Krushi News Marathi: मान्सूनची (Mansoon) चाहूल सर्वकाही प्रसन्न करत असते. मान्सून काळात (Rainy Season) आल्हाददायक वातावरण निर्माण होते. आजूबाजूला झाडे फुलू लागतात, वातावरणात एक नवी ताजी लाट दिसते.
पण पावसाळ्यात मात्र आजारांचे आगमन होणे अगदी सामान्य आहे, माणूस दवाखान्यात जाऊन डॉक्टरांच्या देखरेखीखाली उपचार घेऊ शकतो, पण मुक्या प्राण्यांनी आपला आजार (Animal Disease) कसा आणि कुणाला सांगायचा, अशा स्थितीत जनावरांच्या मालकांना त्याची लक्षणे दिसतात.
अशा परिस्थितीत आज आपण जनावरांमध्ये होणारे दोन मुख्य आजार (Two major animal diseases) आणि त्यावरील उपचार किंवा उपाय जाणुन घेणार आहोत. आज आपण लाळ्या-खुरकुत्या आजार (Foot And Mouth Disease) आणि घटसर्प (Hemorrhagic Septicemia) या आजाराविषयीं माहिती घेणार आहोत.
लाळ्या-खुरकुत्या आजार (Foot And Mouth Disease)
लाळ्या-खुरकुत्या आजार हा प्राण्यांमध्ये वेगाने पसरणारा विषाणूजन्य रोग आहे, ज्यामुळे जनावरांच्या उत्पादनावर आणि कार्यक्षमतेवर विपरित परिणाम होतो. आणि आम्ही तुम्हाला सांगू इच्छितो की, मान्सूनच्या आगमनाने, जनावरांमध्ये या आजाराचा धोका वाढतो.
रोगाची लक्षणे
प्राण्याच्या तोंडातून अधिक प्रमाणात लाळ पडणे.
हा आजार झालेल्या पशुची जीभ बाहेर येणे.
या आजारामुळे दूध उत्पादनात जास्त घट.
या आजारात प्राण्यांचा गर्भपात होऊ शकतो.
संरक्षणाच्या पद्धती
रोग आढळून आल्यावर जनावराला इतर निरोगी जनावरांपासून दूर ठेवावे.
पालकांनी दूध पाजल्यानंतर हात व तोंड साबणाने धुवावेत
बाधित क्षेत्र सोडियम कार्बोनेट द्रावणाने पाण्यात मिसळून धुवावे.
डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतर जनावराचे ताबडतोब लसीकरण करून नियमित उपचार करावेत.
प्रादुर्भावग्रस्त जनावर ठेवलेल्या ठिकाणी ब्लिचिंग पावडरची फवारणी करावी.
घटसर्प (Hemorrhagic Septicemia)
घटसर्प हा एक जीवघेणा आजार आहे, पावसाळ्यात गाई, म्हशी या रोगाला बळी पडतात. या आजाराला Hemorrhagic Septicemia असे म्हणतात, हा आजार जनावरांना खूप होतो.
रोगाची मुख्य लक्षणे
जनावरांना जास्त ताप आणि काही तासांत जनावरांचा मृत्यू.
लाळेचा जोरदार स्त्राव.
श्वास घेण्यास खूप त्रास होतो.
डोळे लाल होणे
गवत किंवा चारा पशु खात नाही.
संरक्षणाच्या पद्धती
जनावरावर वेळेवर उपचार सुरू केले तरी या जीवघेण्या आजारापासून जनावर वाचण्याची शक्यता फारच कमी असते. जर आपण उपचाराबद्दल बोललो तर, सल्फाडियामिडीन, ऑक्सीटेट्रासाइक्लिन आणि क्लोराम फेनिकॉल सारखी प्रतिजैविके या रोगावर प्रभावी आहेत.
प्रतिबंधात्मक उपाययोजना
संक्रमित जनावरांना ताबडतोब निरोगी जनावरांपासून वेगळे करा
रोगामुळे मेलेल्या जनावराला कमीत कमी 5 फुटाच्या खड्ड्यात मीठ व चुना शिंपडून गाडून टाका, जेणेकरून रोगाचा प्रादुर्भाव होणार नाही.
वर्षातून दोनदा, घटसर्प रोगासाठी लसीकरण करा, पहिली पावसाळा सुरू होण्यापूर्वी आणि दुसरी हिवाळ्याच्या आधी.
आम्ही तुम्हाला सांगू इच्छितो की लाळ्या खुरकत रोगावरील लसीकरण करून देखील या आजारापासून बचाव करणे शक्य आहे.