Banana Farming: भारतातील बहुतांश राज्यांमध्ये मोठ्या प्रमाणात फळबाग लागवड केली जाते. आपल्या राज्यातही फळबाग शेती (Farming) विशेष उल्लेखनीय आहे. राज्यात डाळिंब, द्राक्ष, केळी इत्यादी फळबाग पिकांची लागवड शेतकरी बांधव (Farmer) करत असतात.
केळीची लागवड आपल्या राज्यात प्रामुख्याने खानदेश मध्ये मोठ्या प्रमाणात केली जाते. खान्देशमधील जळगाव जिल्ह्यातील केळीला जीआय टॅग देखील प्राप्त झाला आहे. यामुळे तेथील शेतकरी बांधवांचा मोठा फायदा झाला आहे. केळीची मागणी वर्षभर कायम राहत असल्याने केळीची शेती शेतकऱ्यांसाठी विशेष फायद्याची ठरत आहे.
मित्रांनो आम्ही आपल्या माहितीसाठी सांगू इच्छितो की, आपल्या देशात केळीच्या 500 पेक्षा जास्त जातीची शेती केली जाते. परंतु केळीच्या चांगल्या दर्जेदार उत्पादनासाठी, टिश्यू कल्चर तंत्राने रोपे तयार करण्याचा सल्ला दिला जातो. अशावेळी टिश्यू कल्चर तंत्राने केळीची लागवड करून अधिक नफा (Farmer Income) कमावता येतो, असे तज्ज्ञ सांगतात.
परंतु या तंत्राने रोपे तयार करताना अनेक खबरदारी घेणे आवश्यक आहे, अन्यथा नफा तोट्याचेही रूप धारण करू शकतो. चला तर मित्रानो जाणून घेऊया टिशू कल्चर (Tissue Culture Technique) विषयी सविस्तर.
टिश्यू कल्चर तंत्र काय आहे
•टिश्यू कल्चर तंत्र ही वनस्पती तयार करण्याची संपूर्ण प्रक्रिया आहे, ज्यामध्ये टिश्यू कल्चरचे काम केले जाते.
•यामध्ये, वाढत्या रोपाच्या वरच्या भागातून ऊतकांचा एक छोटासा भाग घेतला जातो.
•हे उती पोषक आणि वनस्पती संप्रेरकांनी बनवलेल्या जेलीत ठेवल्या जातात.
•या वनस्पती संप्रेरक आणि पोषक घटकांपासून, वनस्पतींची मुळे विकसित होतात आणि पाने तयार होऊ लागतात.
•पूर्ण शास्त्रीय प्रक्रियेनंतर ही झाडे जमिनीत किंवा बागेत व्यवस्थित लावली जातात.
•त्याच्या पूर्ण वाढ झालेल्या झाडाच्या खोडाची जाडी 5-6 सेमी पर्यंत पोहोचते.
•टिश्यू कल्चरपासून झाडे तयार करताना केळीच्या झाडाची 5-6 निरोगी पाने घेतली जातात आणि त्यांच्यामध्ये 5 सें.मी.चे अंतरही ठेवले जाते.
•लागवडीनंतर, पानांची 25-30 मुळे घट्ट होणे आवश्यक आहे.
टिश्यू कल्चरचे फायदे
•सध्या तंत्राने झाडे बनवताना झाडे खराब होण्याची शक्यता असते, पण टिश्यू कल्चरपासून बनवलेल्या झाडांचा विकास योग्य प्रकारे होतो.
•टिश्यू कल्चरमध्ये योग्य काळजी घेतल्यास झाडे मरण्याची शक्यता नसते.
•ऊती संवर्धित केळीची झाडे जलद वाढतात आणि अधिक फळे देतात.
•या तंत्राने बनवलेले फळ रोगमुक्त असतात आणि फळांचा दर्जाही चांगला असतो.
•या तंत्राने, लागवडीनंतर 9-10 महिन्यांत फळे उत्पादन देण्यास तयार होतात, त्यानंतर दर 8-10 महिन्यांनी झाड पुन्हा फळांनी भरले जाते.
•टिश्यू कल्चर तंत्राच्या साहाय्याने केळीची लागवड करून शेतकरी दोन वर्षांत भरघोस नफा कमावतात.
•या तंत्राने केळीच्या लागवडीसाठी नवीन व प्रगत जाती वापरणे चांगले असते.
•सजावटीच्या आणि फुलांच्या रोपांसाठी हे तंत्र सर्वात जास्त वापरले जाते.