Sandalwood Farming: चंदनाला (Sandalwood) आपल्या देशासोबतच परदेशातही मोठ्या प्रमाणात मागणी असते. तुम्ही जितका पैसा खर्च करता त्यापेक्षा कितीतरी पटीने तुम्हाला या शेतीत नफा (Sandalwood profit) मिळतो.
या शेतीत प्रचंड नफा (Sandalwood farming benefit) असल्याने सध्या तरुण या शेतीकडे वळू लागले आहेत.
पण जर तुम्हाला स्वतःचे कोणतेही काम सुरू करून पैसे कमवायचे असतील तर आजच्या काळात ते शक्य आहे. तुम्हाला हवे असेल तर आजपासून मागणी असलेल्या अनेक प्रकारची शेती करून तुम्ही हजारो नाही तर लाखो रुपये कमवू शकता.
चंदनाची लागवड (Cultivation of sandalwood) करून तुम्ही चांगले पैसे कमवू शकता. चंदनाचा वापर केवळ पूजेतच नाही तर आजच्या काळात सौंदर्याशी संबंधित अनेक प्रकारच्या वस्तूंमध्ये केला जातो.
पूर्वीच्या तुलनेत आज चंदन लागवडीची मागणी (Sandalwood demand) वाढत आहे. आजच्या काळात चंदनाची शेती करून तुम्ही चांगले पैसे कमवू शकता.
चंदन म्हणजे काय?
चंदन हा एक प्रकारचा लाकूड आहे, जो खूप मौल्यवान आहे, चंदनाची लाकूड खूप सुगंधी (aromatic) असते, चंदनाचे झाड जेवढ्या वेगाने वाढेल, तितके जास्त सुगंधित होईल.
चंदनाच्या लागवडीसाठी विशेष हवामान आणि ऋतू आवश्यक आहे. चंदन लागवडीसाठी उष्ण आणि कोरडे हवामान चांगले मानले जाते, चंदनाचे झाड अतिशय थंड असते.
चंदनाचा वापर कॉस्मेटिक वस्तू बनवण्यासाठी केला जातो आणि वैद्यकीय दृष्टिकोनातून औषधांमध्येही वापरला जातो. चंदन हे सदाहरित झाड आहे, ज्याची लांबी 12 ते 16 मीटर आणि जाडी 100 ते 200 सें.मी असते.
चंदनाची लागवड करण्यासाठी तुम्हा सर्वांना खाली दिलेल्या स्टेप्स फॉलो कराव्या लागतील आणि जर तुम्ही सर्वांनी या स्टेप्स नीट पाळल्या तर तुम्ही चंदनाची लागवड चांगल्या प्रकारे करू शकाल, चला तर मग जाणून घेऊया.
चंदनाबद्दल धार्मिक श्रद्धा
भारतात चंदनाबद्दल अनेक धार्मिक समजुती आहेत.
- भारतातील हिंदू धर्माचे लोक चंदनाला अतिशय पवित्र मानतात.
- भारतातील हिंदू धर्माचे लोक पूजेत आणि इतर शुभ कार्यात चंदनाचा तिलक लावणे खूप शुभ मानतात.
- ज्योतिषी मानतात की ग्रहांच्या समस्या सोडवण्यासाठी देखील चंदनाचा वापर केला जातो.
- केवळ हिंदू धर्मातील लोकच नाही तर बौद्ध धर्मातील लोक चंदनाचा वापर करून ध्यान करण्याची परंपरा सांगतात.
- हिंदू धर्मात भगवान शंकराच्या शिवलिंगाला चंदनाने अभिषेक करणे खूप शुभ मानले जाते आणि ते तसे करतात.
चंदन लागवडीची मागणी
जसे की आपण सर्व जाणतो की चंदन हे एक असे उत्पादन आहे, ज्याची बाजारात नेहमीच चांगली किंमत असते आणि ज्याच्या किमती कधीच कमी होत नाहीत.
आज आपल्या देशात चंदनाची मागणी इतकी वाढली आहे की आजही मागणीनुसार ती पूर्ण होत नाही. देशातच नाही तर परदेशातही त्याची मागणी खूप आहे.
आपल्या देशात चंदनाची मागणी दरवर्षी 7 हजार टन ते 9 हजार टन असते. परंतु आपल्या देशात केवळ 100 टन चंदनाचे उत्पादन होत आहे.
हा आकडा बघितला तर असा अंदाज लावला जाऊ शकतो की आजही आपल्या देशात चंदनाची लागवड केली तर चांगली कमाई होऊ शकते.
चंदन लागवडीच्या विविध प्रजातींची माहिती
जर तुम्हाला चंदनाची लागवड करायची असेल, तर सर्वप्रथम तुम्हाला चंदनाच्या विविध प्रजातींची माहिती जाणून घेणे आवश्यक आहे जेणेकरुन तुम्हाला तुमच्यानुसार चंदनाच्या कोणत्याही प्रजातीची सहज लागवड करता येईल.
संपूर्ण जगात चंदनाच्या जवळपास 16 प्रजाती आहेत. त्याच्या 16 प्रजातींमध्ये, सेंटलम अल्बम ही सर्वात सुवासिक चंदनाची प्रजाती आहे.
काही प्रजातींची नावे
- पांढरे चंदन
- चंदन
- अभय
- श्रीखंड
- आनंददायी चंदन
चंदनाची लागवड कशी करावी?
चंदनाची लागवड करून पैसे कसे कमावता येतील, चंदनाची लागवड कशी करावी, चंदनाची लागवड करण्यासाठी कोणत्या गोष्टींची गरज भासेल, चंदनाची लागवड करण्यासाठी कोणत्या प्रकारचे वातावरण आणि माती असावी असा प्रश्न तुम्हाला पडत असेल जाणून घेऊया सविस्तर.
राजस्थानमध्ये चंदनाची लागवड
राजस्थान हे चंदन लागवडीसाठी चांगले मानले जाते. कारण चंदन लागवडीसाठी 5 ते 50 अंश सेल्सिअस तापमानाची आवश्यकता असते.
राजस्थानमध्येही चंदनाची लागवड सहज करता येते. त्यामुळे राजस्थानमध्ये चंदनाची शेती सहज करता येते. राजस्थानातच नाही तर गुजरात महाराष्ट्रासारख्या राज्यातही.
लाल चंदनाची लागवड
चंदनाचा रंग लाल आहे. या प्रजातीचे चंदन मुख्यत्वे आंध्र प्रदेश आणि तामिळनाडू सारख्या राज्यांमध्ये आढळते हे त्याच्या नावावरून तुम्हाला कळले असेल. लाल चंदनाला रक्तचंदन या नावानेही ओळखले जाते.
हे चंदन फार सुवासिक नाही. लाल चंदनाचे रोप पूर्ण वाढले तरी ते पांढर्‍या चंदनापेक्षा कमी उंच असते.
लाल चंदनाचा वापर औषधे, अगरबत्ती, अत्तर इत्यादी बनवण्यासाठी केला जातो. यासोबतच सजावटीच्या महागड्या वस्तू बनवण्यासाठी चंदनाचा वापर केला जातो.
दक्षिण भारतात लाल चंदनाची लागवड केली जाते. 4.5 ते 6.5 पर्यंत pH मूल्य असलेली माती लाल चंदनाच्या लागवडीसाठी योग्य मानली जाते.
पांढर्‍या चंदनाची लागवड
लाल चंदनाप्रमाणेच या चंदनाचा रंगही पांढरा आहे आणि या चंदनाची खास गोष्ट म्हणजे ती लाल चंदनापेक्षाही जास्त सुगंधी असते हे तुम्हाला त्याच्या नावावरूनच कळले असेल.
पांढर्‍या चंदनाची लागवड प्रामुख्याने व्यावसायिक कारणांसाठी केली जाते. लाल चंदनापेक्षा पांढरे चंदन कमी किमतीत बाजारात विकले जाते.
पांढऱ्या चंदनापासून अनेक वस्तू बनवल्या जातात, जसे की साबण, औषध, चंदन तेल आणि इतर अनेक प्रकारच्या वस्तू बनवल्या जातात. जेव्हा पांढरे चंदन रोप पूर्णपणे विकसित होते, तेव्हा त्याची लांबी 12 ते 15 मीटर पर्यंत असते.
उत्तर भारतात पांढर्‍या चंदनाची लागवड केली जाते. पांढर्‍या चंदनाच्या लागवडीसाठी 7.5 pH मूल्य असलेली माती आवश्यक असेल.
बाजारात चंदनाची किंमत
बाजारात चंदनाची किंमत खूप जास्त आहे. बाजारात चंदन किलो दराने विकले जाते. बाजारात लाल चंदनाची किंमत पांढर्‍या चंदनापेक्षा तुलनेने जास्त आहे तर पांढर्‍या चंदनाची किंमत लाल चंदनापेक्षा तुलनेने कमी आहे.
लाल चंदनाची किंमत 26000 ते 30000 पर्यंत आहे, तर पांढर्‍या चंदनाची किंमत त्यापेक्षा कमी आहे. एका चंदनाच्या झाडापासून तुम्हाला 15 ते 20 किलो चंदन मिळते, जे तुम्ही विकून जास्तीत जास्त नफा मिळवू शकता.
चंदन लागवडीसाठी अनुकूल मातीची माहिती
जवळपास सर्व प्रकारच्या मातीत तुम्ही सहज शेती करू शकता. पण रेताड माती, खडू माती, लाल माती, काळी दाणेदार माती चंदनाच्या झाडासाठी आणि त्याच्या लागवडीसाठी अतिशय उपयुक्त मानली जाते.
चंदनाची लागवड अशा ठिकाणी करू नये, जिथे जास्त पाणी साचते, बर्फ पडतो, वालुकामय माती असते. याशिवाय तीव्र थंडी चंदनासाठी योग्य नाही. काश्मीर, लडाख आणि राजस्थान यांसारखी ठिकाणे सोडली तर उर्वरित देशात कुठेही चंदनाची लागवड सहज करता येते.
चंदन लागवडीसाठी योग्य अनुकूल जमिनीची माहिती
आपल्या देशात काही ठिकाणे वगळता कुठेही चंदनाची लागवड सहज करता येते. ज्या ठिकाणी चंदनाची लागवड करणे जवळजवळ अशक्य आहे, काश्मीर, लडाख आणि राजस्थानचे जैसलमेर इ.
या सर्व ठिकाणचे वातावरण चंदनाच्या लागवडीसाठी पूर्णपणे अनुकूल नाही आणि येथे लागवड करून तुम्हाला फायदा होणार नाही, फक्त तुमचे नुकसान होणार आहे.
कारण इथे पाणी गोठून बर्फ पडतो आणि इथली माती वालुकामय आहे. आपल्या देशात चंदन लागवडीसाठी एक योग्य जागा आहे, जी त्याच्या लागवडीसाठी सर्वोत्तम मानली जाते.
ते पश्चिम बंगाल, तेथील वनक्षेत्र चंदनाच्या लागवडीसाठी पूर्णपणे अनुकूल आहे आणि तेथेही त्याची चांगली आणि कोणतीही हानी न होता लागवड करता येते.
चंदनाची लागवड कशी करावी?
चंदनाची लागवड करण्यासाठी प्रथम त्याची पेरणी करावी लागेल आणि त्याची प्रक्रिया खाली सविस्तरपणे सांगितली आहे.
पेरणी करताना आपल्याला काही महत्त्वाच्या गोष्टींकडे लक्ष द्यावे लागते आणि म्हणूनच आपण खाली दिलेली प्रक्रिया काळजीपूर्वक समजून घ्या आणि नंतर पेरणी करा. अन्यथा, जर तुम्ही ते चुकीच्या पद्धतीने पेरले तर तुमची चंदनाची लागवड खराब होऊ शकते.
- तुम्ही 1 एकर जागेत सुमारे 375 पांढर्‍या चंदनाची रोपे लावून शेती सुरू करू शकता.
- चंदनाची लागवड करताना जास्त सिंचनाची गरज नसते आणि त्यामुळेच चंदनाच्या लागवडीदरम्यान त्या भागात बंधारा तयार केला जातो. झाडांच्या किमान 10 फूट अंतरानुसार या वायर्स बनवल्या जातात.
- चंदनाच्या लागवडीसाठी बनवलेल्या शेतात त्याची रोपे मेलच्या वर लावली जातात आणि प्रत्येक रोपापासून एका रोपाचे अंतर सुमारे 12 फुटांपेक्षा कमी नसावे हे लक्षात घ्यावे.
- चंदनाची लागवड करताना तुम्हाला एका गोष्टीकडे सर्वाधिक लक्ष देण्याची गरज आहे, ती म्हणजेच चंदनासोबत लावायची झाडेही तुम्हाला लावायची आहेत.
- याचा अर्थ चंदनाच्या झाडाचे अर्धे आयुष्य स्वतःचे असते आणि अर्धे दुसर्‍या रोपाच्या मुळावर अवलंबून असते. म्हणूनच चंदनाच्या लागवडीसोबत लावायची रोपेही लावावीत जेणेकरून तुमची लागवड सहज करता येईल.
- चंदनाची लागवड करताना तुम्ही सर्वांनी 375 पांढर्‍या चंदनाच्या जवळपास 125 सोबतीची झाडे लावावीत. या सोबतीला लाल चंदन, कडुलिंब, देशी कडुलिंब, गोड कडुलिंब आणि ड्रमस्टिक वनस्पती इत्यादी असू शकतात आणि त्यांच्याद्वारे तुम्ही चंदनाची लागवड सहज करू शकता आणि तुम्हाला चांगला नफा देखील मिळू शकतो.
चंदन लागवडीसाठी रोपे किंवा बियाणे कोठे आणि कसे मिळवायचे?
चंदनाची लागवड करण्यासाठी शेतकरी बंधू-भगिनींना त्याची झाडे किंवा त्याच्या मध्यभागी लावावी लागतात. त्याची लागवड करण्यासाठी तुम्ही त्याची झाडे किंवा बिया वापरू शकता का. कारण त्याची लागवड या दोन्ही पद्धतींनी सहज करता येते.
त्याचे बियाणे किंवा रोपे खरेदी करण्यासाठी, तुम्हाला केंद्र सरकारच्या इन्स्टिट्यूट ऑफ वुड सायन्स अँड टेक्नॉलॉजीशी संपर्क साधावा लागेल, जो बंगळुरू येथे आहे, आणि तुम्हाला या सर्व गोष्टी तिथून मिळतील.
याशिवाय, उत्तर प्रदेश राज्यात त्याची एक रोपवाटिका देखील आहे, जिथे तुम्हाला त्याची माहिती आणि वनस्पती किंवा बिया दोन्ही सहज मिळतील. यासाठी तुम्हाला प्रसिद्ध Albson Agroforestry Pvt Ltd शी संपर्क साधावा लागेल.
चंदन लागवडीसाठी सिंचन कसे केले जाते?
चंदनाची लागवड करताना आपण रोप लावतो तेव्हा आणि लागवड केल्यानंतर हलके सिंचन करत राहावे. मोठ्या प्रमाणात पाणी देण्याची गरज नाही.
पावसाळा वगळता वर्षभरात 20-25 दिवसांनी सिंचन आवश्यक असते. फक्त चंदनाची शेती करायची म्हणून तुम्ही त्याच पद्धतीने शेतात पाणी देत राहिलात.
चंदन लागवडीत रोग व्यवस्थापनासाठी काय करता येईल?
हा रोग, ज्याला चंदन स्पाइक रोग म्हणतात, चंदनाच्या झाडांवर मोठ्या प्रमाणात परिणाम करतो आणि त्यांचे नुकसान करू शकतो. हा रोग चंदनाच्या झाडावर लागल्यानंतर चंदनाच्या झाडाची पाने वाकडी होऊन लहान होतात.
यापासून बचाव करण्यासाठी चंदनाच्या झाडाच्या मधोमध कडुलिंबाचे रोप लावणे श्रेयस्कर आहे, ज्यामुळे रोग होण्याची शक्यता कमी होते आणि चंदनाच्या झाडाचे कीटकांपासून संरक्षण होते.
जर हे शक्य नसेल तर 3 चंदनाच्या झाडांनंतर कडुलिंबाचे रोप लावण्याचा प्रयत्न करा. असे केल्याने, चंदनाच्या शेतावर सर्वाधिक परिणाम करणारा हा रोग तुम्ही टाळू शकता.
शेणखतासह कडुनिंबाचा पेंड किंवा बोव्हेरिया बसियाना किंवा मेटारिझियम सारख्या सेंद्रिय उत्पादनाचा वापर दीमक किंवा इतर भूमिगत कीटकांपासून बचाव करण्यासाठी आणि नंतर अशा व्यक्तींपासून चंदनाच्या झाडांना संरक्षण देण्यासाठी केला जाऊ शकतो.
एवढेच नाही तर तुम्हाला हवे असल्यास तुम्ही ट्रायकोडर्मा सेंद्रिय बुरशीनाशक वापरू शकता आणि अशी कीटकनाशके तुमच्या लागवडीपासून सुरक्षित ठेवू शकता.
चंदनाच्या झाडांची छाटणी आणि उत्पन्न कसे मिळवायचे?
चंदनाची झाडे लावल्यानंतर 5 वर्षांनी त्याची झाडे रसाळ लाकूड तयार करू लागतात. जेव्हा चंदनाचे झाड पूर्णपणे तयार होते आणि जेव्हा तुम्ही त्याची झाडे तोडता तेव्हा तुम्हाला दोन प्रकारचे लाकूड मिळते पहिले रसाळ लाकूड आणि दुसरे कोरडे लाकूड.
चंदनाच्या झाडापासून मिळणाऱ्या या दोन वेगवेगळ्या प्रकारच्या लाकडांना बाजारात वेगवेगळी मागणी असते आणि त्यांची किंमतही वेगवेगळी ठरते.
14-15 वर्षे जुन्या चंदनाच्या झाडांपासून सुकी लाकूड मिळते. त्याची मुळेही खूप सुगंधी असतात, त्यामुळे त्याचे झाड तोडण्याऐवजी मुळासकट उपटून टाकले जाते. अशाच प्रकारे चंदनाच्या रोपांची छाटणी करून उत्पन्न मिळवता येते.
चंदन लागवडीचा परवाना
चंदनाची लागवड करण्यासाठी परवाना आवश्यक आहे की नाही, असा प्रश्न जर तुम्ही सर्वांनाच पडला असेल. चंदनाची लागवड केल्यास ते बेकायदेशीर समजले जाईल आणि सरकार आमचे चंदनाचे पीक जप्त करेल या भीतीपोटी बरेच लोक चंदनाची लागवड करत नाहीत. चंदनाची लागवड करण्यासाठी परवान्याची गरज नाही.
तुम्हाला फक्त चंदनाची कापणी होण्यापूर्वी तुमच्या राज्याच्या वन विभागाकडून ना हरकत प्रमाणपत्र मिळवायचे आहे, ते मिळवण्यासाठी तुम्हाला फार काही करण्याची गरज नाही. काही कागदपत्रे भरून तुम्हाला हे प्रमाणपत्र मिळेल, जेणेकरून तुम्ही चंदनाची लागवड करू शकाल.
तुम्ही कोणत्याही राज्यातील असाल, तुम्हाला चंदनाची लागवड करण्यासाठी कोणत्याही प्रकारच्या परवान्याची गरज नाही. चंदनाचे पीक काढण्यापूर्वी तुम्हाला तुमच्या राज्याच्या वन विभागाचे ना हरकत प्रमाणपत्र घ्यावे लागेल. चंदनाची लागवड करा.
जगभरात चंदनाचे उत्पादन
जगभरातील अनेक देशांमध्ये चंदनाचे उत्पादन केले जाईल, चंदनाची मागणी केवळ आपल्या भारतातच नाही तर अनेक देशांमध्ये आहे जी खालीलप्रमाणे आहेतः
- श्रीलंका
- ऑस्ट्रेलिया
- इंडोनेशिया
- नेपाळ
- पाकिस्तान
- पॅसिफिक सारखे द्वीप समूह इ.
चंदन लागवडीत एकूण गुंतवणूक
चंदनाची लागवड करण्यासाठी, तुम्हाला एकूण ₹ 15000 ते ₹ 20000 ची गुंतवणूक करावी लागेल. या पैशातून तुम्ही चंदनाची रोपे विकत घेण्यापासून त्याच्या शेतात कीटकनाशके आणि इतर रोगांपासून बचाव करण्यापर्यंत सर्व काही करू शकता.
याशिवाय, तुम्ही चंदनाची रोपे किंवा बिया कोठून खरेदी कराल, त्याची किंमत निश्चितपणे जाणून घ्या आणि तुमच्या गरजेनुसार आणि तुमच्या बजेटनुसार खरेदी करा.
चंदन लागवडीतून नफा
पण जर तुम्ही चंदनाची लागवड सहज करत असाल तर ती तुमच्यासाठी लॉटरीपेक्षा कमी असू शकत नाही. जर तुम्ही चंदनाची लागवड चांगल्या पातळीवर सुरू केली तर तुम्ही वार्षिक 50 लाख ते 1 कोटी रुपये सहज कमवू शकता. चंदन लागवडीचा नफा तुम्ही केलेल्या लागवडीवर अवलंबून आहे.
तुम्ही जितकी जास्त प्रमाणात लागवड कराल आणि जितकी जास्त प्रमाणात तुम्ही चंदनाची रोपे चांगली वाढवू शकाल, तितका तुम्हाला नफा मिळण्याची शक्यता आहे.
प्रत्येक वेळी तुम्हाला चंदनाच्या लागवडीतून नफा मिळेल कारण आजही आपल्या देशात त्याची मागणी दिवसेंदिवस वाढत आहे. परंतु त्याची उत्पादन क्षमता मागणीच्या क्षमतेपेक्षा खूपच कमी आहे, म्हणूनच चंदनाची लागवड करून तुम्ही खूप सहज पैसे कमवू शकता.