Vikrant : कोची (Kochi) येथील कोचीन शिपयार्ड लिमिटेडने भारतीय नौदलाकडे (Indian Navy) देशाची पहिली स्वदेशी बनावटीची विमानवाहू युद्धनौका (Aircraft carrier)’विक्रांत’ सुपूर्द केली आहे. ही भारतातील आतापर्यंतची सगळ्यात मोठी युद्धनौका आहे.
त्याचे वजन सुमारे 45,000 टन इतके आहे. या युद्धनौकेची रचना नौदलाच्या इंटिरिअर डायरेक्टरेट ऑफ नेव्हल (Interior Directorate of Naval) डिझाईनने केलेली आहे.
गेल्या वर्षी ऑगस्टमध्ये सुरू झालेल्या विक्रांतला औपचारिकपणे भारतीय नौदलाकडे सोपवण्यापूर्वी अनेक सागरी चाचण्या (Sea trials) घेण्यात आल्या. सुमारे 20,000 कोटी रुपये खर्चून तयार करण्यात आलेल्या या विमानवाहू जहाजाने तीन आठवड्यांपूर्वी सागरी चाचण्यांचा चौथा आणि अंतिम टप्पा यशस्वीपणे पूर्ण केला.
महत्त्व काय?
‘विक्रांत’च्या वितरणासह, भारत (India) देशांच्या निवडक गटात सामील झाला आहे ज्यांच्याकडे स्वदेशी विमानवाहू जहाजाची रचना आणि निर्मिती करण्याची अद्वितीय क्षमता आहे. सध्या, भारतीय नौदल रशियाकडून खरेदी केलेली INS विक्रमादित्य ही एकमेव वाहक चालवते.
भारतीय नौदल भविष्यात तीन विमानवाहू युद्धनौका चालवणार आहे, जरी संरक्षण मंत्रालयाने अद्याप तिसरे विमान तयार करण्यास मान्यता दिलेली नाही.
क्षमता म्हणजे काय?
ही भारतातील आतापर्यंतची सर्वात मोठी युद्धनौका आहे. त्याचे वजन 45,000 टन आहे. चार गॅस टर्बाइनद्वारे एकूण 88 मेगावॅट वीज मिळेल. या जहाजाचा कमाल वेग 28 नॉटिकल मैल आहे. ही युद्धनौका MiG-29K लढाऊ विमाने, कामोव्ह-31 हेलिकॉप्टर आणि MH-60R मल्टी-रोल हेलिकॉप्टर चालवण्यासाठी सज्ज आहे.
यात 2,300 हून अधिक कोच आहेत, जे सुमारे 1700 लोकांच्या क्रूसाठी डिझाइन केलेले आहेत. यामध्ये महिला अधिकाऱ्यांसाठी खास केबिन बनवण्यात आली आहे. एकूण 76 टक्के स्वदेशी सामग्रीसह, नौदलाने सांगितले की, IAC हे देशाच्या ‘आत्मनिर्भर भारत’च्या शोधाचे एक उत्तम उदाहरण आहे.
त्यात सरकारच्या ‘मेक इन इंडिया’ उपक्रमावर भर देण्यात आला आहे.
चीन कुठे आहे?
चीनने अलीकडेच देशांतर्गत डिझाइन केलेले आणि तयार केलेले पहिले कॅटपल्ट विमानवाहू वाहक, फुजियान लाँच केले, जे पुढील काही वर्षांत कार्यान्वित केले जाईल. चिनी पीएलए नौदल सध्या लिओनिंग आणि शेडोंग या दोन वाहकांचे संचालन करते.
विक्रांतने निवडक लीगमध्ये भारताचा समावेश केला आहे. आतापर्यंत फक्त युनायटेड स्टेट्स, युनायटेड किंगडम, रशिया, फ्रान्स आणि चीनकडे विमानवाहू युद्धनौका तयार करण्याची क्षमता होती.
विक्रांत मिग-29 के लढाऊ विमाने, कामोव्ह-31 हेलिकॉप्टर, MH-60R मल्टी-रोल हेलिकॉप्टर, प्रगत हलकी हेलिकॉप्टर आणि लाइट ऑपरेट करतील. फायटर एअरक्राफ्ट सह 30 विमानांचा एक हवाई विंग.
1961-1997 मधील पहिले विक्रांत (ब्रिटीश मूळ), 1987-2016 मध्ये INS विराट (ब्रिटीश मूळ) आणि 1987-2016 मध्ये INS विक्रमादित्य (रशियन मूळ), विक्रांत ही भारतीय नौदलाद्वारे चालवली जाणारी चौथी विमानवाहू नौका असेल.