Indian Car Market: भारतीय कार बाजाराचे (Indian car market) चित्र झपाट्याने बदलत आहे. एकीकडे सरकार (government) इलेक्ट्रिक वाहनांना (electric vehicles) प्रोत्साहन देत आहे तर दुसरीकडे ग्राहकांच्या आवडीनिवडीही बदलत आहेत.
छोट्या कारसाठी प्रसिद्ध भारतीय ग्राहक आता SUV खरेदी करण्यास प्राधान्य देत आहेत. या सर्व घटकांचा परिणाम भारतीय कार बाजारावर स्पष्टपणे दिसून येत आहे.
टाटा मोटर्स (Tata Motors) आणि महिंद्रा अँड महिंद्रा (Mahindra & Mahindra) यांसारख्या भारतीय कार कंपन्यांना याचा फायदा होत असताना, विदेशी कंपन्यांचा बाजारातील हिस्सा सातत्याने कमी होत आहे.
मारुतीला झपाट्याने नुकसान
भारतीय कार बाजारपेठेतील शेअरच्या (share) बाबतीत मारुती सुझुकी (Maruti Suzuki) अजूनही पहिल्या क्रमांकावर आहे, परंतु अलीकडच्या काळात या कंपनीचा बाजार हिस्सा झपाट्याने कमी झाला आहे.
या कंपनीने एकेकाळी भारतीय कार बाजारावर राज्य केले आणि अर्ध्याहून अधिक गाड्या एकट्या विकल्या. त्याच वेळी, परिस्थिती अशी आहे की मारुती सुझुकीचा बाजारातील हिस्सा 40 टक्क्यांहून कमी झाला आहे. गेल्या तीन वर्षांत भारतीय कार बाजारात मारुती सुझुकीचा हिस्सा 8 टक्क्यांनी घसरला आहे.
टाटा मोटर्सला सर्वाधिक फायदा
भारतीय कार बाजारात येणाऱ्या या बदलाचा सर्वाधिक फायदा टाटा मोटर्सला (Tata Motors) झाला आहे. एसयूव्हीची वाढती मागणी लक्षात घेऊन टाटा मोटर्सने नेक्सॉन(Nexon), हॅरियर (Harrier) आणि पंच (Punch) सारखी मॉडेल्स लाँच केली.
भारतीय ग्राहकांना नेक्सॉनला खूप पसंती दिली. तिचा इलेक्ट्रिक अवतार Nexon EV ही भारतीय बाजारपेठेत सर्वाधिक विकली जाणारी इलेक्ट्रिक कार आहे. दुसरीकडे, कमी बजेटमध्ये एसयूव्हीचा आनंद घेऊ इच्छिणाऱ्या ग्राहकांकडून टाटाच्या या पंचाला पसंती मिळत आहे.
टाटा मोटर्सने सुरक्षेच्या बाबतीतही महत्त्वपूर्ण बदल घडवून आणले आहेत. सुरक्षा रेटिंगबाबत उदासीन असलेल्या भारतीय बाजारपेठेत टाटाने एकापाठोपाठ एक फाइव स्टार सेफ्टी रेटिंग असलेल्या कार लॉन्च केल्या. या घटकांच्या आधारे टाटा मोटर्सने ह्युंदाईला (Hyundai) मागे टाकले आहे आणि भारतीय कार बाजारपेठेतील दुसरी सर्वात मोठी कंपनी बनली आहे.
भारतीय बाजारपेठेत गेल्या काही वर्षांत झालेले हे प्रमुख बदल आहेत
टाटा मोटर्सचा बाजार हिस्सा गेल्या दोन वर्षांत दुप्पट झाला आहे.
टाटा मोटर्स ही भारतातील दुसरी सर्वात मोठी कार निर्माता आणि विक्रेता बनली आहे.
टाटा मोटर्सने ह्युंदाईला मागे टाकत हे स्थान मिळवले आहे.
गेल्या 3 वर्षात मारुती सुझुकीचा बाजारातील हिस्सा 8 टक्क्यांनी कमी झाला आहे.
ह्युंदाईचा बाजारातील हिस्सा 2 टक्क्यांहून अधिक खाली आला आहे.
होंडा, टोयोटा आणि रेनॉल्टच्या विक्रीतही सातत्याने घसरण होत आहे.
टाटा मोटर्स आणि महिंद्रा अँड महिंद्रासारख्या देशांतर्गत कंपन्यांना हे यश अशा वेळी मिळाले आहे जेव्हा एकूण कार बाजारात कमजोरी आहे. या बदलांनुसार, 2021-22 आणि त्यानंतर जुलै 2022 मध्ये कार मार्केटमधील कंपन्यांचा वाटा समजून घेतला, तर देशांतर्गत कंपन्यांची मजबूत पकड किती आहे याचा अंदाज सहज लावता येईल.
2019-20 पर्यंत 50% मार्केट व्यापणारी मारुती सुझुकी आता 40% पर्यंत खाली आली आहे. याचे मोठे कारण म्हणजे SUV सेगमेंटमध्ये मारुतीचा वाटा फारच कमी आहे. यासोबतच डिझेल कारचे उत्पादन बंद केल्यामुळे मारुती सुझुकीचा बाजारहिस्साही कमी झाला आहे. जुलैमध्ये किरकोळ वाढ झाली असली तरी ह्युंदाईचा बाजारहिस्साही घसरला आहे.
टाटा मोटर्सला सर्वात जास्त लाभार्थी असल्याचे दिसते, ज्यांचा हिस्सा 2018-19 मध्ये 6.8% वरून आता 14.36% पर्यंत वाढला आहे. देशांतर्गत कंपन्यांच्या या यशस्वी प्रवासात महिंद्रा अँड महिंद्राने टाटा मोटर्ससह आपली उपस्थिती कशी अनुभवली आहे हे समजून घेण्यासाठी, अलीकडेच लाँच झालेल्या एसयूव्ही स्कॉर्पिओचे हे आकडे पाहता येतील.
त्याचे बुकिंग 31 जुलै रोजी सकाळी 11 वाजता सुरू झाले आणि 1 मिनिटात 25 हजारांचा आकडा पार केला. याचा अर्थ प्रत्येक सेकंदाला 416 स्कॉर्पिओ बुक करण्यात आले.
महिंद्राने पुढील अर्ध्या तासात स्कॉर्पिओचे एक लाखाहून अधिक बुकिंग केले. स्कॉर्पिओच्या किंमतीनुसार हा 18 हजार कोटींचा व्यवसाय आहे. स्कॉर्पिओ ही स्वस्त कार नाही तेव्हा ही परिस्थिती आहे.
त्याची एक्स-शोरूम किंमत 12 लाख ते 19 लाख रुपये आहे. अशा प्रकारे, या एसयूव्हीची विक्री फ्लॅश सेलप्रमाणे केली गेली आहे, जी एकेकाळी मोबाईलच्या बाबतीत दिसून आली होती. महिंद्रा अँड महिंद्रा आणि टाटा मोटर्सच्या या यशामुळे ह्युंदाई आणि मारुती सुझुकी व्यतिरिक्त टोयोटा, होंडा आणि फोक्सवॅगन यांसारख्या विदेशी कार कंपन्यांसमोरही खडतर आव्हान आहे.