Har Ghar Tiranga: 15 ऑगस्ट 2022 रोजी भारताच्या स्वातंत्र्याला 75 वर्षे पूर्ण होत आहेत. स्वातंत्र्य दिनानिमित्त (independence day) सर्वत्र उत्साहाचे वातावरण आहे. स्वातंत्र्याला 75 वर्षे पूर्ण झाल्यानिमित्त सरकार अमृत महोत्सवही (Amrit Festival) साजरा करत आहे. स्वातंत्र्याला 75 वर्षे पूर्ण झाल्याच्या निमित्ताने सरकारने हर घर तिरंगा अभियानही (Har Ghar Tricolor Abhiyan) सुरू केले आहे.
या अंतर्गत सरकारने लोकांना 13 ते 15 ऑगस्ट दरम्यान घरोघरी तिरंगा फडकवण्याचे आवाहन केले आहे. प्रत्येक स्वतंत्र देशाचा स्वतःचा राष्ट्रध्वज (national flag) असतो. भारताच्या राष्ट्रध्वजाला तिरंगा म्हणतात. आज आपण तिरंग्याशी संबंधित काही रंजक गोष्टी जाणून घेणार आहोत.
हर घर तिरंगा मोहीम काय आहे? –
तिरंगा मोहिमेच्या माध्यमातून भारतातील प्रत्येक घरात तिरंगा फडकवण्याची सरकारची योजना (Scheme of Govt) आहे. यासाठी सरकारने 20 कोटी घरांचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. 13 ते 15 ऑगस्ट दरम्यान जन भारत सोबत हे लक्ष्य साध्य करण्याची सरकारची योजना आहे.
आज घरोघरी तिरंगा मोहीम राबवली जात आहे, पण एक काळ असा होता की, प्रत्येक घरात तिरंगा फडकवता येत नव्हता. असे अनेक बदल झाले, ज्यानंतर सामान्य माणूस घर, कार्यालय आणि शाळांमध्ये तिरंगा फडकवू शकला.
2002 मध्ये ध्वज संहितेत बदल केल्यानंतर सर्वसामान्यांना हा अधिकार मिळाला. आज जेव्हा प्रत्येक घरात तिरंगा फडकवण्याची चर्चा आहे, अशा परिस्थितीत आपण तिरंग्याच्या ध्वज संहितेतील तरतुदींबद्दल जाणून घेत आहोत.
भारतीय ध्वज संहितेच्या कलम 2.1 नुसार (According to Section 2.1 of the Indian Flag Code), प्रत्येक व्यक्तीला सार्वजनिक, खाजगी किंवा शैक्षणिक संस्थेत तिरंगा फडकविण्याचे स्वातंत्र्य आहे. तथापि, तिरंगा फडकवताना काही गोष्टी लक्षात ठेवणे अत्यंत आवश्यक आहे, कारण 1971 च्या राष्ट्रीय सन्मानाचा अपमान प्रतिबंधक कायद्यांतर्गत काही नियम आहेत जे सर्वांनी लक्षात ठेवले पाहिजेत.
तिरंगा फडकवण्याचे काय नियम आहेत? –
– तिरंगा फडकवताना तिरंग्याचा आदर सर्वोतोपरी असला पाहिजे हे ध्यानात ठेवावे. कधीही गलिच्छ किंवा फाटलेला झेंडा फडकावू नका.
– तिरंगा कधीही उलटा फडकू नये. जेव्हा तुम्ही तिरंगा फडकावता तेव्हा वरच्या बाजूला भगवा रंग दिसला पाहिजे.
– ध्वज कुणापुढे झुकता कामा नये. तसेच तिरंग्याभोवती इतर कोणताही ध्वज त्याच्यापेक्षा उंच नसावा किंवा त्याच्या बरोबरीचा असू नये.
– तिरंग्याच्या खांबावर दुसरे काहीही ठेवू नये. यामध्ये फुलांच्या हार आणि चिन्हाचा समावेश आहे.
– तिरंगा फडकवताना तो जमिनीवर किंवा पाण्यात नसावा.
– तिरंग्याचा वापर ड्रेस म्हणून करू नये. तुम्ही तुमच्या रुमाल, उशी किंवा अशा कोणत्याही वस्तूवर तिरंगा वापरू शकत नाही. तसेच तिरंग्यावर काहीही लिहिता येणार नाही.