. कृष्णा तुळशी, दुसरीकडे, बर्याचदा ते लहान मुलांना खायला दिले जाते. सर्दी-खोकल्याचा त्रास, खूप तापावरही हे फायदेशीर आहे. त्यातील अँटी-ऑक्सिडंट गुणधर्म हृदयाच्या समस्या आणि मधुमेहासाठी देखील चांगले आहेत. यामुळे त्वचा चमकदार होते आणि केसांची लांबीही वाढते.
कसे सेवन करावे –
डॉ.गौतम यांनी सांगितले की, “तुळशीची दोन-तीन पाने रोज रिकाम्या पोटी खावीत. त्याचा चहा आणि डेकोक्शनही बनवता येते. रक्त स्वच्छ होण्यास मदत होते.”