Classical Law Lighting : पूजा (Worship) करताना देवासमोर (God) दिवा (Lamp) लावतो, पण दिवा कशा पद्धतीने लावावा याबद्दल खुप कमी लोकांना माहिती आहे. ज्यांना कायद्यानुसार पूजा करता येत नाही ते फक्त दिवा लावून पूजा करतात.
दिवा लावण्याचे आध्यात्मिक महत्त्व
रोज संध्याकाळी (Evening) घराच्या वेशीवर दिवा लावणे हा आपल्या प्राचीन परंपरेचा एक भाग आहे. प्रकाश ही संपूर्ण विश्वातील गतीची ऊर्जा (Energy) आहे. ज्याचा मुख्य स्त्रोत सूर्यदेव आहे आणि दिव्याच्या वातातून निघणारा प्रकाश हा वेदांमध्ये अग्नी किंवा सूर्याचा घटक मानला गेला आहे.
देवी-देवतांच्या पूजेमध्ये दिवा लावण्याचे विशेष महत्त्व आहे. ज्यांना कायद्याने पूजा करता येत नाही, ते नुसते दिवा लावून देवासमोर पूजा करू शकतात. दिव्यांनी आरती केली जाते. आरती झाल्यावरच पूजाविधी पूर्ण होतात.
दिवा लावण्याची शास्त्रीय पद्धत –
दिव्याचे आध्यात्मिक महत्वानांतर काही शास्त्रीय महत्व आहेत.
- – पूजेत नेहमी स्वच्छ दिवा वापरावा.
- पूजेत कधीही तुटलेला दिवा वापरू नका.
- तुपाच्या दिव्यात पांढरा सुती वापरावा.
- तेलाच्या दिव्यासाठी लाल मॉलीचा वापर करावा.
- दिवा नेहमी देवासमोर ठेवावा.
- तुपाचा दिवा नेहमी डाव्या बाजूला लावावा.
- तेलाचा दिवा नेहमी उजव्या बाजूला लावावा.
- पूजा करताना दिवा विझवू नये.
- मध्येच दिवा विझल्यास पूजा पूर्ण होत नाही.
दिवा लावल्याने घरात सकारात्मक उर्जा वाहते. यासोबतच वास्तुदोषही संपतो. त्यामुळे घरात नियमित दिवा लावला पाहिजे. देवाच्या समर्पणासाठी नेहमी तुपाचा दिवा लावला जातो, अशी शास्त्रीय श्रद्धा आहे. तर आपल्या मनोकामना पूर्ण करण्यासाठी आपण नेहमी तेलाचा दिवा लावतो.
धातूचे दिवे लावण्याचा नियम –
तसे वेदांमध्ये निसर्गाची पूजा करण्याचा नियम आहे. म्हणूनच सनातन धर्मात मातीचा दिवा लावण्याची परंपरा सांगितली आहे. पण वेगवेगळ्या इच्छा पूर्ण होण्यासाठी सोने, चांदी, पितळ, कांस्य, तांबे या धातूंचे दिवे लावण्याचा नियमही सांगितला आहे.
- – सिद्धी मिळविण्यासाठी पिठाचा दिवा लावावा.
– शनि आणि मंगळाची कृपा मिळवण्यासाठी मातीचा दिवा लावा.
– सूर्य आणि गुरूला शुभेच्छा देण्यासाठी सोन्याचा दिवा लावा.
– चंद्राच्या शुभतेसाठी चांदीचा दिवा लावणे उत्तम.
दिवा कोणत्या दिशेला लावावा
दिवा लावल्याने दहा दिशांचा अंधार नाहीसा होतो. पण वास्तुशास्त्रानुसार घराच्या प्रत्येक दिशेला दिवा लावण्याचे वेगवेगळे अर्थ आहेत. वेगवेगळ्या दिशांना लावलेला दिवा तुम्हाला वेगवेगळे परिणाम देतो.
- – पूर्व दिशेला दिवा लावल्यास आयुर्मान वाढते.
– पश्चिमेला लावलेला दिवा दुःख वाढवतो.
– उत्तर दिशेला लावलेल्या दिव्यामुळे संपत्ती मिळते.
– दक्षिण दिशेला दिवा लावल्याने धन आणि लोकांचे नुकसान होते.
भावपूर्ण दिवा लावा –
दिवा हे ज्ञानाचे प्रतीक मानले जाते. घराच्या मंदिरापासून तीर्थक्षेत्रापर्यंत लावलेला दिवा पुण्य देतो. देवपूजेमध्ये दिपकाचे खूप महत्व मानले जाते. पूजेच्या वेळी दिवा कसा असावा, त्यात किती दिवे आहेत हे जाणून घेणेही खूप महत्त्वाचे आहे. ही माहिती त्या देवतेच्या कृपेचे आणि हेतू पूर्ण होण्याचे कारण बनते.
- – आर्थिक लाभासाठी दररोज देशी तुपाचा दिवा लावा.
– शत्रूंचे भय दूर करण्यासाठी मोहरीच्या तेलाचा दिवा लावा.
– भगवान सूर्याला प्रसन्न करण्यासाठी मोहरीच्या तेलाचा दिवा लावा.
– अखंड शुभासाठी महुआ तेलाचा दिवा लावा.
– राहू-केतूच्या शांतीसाठी जवसाच्या तेलाचा दिवा लावा.
– इष्ट किंवा कुल देवासमोरच तुपाचा दिवा लावावा.
– अखंड दीपासाठी नेहमी तूप किंवा तिळाचे तेल वापरावे.
– हनुमानाच्या कृपेसाठी चमेलीच्या तेलाचा दिवा लावा.
– शनीच्या कृपेसाठी मोहरीच्या तेलाचा दिवा लावावा.
– भैरवाच्या प्रसन्नतेसाठी मोहरीच्या तेलाचा दिवा लावावा.
देवाच्या कृपेसाठी दिवा लावा –
ज्याप्रमाणे वेगवेगळ्या धातूंचे दिवे वेगवेगळ्या इच्छांसाठी वापरले जातात. वेगवेगळ्या नवसांसाठी वेगवेगळे तेलकट द्रव वापरले जातात. त्याचप्रमाणे विविध देवतांचे आशीर्वाद मिळविण्यासाठी विविध दिव्यांचा दिवा लावण्याचा शास्त्रीय नियम सांगितला आहे.
- – कुलदेवता किंवा इष्ट देवाच्या आशीर्वादासाठी दिवा लावा.
– माता भगवतीच्या पूजेमध्ये दोन दिव्यांचा दिवा लावा.
– माता सरस्वतीच्या पूजेत दोन दिव्यांचा दिवा लावा.
-पहिल्या पूज्य गणपतीचा आशीर्वाद घेण्यासाठी तीन दिव्यांचा दिवा लावा.
– भैरवाच्या प्रसन्नतेसाठी चारमुखी दिवा लावा.
– विजय आणि कार्तिकेयच्या सुखासाठी पंचमुखी दिवा लावा.
– माता लक्ष्मीच्या आशीर्वादासाठी सात मुखी दिवा लावा.
– भगवान शिवाला प्रसन्न करण्यासाठी आठ मुखी दिवा लावा.
– दशावताराच्या आनंदासाठी दहामुखी दिवा लावा.
– भगवान विष्णूच्या प्रसन्नतेसाठी 16 मुखी दिवा लावा.
पुराणात दिवा लावण्याची पद्धत –
धार्मिक शास्त्रानुसार देवाच्या ठिकाणी दिवा दान करणे किंवा दिवा ठेवणे याला दीप दान म्हणतात. तसे, आपल्याला माहित आहे की नदीत दिवा टाकणे याला दीपदान म्हणतात. असे म्हटले जाते की परमेश्वरासमोर विनंती करण्याचा हा एक धार्मिक मार्ग आहे.
पद्मपुराणापासून अग्निपुराणापर्यंत दिवे दान कसे व कुठे करावे याचे विवेचन आढळते. देव मंदिरात किंवा ब्राह्मणाच्या घरी दिवा दान करणार्‍याला सर्व काही मिळते, नरकात सुटतो, असेअग्निपुराणात सांगितले आहे.
दीप दानाच्या तारखा –
- – सर्व स्नान, उत्सव आणि उपवासादरम्यान दिवा दान केला जातो.
– नरक चतुर्दशी आणि यम द्वितीयेलाही दिवे दान करण्याचा कायदा आहे.
– दिवाळी, अमावस्या आणि पौर्णिमेच्या दिवशीही दीपदानाचे महत्त्व अधिक असल्याचे सांगितले जाते.
– कार्तिक महिन्यात दीप दान केल्याने लक्ष्मीची कृपा होते.
दिवा दानाचा नियम –
कोणत्याही पुण्यतिथीला दिवा कसा दान करायचा हे देखील तुम्हाला माहित असले पाहिजे.
- – दिव्यासाठी माती, तांबे, चांदी, पितळ किंवा सोन्याचा दिवा घ्या.
– दिवा पूर्णपणे स्वच्छ करा.
– प्रथम रॉकेलचा दिवा पाण्यात भिजवून वाळवा.
– प्रदोष काल किंवा सूर्यास्तानंतर दिवा, तेल, गाईचे तूप, दिवा, तांदूळ किंवा गहू घेऊन मंदिरात जावे.
– तुपाच्या दिव्यात कापसाची वात वापरावी.
– तेलाच्या दिव्यात लाल धागा कलव लावावा.
– तांदूळ, गहू, सप्तधान्य यांचे आसन नेहमी दिव्याला द्यावे.
– त्यानंतर शिवलिंगासमोर तेलाचा दिवा लावावा.
– गाईच्या तुपाचा दुसरा दिवा श्री हरी नारायण समोर ठेवा.
– त्यानंतर दीपक मंत्राचा उच्चार करताना दोन्ही दिवे लावा, दिव्याला नमन करा.
दिवा लावण्याचा मंत्र –
हिंदू धर्मात प्रत्येक शुभ कार्यासाठी एक मंत्र आहे. कोणतेही शुभ कार्य करताना या मंत्रांचा जप केला जातो. तसेच संध्याकाळी घरात दिवा लावताना मंत्राचा जप करावा. असे केल्याने जीवनात कल्याण होईल आणि लाभही मिळतील.
दीपो ज्योति परब्रह्म दीपो ज्योतिर्जनार्दन:।
दीपो हरतु मे पापं संध्यादीप नमोस्तुते ।
शुभं करोति कल्याणम् आरोग्यम् धन ।
शत्रुबुद्धिविनाशाय दीपके नमोस्तुते ।
दिवा लावताना या मंत्राचा जप केल्याने अनेक विशेष लाभ होतात. त्यामुळे तुम्हीही शास्त्रीय नियमाच्या साहाय्याने दीपदान करा आणि तुमचे जीवन उजळून टाका.