Shri Lanka Crisis : तब्ब्ल 2.25 कोटी लोकसंख्या असणाऱ्या श्रीलंकेत (Shri Lanka) प्रचंड उलथापालथ सुरु आहे. गेल्या 70 वर्षांतील श्रीलंकेची आर्थिक परिस्थिती (Economic situation) सर्वात वाईट बनली आहे. श्रीलंकेत सध्या परकीय चलनाची मोठी कमतरता निर्माण झाली आहे.
परकीय चलन (Foreign currency) साठा कमी झाल्याने इंधन (Fuel) आणि इतर जीवनावश्यक वस्तूंच्या (Essentials of life) आयातीसाठी (Import) पैसे देण्यासाठी श्रीलंकेला खूप संघर्ष करावा लागत आहे.
श्रीलंका कशी उद्ध्वस्त झाली?
अचानक श्रीलंका बरबाद झाली नाही. हळूहळू हा देश विनाशाच्या खाईत बुडत चालला आहे. आणि तिथले लोक याला एकच कुटुंब जबाबदार मानतात. ते कुटुंब म्हणजे राजपक्षे कुटुंब. हे आरोप पूर्णपणे फेटाळले जाऊ शकत नाहीत.
कारण श्रीलंकेची अर्थव्यवस्था या कुटुंबाच्या ताब्यात आहे. श्रीलंकेच्या बजेटपैकी 70 टक्के हिस्सा या कुटुंबाच्या ताब्यात आहे. एकप्रकारे राजकारणापासून अर्थव्यवस्थेपर्यंत या घराण्याचा कब्जा आहे. या कुटुंबाने भरपूर पैसा कमावला आणि देश उद्ध्वस्त होण्यासाठी सोडल्याचाही आरोप आहे.
राजपक्षे कुटुंबावर 42 हजार कोटींचा घोटाळा केल्याचा आरोप आहे. राजपक्षे कुटुंबातील प्रत्येक पात्र एकापेक्षा एक आहे. राजकारणाबरोबरच अर्थव्यवस्थेवरही त्यांची पकड आहे. श्रीलंकेच्या राजकारणात सक्रिय भूमिका घेणारे आणि सत्तेत सहभागी असलेले राजपक्षे कुटुंबातील कोण आहे?
महिंद्रा राजपक्षे –
महिंद्रा राजपक्षे (Mahindra Rajapakshe) या कुटुंबातील सर्वात शक्तिशाली व्यक्ती आहेत. ते श्रीलंकेचे पंतप्रधान होते. पण देशाची स्थिती बिघडल्यावर त्यांनी १० मे रोजी आपल्या पदाचा राजीनामा दिला. महिंद्र राजपक्षे 76 वर्षांचे कुटुंबाचे प्रमुख आहेत.
महिंद्रा राजपक्षे 2005 ते 2015 पर्यंत देशाचे राष्ट्रपती होते. याआधी ते 2004 मध्ये श्रीलंकेचे पंतप्रधानही होते. महिंदा राजपक्षे यांच्या अध्यक्षतेदरम्यान LTTE संपुष्टात आली. महिंद्राच्या या हालचालीमुळे तो खूप लोकप्रिय झाला.
श्रीलंकेत त्यांनी आपली राष्ट्रवादी प्रतिमा मांडली. पण लवकरच त्यांच्या नेतृत्वाखाली देश आर्थिकदृष्ट्या कमकुवत होऊ लागला. श्रीलंकेच्या विनाशाचा तो सर्वात मोठा सूत्रधार मानला जातो.
त्यांच्या अध्यक्षपदाच्या काळात त्यांना चीनकडून खूप काही मिळाले आणि त्यांनी विकासाच्या नावाखाली 7 अब्ज डॉलर्सचे कर्ज घेतले. हा पैसा श्रीलंकेसाठी अडचणीचा ठरला.
गोटाबाया राजपक्षे –
गोटाबाया महिंद्रा (Gotabaya Rajapakshe) हा राजपक्षे यांचा धाकटा भाऊ आहे. गोटाबाया 2019 मध्ये श्रीलंकेचे राष्ट्राध्यक्ष झाले. गोटाबाया यांनी लष्करातही सेवा बजावली आहे. याशिवाय ते संरक्षण मंत्रालयात सचिव म्हणूनही कार्यरत आहेत.
गोटाबाया यांनी 26 वर्षांच्या गृहयुद्धात यशस्वी लष्करी अधिकारी म्हणून काम केले. महिंदा राजपक्षे यांच्या अध्यक्षीय कार्यकाळात एलटीटीई संपुष्टात आली तेव्हा गोटाबाया गोटाबाया संरक्षण सचिव होते. एलटीटीआयला उखडून टाकण्याचे श्रेय त्यांनाच जाते.
गोटाबायांनी आपल्या राजवटीत अशी अनेक धोरणे आणली. त्यामुळे श्रीलंका सध्याच्या संकटात अडकला आहे.
बेसिल राजपक्षे –
बेसिल राजपक्षे (Basil Rajapakshe) हे राजपक्षे कुटुंबातील तिसरे 71 वर्षांचे सदस्य आहेत. बेसिल हे महिंदा राजपक्षे यांच्या नेतृत्वात अर्थमंत्री होते. या काळात तुळशीने मोठा भ्रष्टाचार केला. त्याला मिस्टर 10 टक्के असेही म्हटले जात असे.
बेसिल यांच्यावर सरकारी तिजोरीत मोठ्या प्रमाणात गैरव्यवहार केल्याचा आरोप होता. त्यांचा मोठा भाऊ गोटाबाया राष्ट्रपती झाल्यावर त्यांच्यावरील सर्व खटले संपुष्टात आले.
चमल राजपक्षे –
चमल राजपक्षे हे महिंद्र राजपक्षे यांचे मोठे भाऊ आहेत. या कुटुंबातील सर्वात कमी कुप्रसिद्ध व्यक्ती म्हणजे चमल राजपक्षे. पण त्यांच्यावरही भ्रष्टाचाराचे आरोप झाले आहेत. चमल हे जहाज व विमान वाहतूक मंत्री राहिले आहेत.
राजीनामा देण्यापूर्वी चमल पाटबंधारे खाते सांभाळत होते. चमल श्रीलंकेच्या पहिल्या महिला पंतप्रधान सिरिमावो बंदरनायके यांच्या अंगरक्षक होत्या.
नमल राजपक्षे –
नमल राजपक्षे हा महिंद्रा राजपक्षे यांचा मोठा मुलगा आहे. तो आता 35 वर्षांचा आहे. 2010 मध्ये वयाच्या 24 व्या वर्षी ते खासदार झाले. सध्या ते क्रीडा आणि युवा मंत्रालय सांभाळत होते. पण श्रीलंका आर्थिक संकटात सापडल्यावर त्यांना राजीनामा द्यावा लागला. नमलवर मनी लाँड्रिंगचा आरोप आहे.