Millet : हृदयविकाराचा झटका आणि मधुमेह यांसारखे आजार सध्याच्या काळात अनेकांना झालेले आपण पाहत असाल. परंतु, हे अतिशय गंभीर आजार असून यावर उपचार घेतले नाही तर अनेकांना आपला जीव गमवावा लागतो. तर काहीजणांना उपचार घेऊनही कोणताच फरक पडत नाही.
परंतु, आता काळजी करू नका. कारण तुम्ही यावर औषधांसोबतच घरगुती उपाय करू शकता. होय, तुम्ही आता बाजरी खाऊन यावर नियंत्रण मिळवू शकता. बाजरीमध्ये जास्त प्रमाणात पोषक घटक असतात. इतकेच नाही तर बाजरीमुळे लठ्ठपणा कमी होतो.
सरकारने पुन्हा एकदा बाजरीच्या प्रचारावर भर दिला असून त्यांना बाजरीचे उत्पादन आणि वापर जगभर पसरवायचे आहे. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे बाजरीमध्ये तांदूळ आणि गव्हापेक्षा जास्त पोषक घटक असतात. त्यामुळे भारत सरकारच्या पुढाकाराने संयुक्त राष्ट्रांकडून 2023 हे आंतरराष्ट्रीय बाजरी वर्ष म्हणून घोषित करण्यात आले आहे.
जगभरात बाजरीच्या सुमारे 6,000 जाती आहेत. मोती बाजरी (बाजरी), फिंगर बाजरी (नाचणी), ब्राऊन टॉप (सामा), कोडू (संदूक), प्रोसो (चेन्ना/बर), बार्नयार्ड (सानवा), आणि फॉक्सटेल बाजरी (कोरा)
बाजरी आरोग्यासाठी किती फायदेशीर आहे? तिची लागवड कशी असते? सध्याचे उत्पादन काय आहे? त्याचे उत्पादन वाढवण्यासाठी सरकारची काय धोरणे आहेत? आणि त्याचे भविष्य काय आहे? याची माहिती जाणून घेऊया.
लागवड खर्च कमी
भारतातील भूजल 2007 ते 2017 दरम्यान 61 टक्क्यांनी घटले असून त्यामुळे बाजरीची लागवड योग्य आहे.बाजरीठी जास्त पाण्याची गरज पडत नाही. तसेच भात आणि गव्हाच्या पेरणीप्रमाणे बाजरीच्या लागवडीत जास्त खर्च येत नाही. अधिक उत्पादन घेण्यासाठी शेतकरी संकरित पिकांकडे वळले आहेत त्यामुळे 1972-1973 आणि 2004-2005 दरम्यान बाजरीचा वापर शहरी भागात 67 टक्के आणि ग्रामीण भागात 59 टक्क्यांनी कमी झाला आहे.
झाली उत्पादनात वाढ
1983 मध्ये ज्वारी, बाजरी, मका आणि नाचणी या पिकांनी भारताच्या 23 टक्के धान्य गरजा पुरवल्या होत्या, मात्र त्या 2011 मध्ये केवळ 6 टक्के पुरवल्या आहेत. बाजरीचा वापर वाढावा यासाठी सरकारने 2018 हे बाजरीचे राष्ट्रीय वर्ष म्हणून नियुक्त केले. परिणामी, बाजरीचे उत्पादन 2015-2016 मध्ये 14.52 दशलक्ष टनांवरून 2020-21 मध्ये 17.96 दशलक्ष टन इतके वाढले होते.
पाचन तंत्रासाठी फायदेशीर
बाजरी ही ग्लूटेन मुक्त असल्याने पाचन तंत्रासाठी खूप फायदेशीर आहे. बाजरीमुळे हृदयरोग आणि मधुमेहापासून संरक्षण होते. यात प्रथिने, फायबर, जीवनसत्त्वे मोठ्या प्रमाणात असतात. रोगप्रतिकारक शक्ती मजबूत होऊन वजन कमी करण्यास मदत करते. इतकेच नाही तर दमा कमी करण्यासोबतच बाजरी मायग्रेनही कमी करते. याने शरीरातील अशुद्धता दूर होते.
शासनाकडून पोषक धान्य म्हणून घोषित
सरकारने 10 एप्रिल 2008 रोजी बाजरीला ‘पोषक-तृणधान्ये’ या श्रेणीत ठेवले. नुकत्याच झालेल्या G-20 देशांच्या परिषदेतही बाजरी ठेवली आहे. एवढेच नाही तर, सर्व मंत्रालये, राज्य सरकारे आणि भारतीय दूतावासांना बाजरीची लागवड आणि उत्पादन वाढविण्यासाठी एक महिना समर्पित करण्यास सांगितले आहे. देशात बाजरी केंद्रीत अनेक केंद्रे स्थापन केली आहेत.