Sarkari Yojana Information : सरकारच्या अनेक लहान मोठ्या बचत योजना असतात. मात्र ते अनेकांना माहिती नसते. तसेच गुंतवणूक (Investment) कशी करावी? आणि गुंतवणूक केल्यानंतर व्याज (Interest) किती मिळते आणि फायदा कसा होतो? या सर्वांची माहिती आम्ही देणार आहोत.
प्रत्येकाला पैसे कमवायचे असतात, परंतु काहीवेळा आर्थिक नियोजन करूनही आपण आपली आर्थिक उद्दिष्टे साध्य करू शकत नाही. अशा परिस्थितीत घरात बसून पैसे कमवण्याची संधी मिळाली तर काय म्हणाल?
देशात अशा अनेक सरकारी योजना आहेत, ज्यामध्ये लोक गुंतवणूक करून नफा कमवत आहेत. पोस्ट ऑफिसमध्ये गुंतवणूकदारांसाठी विविध प्रकारच्या ठेव योजना (Deposit scheme) उपलब्ध आहेत.
त्यांना लहान बचत योजना असेही म्हणतात. या योजनांचे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे त्यांच्यावर सरकारचा हातखंडा आहे आणि काही योजनांना कलम 80C अंतर्गत कर सवलतीचा लाभही मिळतो.
गुंतवणूक कशी करावी?
लहान बचत योजना पोस्ट ऑफिस (Post Office), राष्ट्रीयीकृत बँका आणि काही मोठ्या खाजगी सावकारांद्वारे चालवल्या जातात. यापैकी काही साधने जसे की पोस्ट ऑफिस मुदत ठेवी फक्त पोस्ट ऑफिसद्वारे ऑफर केल्या जातात.
पोस्ट ऑफिस किंवा बँकेच्या शाखेत जाऊन तुम्ही या योजनांमध्ये गुंतवणूक करू शकता. अनेक बँकांनी प्रक्रिया ऑनलाइन केली आहे, विशेषत: PPF योजना, जिथे नेट बँकिंगद्वारे गुंतवणूक करता येते. तुम्ही गुंतवलेले पैसे सरकारकडे जातात हे लक्षात ठेवा.
सरकार व्याजदर ठरवते
केंद्र सरकारच्या भूमिकेमुळे या योजनांमध्ये धोका कमी आहे. इतर योजनांपेक्षा लहान बचत योजना अधिक सुरक्षित आहेत. दीर्घकालीन उद्दिष्टांसाठी या योजनांमध्ये गुंतवणूक करण्याचा सल्ला दिला जातो.
सरकार दर तिमाहीत त्यांचे व्याजदर निश्चित करते. या योजनांवरील व्याजदरांचा वेळोवेळी आढावा घेतला जातो. वित्त मंत्रालयाच्या अधिसूचनेनुसार, 2004 ते 2014 दरम्यान छोट्या बचत योजनांचे दर फक्त तीन वेळा बदलले गेले, तर तेव्हापासून ते 21 वेळा बदलले गेले. आता प्रत्येक तिमाहीत त्यांचे पुनरावलोकन केले जाते.
असा आहे लहान बचत योजनांचा व्याजदर-
बचत ठेवींवर 4% व्याज
एका वर्षाच्या ठेवीवर ५.५% व्याज
दोन वर्षांच्या ठेवीवर ५.५% व्याज
तीन वर्षांच्या ठेवीवर 5.5% व्याज
पाच वर्षांच्या ठेवीवर ६.७% व्याज
पाच वर्षांच्या आवर्ती ठेवीवर ५.८% व्याज
ज्येष्ठ नागरिक बचत योजनेवर ७.४ टक्के व्याज
मासिक उत्पन्न खात्यावर 6.6% व्याज
राष्ट्रीय बचत प्रमाणपत्रावर ६.८% व्याज
सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी (PPF) वर 7.1% व्याज
किसान विकास पत्रावर ६.९ टक्के व्याज
सुकन्या समृद्धी योजनेवर ७.६% व्याज
FD आणि लहान बचत योजनांमध्ये काय चांगले आहे?
सरकारने अल्प बचत योजनांचे दर मुदत ठेवींपेक्षा (एफडी) जास्त ठेवले आहेत कारण या योजना लहान बचतकर्त्यांसाठी डिझाइन केल्या आहेत. यापैकी बहुतेक उत्पादनांमध्ये गुंतवणुकीची कमाल मर्यादा असते.
उदाहरणार्थ, वरिष्ठ नागरिक बचत योजनेची (SCSS) वरची मर्यादा रु. 15 लाख आहे आणि सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधीची (PPF) वरची मर्यादा रु. 1.5 लाख आहे. दुसरीकडे, श्रीमंत लोक नियमांनुसार त्यांचा फायदा घेऊ शकत नाहीत.