Tax games:पेट्रोलचे दर लोकांना रडवतात. लोक पेट्रोल पंपावर तेल भरण्यासाठी जातात तेव्हा मीटरकडे त्यांचे लक्ष जाते. जसे मीटर चालते तसे हृदय चालते. मात्र, गेल्या आठवड्यातच सरकारने पेट्रोलवरील उत्पादन शुल्कात 8 रुपये आणि डिझेलवर 6 रुपयांनी कपात केल्याने जनतेला काहीसा दिलासा मिळाला आहे.
पण आता देशातील बहुतांश भागात पेट्रोल (Petrol) 100 रुपयांच्या वर विकले जात आहे. किमतीत आणखी दिलासा मिळावा, अशी देशातील जनतेची इच्छा आहे. पेट्रोल आणि डिझेलच्या दरात वाढ झाल्याने इतर वस्तूही महागल्या आहेत. त्याचवेळी केंद्र सरकारने राज्यांना आवाहन केले आहे की, त्यांनीही त्यांच्या वतीने व्हॅट कमी (VAT low) करून जनतेला दिलासा द्यावा.
कर खेळ (Tax games) –
या सगळ्यामध्ये देशातील विविध शहरांमध्ये पेट्रोलचे दर ऐकून तुम्हाला आश्चर्य वाटेल. तुम्हाला वाटेल, एका देशात इतका फरक कसा असू शकतो? पण त्यामागे कराचा खेळ आहे. ज्या राज्यात पेट्रोलवर जास्त कर (म्हणजे व्हॅट) आकारला जातो त्या राज्यात पेट्रोल महाग आहे. आणि ज्या राज्यांमध्ये व्हॅट कमी आहे, तिथे पेट्रोल स्वस्त मिळत आहे.
देशातील 27 मे च्या किमतीवर नजर टाकली तर महाराष्ट्रातील परभणी (Parbhani) येथे सर्वात महाग पेट्रोल 114.38 रुपये प्रतिलिटर दराने विकले जात आहे. कारण महाराष्ट्रात पेट्रोलवर जास्त व्हॅट आकारला जातो, याशिवाय राजस्थानमध्येही पेट्रोल इतर राज्यांच्या तुलनेत महाग आहे, कारण येथील राज्य सरकारनेही पेट्रोलवर जास्त व्हॅट लावला आहे. सध्या महाराष्ट्रात पेट्रोलवर व्हॅटसह सर्वाधिक 31 रुपये प्रतिलिटर कर वसूल केला जातो, जो राज्य सरकार आकारतो. ज्यामध्ये 26 टक्के व्हॅट आणि 10.12 रुपये लिटर निश्चित शुल्क आहे.
या राज्यांमध्ये सर्वात स्वस्त पेट्रोल –
देशातील सर्वात स्वस्त पेट्रोलबद्दल बोलायचे झाले तर पोर्ट ब्लेअर (Port Blair) मध्ये फक्त 84.10 रुपये प्रति लिटर विकले जात आहे. अंदमान निकोबार बेटांवरही पेट्रोलचे दर सारखेच आहेत. कारण येथील राज्य सरकार पेट्रोलवर अत्यल्प व्हॅट आकारत आहे. या राज्यांमध्ये पेट्रोलवर केवळ 4.74 रुपये प्रतिलिटर व्हॅट आकारला जातो.
महाग पेट्रोल –
देशातही एका शहराच्या तुलनेत दुसऱ्या शहरात पेट्रोल 30 रुपयांनी स्वस्त मिळत आहे. उदाहरण म्हणून तुम्ही महाराष्ट्रातील परभणी आणि पोर्ट ब्लेअरची किंमत घेऊ शकता. महाराष्ट्रातील परभणीमध्ये पेट्रोलची किंमत 114.38 रुपये प्रति लीटर आहे, तर पोर्ट ब्लेअरमध्ये 84.10 रुपये आहे. पोर्ट ब्लेअरच्या तुलनेत महाराष्ट्रात पेट्रोल 30.28 रुपयांनी महागले आहे. किंवा असे म्हणता येईल की महाराष्ट्राच्या तुलनेत आज पोर्ट ब्लेअरमध्ये पेट्रोल 30.28 रुपयांनी स्वस्त विकले जात आहे. एवढ्या कमी दरात पेट्रोल मिळत असल्याने या महागाईची चिंता न करता येथील लोक टाकी भरतात. ही किंमत देशातील सर्व राज्यांमध्ये मिळू लागली तर जनतेला मोठा दिलासा मिळेल.
उत्पादन शुल्क कपातीतून काहीसा दिलासा –
हे लक्षात घेण्यासारखे आहे की केंद्र सरकार (Central Government) उत्पादन शुल्क आणि राज्य सरकारे कर म्हणून पेट्रोलवर व्हॅट गोळा करते. गेल्या आठवड्यात पेट्रोलवरील उत्पादन शुल्क 8 रुपयांनी आणि डिझेलवर 6 रुपयांनी कपात केल्यानंतर आता पेट्रोलवर 19.90 रुपये आणि डिझेलवर 15.80 रुपयांनी उत्पादन शुल्क आकारण्यात आले आहे. यापूर्वी सरकार पेट्रोलवर 27.90 रुपये आणि डिझेलवर 21.80 रुपये उत्पादन शुल्क आकारत होते.
केंद्र सरकारने 7 महिन्यांत दुसऱ्यांदा उत्पादन शुल्कात कपात केली आहे. याआधी गेल्या वर्षी नोव्हेंबरमध्ये पेट्रोलवर 5 रुपये आणि डिझेलवर 10 रुपयांनी अबकारी कर कमी करण्यात आला होता. महाराष्ट्र-राजस्थानसह अनेक राज्यांनी उत्पादन शुल्कात कपात करताना व्हॅटमध्ये कपात केली आहे.